Καρκίνος: πόσο κοντά είμαστε στην ίαση;

Είναι γεγονός πως η αντιμετώπιση του καρκίνου τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει ριζικά, δημιουργώντας νέα δεδομένα για τους Ογκολογικούς ασθενείς.

H σημαντική πρόοδος, η οποία έχει συντελεστεί σε 4 κύριους τομείς που καθορίζουν την πορεία ενός ασθενή με καρκίνο δηλ. στη θεραπεία, στην πρόληψη, στην ποιότητα ζωής αυτών που υποβάλλονται σεθεραπεία και στην σύγχρονη παρακολούθηση των ανθρώπων με ιστορικό καρκίνου, μας επιτρέπει πλέον να μιλάμε για εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της νόσου.

Ειδικά την τελευταία δεκαετία, η ανακάλυψη νέων φαρμάκων είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα, αφού σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από το 2010 μέχρι σήμερα, ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων –FDA είχε εγκρίνει συνολικά 84 νέα φάρμακα για την καταπολέμηση του καρκίνου- 33 περισσότερα από τη δεκαετία 2000-2010 με ανάλογο αριθμό εγκρίσεων και στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, έχουμε αυτή τη στιγμή στη διάθεσή μας όλα εκείνα τα εγκεκριμένα φάρμακα που απαιτούνται για τη βέλτιστη θεραπεία των ογκολογικών ασθενών χωρίς καμία εξαίρεση.

Οι εξελίξεις αυτές είναι πολύ σημαντικές αν αναλογιστεί κανείς ότιo καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου στην Ευρώπη μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα, ενώ παράλληλα 32,6 εκ. ασθενείς έχουν επιβιώσει για τουλάχιστον 5 έτη (30% περισσότεροι την τελευταία πενταετία).

«Η πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στην κατανόηση των μηχανισμών καρκινογένεσης είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική για τη μελλοντική αντιμετώπιση  της νόσου, με τα νέα φάρμακα και τις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις να επιτυγχάνουν την αποτελεσματική θεραπεία πολλών μορφών καρκίνου. Μάλιστα, η εξατομικευμένη θεραπεία, προσαρμοσμένη απόλυτα στο γενετικό υλικό του καρκινικού όγκου του κάθε ασθενή, σε συνδυασμό  με τη χρήση της ανοσογκολογίας και της γονιδιακής θεραπείας, η οποία μας επιτρέπεινα παρεμβαίνουμε στο γενετικό υλικό του όγκου, μας δίνουν τη δυνατότητα να μιλάμε ακόμα και για πλήρη ίαση σε κάποιες περιπτώσεις.», αναφέρει η Δρ. Φλώρα Σταυρίδη, Παθολόγος Ογκολόγος του Νοσοκομείου «Υγεία» και Επιστημονική Υπεύθυνη του Ογκολογικού Κέντρου “CareandCure”.

Ο ρόλος της Ανοσοθεραπείας στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Μέχρι το 2011, η ανοσοθεραπεία θεωρούνταν πειραματική επιλογή ως θεραπεία του καρκίνου,ενώ είχε παρατηρηθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις παρουσίαζε ιδιαίτερη τοξικότητα. Ωστόσο, σήμερα η ανοσοθεραπεία είναι βασικό εργαλείο στη φαρέτρα των Ογκολόγων για ολοένα αυξανόμενο αριθμό καρκίνων,καθώς διαφέρει από την κλασική χημειοθεραπεία, αφού στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος και όχι στα καρκινικά κύτταρα, εκπαιδεύοντάς το με αυτόν τον τρόπο να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα, προσφέροντας ανθεκτική και μακροχρόνια θεραπεία στον ασθενή. Ως αποτέλεσμα, μπορούμε πλέον να μιλάμε για ίαση σε αρκετές μορφές καρκίνου που μέχρι τώρα ήταν δύσκολα αντιμετωπίσιμες.

Μάλιστα, πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν την επιτυχία της ανοσοθεραπείας σε συχνούς καρκίνους, όπως καρκίνος νεφρών, ουροδόχου κύστης, κεφαλής/τραχήλου,μελάνωμα και λέμφωμα Hodgkin.

