Ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει η πιο θανατηφόρα μορφή καρκίνου στην Ελλάδα, με περισσότερα από 9.000 νέα περιστατικά και περίπου 8.300 θανάτους ετησίως. Παρά την τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα της πρώιμης διάγνωσης, η χώρα μας δεν έχει ακόμη υιοθετήσει ένα οργανωμένο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου (ΠΕΚΠ), αφήνοντας χιλιάδες ζωές εκτεθειμένες.

Η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά στις πρώτες θέσεις της Ευρώπης και του ΟΟΣΑ σε ποσοστά καπνιστών και ατμιστών, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση μετά τη Βουλγαρία. Η άμεση και επιστημονικά τεκμηριωμένη σύνδεση του καπνίσματος με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα καθιστά τα στοιχεία αυτά εξαιρετικά ανησυχητικά, καθώς αποτυπώνουν τον αυξημένο κίνδυνο που διατρέχει ο ελληνικός πληθυσμός.

Παρά το γεγονός ότι ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο και στα δύο φύλα, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη υιοθετήσει ένα οργανωμένο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου (ΠΕΚΠ). Από το 2023 έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Υγείας πλήρως τεκμηριωμένη πρόταση από κορυφαίους επιστημονικούς φορείς, ωστόσο η εφαρμογή της παραμένει σε εκκρεμότητα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η υλοποίηση του ΠΕΚΠ θα μπορούσε να σώσει έως και 9.000 ζωές, καθιστώντας κάθε καθυστέρηση όχι απλώς αδικαιολόγητη, αλλά και δυνητικά μοιραία.

Η σιωπηλή επιδημία

Ο καρκίνος του πνεύμονα σπανίως εμφανίζει πρώιμα συμπτώματα. Σε 4 στους 5 ασθενείς, η διάγνωση γίνεται όταν η νόσος έχει ήδη προχωρήσει σε στάδιο ΙΙΙ ή IV, με την πενταετή επιβίωση να περιορίζεται στο 10%. Αντίθετα, όταν εντοπίζεται στα αρχικά στάδια (Ι και ΙΙ), η επιβίωση ξεπερνά το 90%. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές — και αυτό δεν είναι υπερβολή, αλλά επιστημονικό δεδομένο.

Η επιστήμη έχει τη λύση

Η υπολογιστική τομογραφία χαμηλής δόσης (LDCT) αποτελεί διεθνώς την πιο αποτελεσματική μέθοδο πρώιμης ανίχνευσης.Η εξέταση αυτή επιτρέπει τον εντοπισμό της νόσου σε αρχικά στάδια, όταν οι θεραπευτικές παρεμβάσεις είναι πιο αποτελεσματικές και τα ποσοστά ίασης σημαντικά υψηλότερα. Η LDCT εφαρμόζεται με τη χρήση ειδικού λογισμικού στους ήδη διαθέσιμους αξονικούς τομογράφους, χωρίς την ανάγκη νέου εξοπλισμού.

Η Ελλάδα διαθέτει πάνω από 500 αξονικούς τομογράφους, δηλαδή 49 ανά εκατομμύριο κατοίκων. Εκτιμάται ότι πρόκειται για την υψηλότερη αναλογία ανά εκατομμύριο κατοίκων μεταξύ των χωρών ΟΟΣΑ. Η τεχνολογική υποδομή υπάρχει. Το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση. Συνεπώς,  η επάρκεια αυτής της τεχνολογικής υποδομής καθιστά την εφαρμογή ενός Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου (ΠΕΚΠ) απολύτως εφικτή. Η έγκαιρη διάγνωση μέσω LDCT δεν αποτελεί μόνο ιατρική αναγκαιότητα, αλλά και επένδυση με σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.

Το παγκόσμιο κάλεσμα

Στις 23 Μαΐου 2025, η 78η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας του ΠΟΥ υιοθέτησε ψήφισμα που κατονομάζει τον καρκίνο του πνεύμονα ως παγκόσμια προτεραιότητα. Καλεί τα κράτη να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές πρώιμης διάγνωσης και να διασφαλίσουν την πρόσβαση των ευάλωτων πληθυσμών σε κατάλληλες υπηρεσίες.

Επένδυση στη ζωή

Η εφαρμογή του ΠΕΚΠ δεν είναι κόστος — είναι επένδυση στη ζωή, στην υγεία και στο μέλλον. Μελέτες δείχνουν ότι θα μπορούσαν να σωθούν έως και 9.000 ζωές. Η Ελλάδα οφείλει να ακολουθήσει το παράδειγμα χωρών όπως η Πολωνία, η Κροατία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η καθυστέρηση δεν είναι πλέον επιλογή. Είναι απώλεια.