Τον Δεκέμβριο του 2017, η χρήση της ανοσοθεραπείας επεκτάθηκε ως θεραπευτική επιλογή και σε άλλα συχνά και ιδιαίτερα φτωχής πρόγνωσης νεοπλάσματα. Στον καρκίνο πνεύμονα αλλά και στομάχου, σε περιπτώσεις όπου εκφράζεται μία πρωτεΐνη, η PDL-1, η ανοσοθεραπεία είναι η ενδεδειγμένη θεραπευτική επιλογή, αντικαθιστώντας την χημειοθεραπεία στην περίπτωση του καρκίνου πνεύμονα.

Οι εξελίξεις στον τομέα της ανοσοθεραπείας είναι συνεχείς και ελπιδοφόρες. Iδιαίτερη αναφορά θα πρεπει να γίνει στην επαναστατική ανοσοθεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα που δίνει νέες δυνατότητες θεραπείες σε ασθενείς που μέχρι σήμερα είχαν πολύ περιορισμένες επιλογές. Η συγκεκριμένη τεχνική περιλαμβάνει την αφαίρεση κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος από τον ασθενή, τα οποία τροποποιούνται γενετικά με σκοπό να αναγνωρίζουν τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθενται. Αυτά, τα τροποποιημένα CAR T-λεμφοκύτταρα καλλιεργούνται σε μεγάλους αριθμούς στο εργαστήριο και στη συνέχεια χορηγούνται στους ασθενείς.

Πρόσφατες μελέτες σε ασθενείς που έλαβαν τη θεραπεία με CART-λεμφοκύτταρα, μια από τις πιο σύγχρονες ανοσοθεραπευτικές προσεγγίσεις, έδειξαν ότι όλοι οι ασθενείς (ενήλικες και παιδιά) παρουσίασαν ύφεση της νόσου τους.Μελέτες βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη και σε συμπαγείς όγκους, τα αποτελέσματα των οποίων θα ανακοινωθούν τους επόμενους μήνες διευρύνοντας τους θεραπευτικούς ορίζοντες ακόμη περισσότερο.

Η νέα όμως τάση στον τομέα της ανοσοθεραπείας είναι η συνδυαστική χρήση εμβολίων και στοχευτικών παραγόντων που φαίνεται να βρίσκουν τη θέση τους σε όγκους όπως το μελάνωμα.

Eξατομικευμένη Ογκολογική προσέγγιση –Ολιστική θεωρία

Κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση του καρκίνου έχει πλέον η εξατομικευμένη προσέγγιση του ασθενή, με βάση τις ανάγκες και τον τύπο του καρκίνου που αντιμετωπίζει ο ασθενής. Μάλιστα με την αποκωδικοποίηση των γονιδίων με τεχνικές όπως η γονιδιακή αλληλούχιση επόμενης γενιάς (next generation sequencing) μπορούμε πλέον να κατανοήσουμε με σημαντική ακρίβεια το μηχανισμό του καρκίνου σε κάθε ασθενή, τον τρόπο με τον οποίο αυτός μπορεί να αντιστέκεται στις θεραπείες αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αυτός εξελίσσεται δημιουργώντας νέες μεταστάσεις. Έτσι, η προσέγγισή μας είναι απόλυτα στοχευμένη άρα και πιο αποτελεσματική με λιγότερες παρενέργειες.

Παράλληλα, ολοένα και περισσότερο αναγνωρίζεται η ανάγκη να αντιμετωπίζεται ο ογκολογικός ασθενής ολιστικά, υποστηρίζοντας τόσο τον ίδιο όσο και την οικογένειά του, τόσο ψυχολογικά όσο και διαιτολογικά με ένα παράλληλο σύστημα άσκησης καθώς φαίνεται ότι τα φαρμακευτικά αποτελέσματα ενισχύονται με αυτήν την προσέγγιση.

Kαι στο μέλλον τι;

Ο καρκίνος είναι μια νόσος με συνεχείς προκλήσεις και αφορούν όχι μόνο στην ανακάλυψη νέων θεραπευτικών μεθόδων αλλά και στις νέες τεχνολογίες που στοχεύουνστην έγκαιρη διάγνωσή και ανίχνευσή του. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο θα παίξει η ανάλυση του γονιδιώματος των καρκινικών όγκων, που θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε αυτό που ο ασθενής βιώνει και να βρούμε την ιδανική θεραπεία για κάθε περίπτωση. Έτσι, θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια επιτυχημένη στρατηγική αντιμετώπισης του καρκίνου.