Κατάψυξη ωαρίων: μια «ευκαιρία» που απαιτεί πλήρη και εξατομικευμένη ενημέρωση

Της Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com  / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Η κατάψυξη ωαρίων έχει αρχίσει να συζητιέται αρκετά πλέον στις παρέες γυναικών. Κυρίως γυναικών που δεν έχουν παντρευτεί, χωρίς «ικανό» σύντροφο για να προχωρήσουν στη δημιουργία οικογενείας, αλλά και γυναικών που ακόμα δεν αισθάνονται έτοιμες να φέρουν στον κόσμο τους ένα μωρό. Είναι ένα θέμα που πολλές φορές έχουμε συζητήσει αρκετό καιρό πριν την σχετικά πρόσφατη παρουσία του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Η διαδικασία δεν είναι κάτι δύσκολο – η γυναίκα λαμβάνει ορμονική θεραπεία για την διέγερση των ωοθηκών και την παραγωγή πολλαπλών ωαρίων – περισσότερα από όσα θα είχε σε έναν κύκλο της χωρίς κάποια παρέμβαση. Ακολουθεί η ωοληψία και η άμεση κατάψυξη των αυγών. Εκεί φυλάσσονται μέχρι την στιγμή που θελήσει να τα χρησιμοποιήσει. Ενδεχομένως να χρειαστούν πολλοί κύκλοι διέγερσης προκειμένου να καταψύξει έναν καλό αριθμό ωαρίων, πάντα ανάλογα την ηλικία της όταν ξεκίνησε τη διαδικασία κρυοσυντήρησης ωαρίων.

Μέχρι εδώ δεν είναι και τόσο άσχημα τα πράγματα και οι κίνδυνοι για σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών είναι αρκετά χαμηλοί. Είναι σαφές ότι κάθε γυναίκα που σκέφτεται να κάνει κάτι τέτοιο, πρέπει να ενημερωθεί εκτενώς για την διαδικασία από τον ιατρό της. Μια γυναίκα που θα βρεθεί απροετοίμαστη – όσο κι αν εκπλήσσει αρκετούς – έχει περισσότερες πιθανότητες να βιώσει τις ψυχολογικές επιπτώσεις της κρυοσυντήρησης των ωαρίων της. Ενώ φαίνεται μια απόφαση που δυναμώνει τις περισσότερες γυναίκες που έχω μιλήσει, δίνοντάς τους την ευκαιρία να έχουν τον έλεγχο της αναπαραγωγής τους όπως όταν πρωτοεμφανίστηκε το αντισυλληπτικό χάπι, μπορεί να οδηγήσει και σε εκτενείς, συχνά συναισθηματικά επώδυνες υπαρξιακές ερωτήσεις, ιδίως γυναίκες που έχουν ξεπεράσει τα 35 τους έτη ηλικίας.

«Πώς έφτασα σε αυτή τη κατάσταση, χωρίς παιδιά, σύντροφο, προοπτικές;»

«Γιατί έριξα τόσο βάρος στην καριέρα μου και αμέλησα τόσο να ασχοληθώ με μια σχέση;»

Μια αίσθηση θλίψης και απώλειας μπορεί να προκληθεί στην γυναίκα ενώ προσπαθεί να απαντήσει μόνης της αυτές τις ερωτήσεις. Σκέψεις για αμφισβήτηση των αξιών της αλλά και δεύτερες σκέψεις για διάφορα κοινωνικά θέματα.. «Θα ήθελα να μεγαλώσω μόνη ένα παιδί;»

«Σε ποια ηλικία θα θελήσω να χρησιμοποιήσω τα κατεψυγμένα μου αυγά;»
«Πότε θα είναι πολύ αργά;»
«Είναι δίκαιο για ένα παιδί να το κάνεις μόνη σου και σε μεγάλη ηλικία;»
«Το να κάνω ένα παιδί αποκλείει εντελώς την πιθανότητα να βρω αυτόν που ψάχνω;»

Για κάτι επίσης που δεν προετοιμάζονται, είναι για ό,τι συνοδεύει την εξέταση που προσδιορίζει το απόθεμα ωαρίων στις ωοθήκες. Συνήθως παρουσιάζεται σαν ρουτίνα, πριν ξεκινήσει ο πρώτος κύκλος διέγερσης. Μέσω αυτής της αιματολογικής εξέτασης, ο ιατρός έχει εικόνα για να κρίνει αν αξίζει να κάνει την προσπάθεια να καταψύξει τα αυγά της. Αλλά αυτή η πληροφορία που δίνεται στις γυναίκες δεν είναι κάτι απλό, όσον αφορά τον αντίκτυπο στην γυναίκα.

Αν πάρει θετικά αποτελέσματα για την ηλικία της, δηλαδή έχει αποθέματα φυσιολογικά για την ηλικία της ή και για νεότερη γυναίκα, θα είναι χαρούμενη και θα υποθέσει ότι έχει αρκετά γόνιμα χρόνια μπροστά της. Το πιο πιθανό είναι να πάρει αποφάσεις που θα κρίνει το μέλλον της με γνώμονα την συγκεκριμένη πληροφορία. Όμως, ένα καλό απόθεμα ωαρίων σήμερα, δεν εγγυάται τι θα γίνει σε 5 ή ακόμα και 2 χρόνια.

Αν τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά, αυτό μπορεί να το βιώσει σαν μια ανεπιθύμητη ή και τοξική πληροφορία που μπορεί να την οδηγήσει σε συναισθηματική ή πληροφοριακή ελεύθερη πτώση.

«Τι σημαίνει αυτό;»
«Είναι πιθανό ή βέβαιο για το μέλλον μου ότι θα δυσκολευτώ να συλλάβω;»
«Θα αλλάξει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο ;»
«Πόσο σύντομα;»
«Πώς το ξέρω;»

Οι πληροφορίες μπορεί να είναι δυναμωτικές αλλά η ψυχική ανησυχία προκαλεί πίεση και ίσως και φόβο στην γυναίκα, δημιουργώντας περισσότερο άγχος τόσο στο τώρα όσο και για το μέλλον μέχρι όταν θα είναι έτοιμη να συλλάβει. Μερικές γυναίκες προτιμούν να γνωρίζουν, άλλες όχι. Αλλά το γεγονός ότι μπορεί να γνωρίζει για το τωρινό (και με προβολή στο μέλλον) απόθεμα ωαρίων ενώ περνά τη διαδικασία αυτή, πρέπει να το έχει πληροφορηθεί ώστε να έχει την επιλογή αν θέλει να το μάθει ή όχι.

Για παράδειγμα, σκεφτείτε αν θα θέλατε να μάθετε ότι πιθανώς στο κοντινό μέλλον να αρρωστήσετε από κάτι για το οποίο δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για να το αποτρέψετε. Θα θέλατε να το ξέρετε ; Ορισμένα άτομα θα το ήθελαν να γνωρίζουν άλλα όχι. Επίσης αυτοί που σκέφτονται ότι θέλουν να μάθουν μπορεί αργότερα να το μετανιώσουν. Αυτή η πληροφορία είναι λίγο διαφορετική όμως. Ενώ δεν υπάρχει τίποτα γνωστό στο παρόν να επιβραδύνει την διαδικασία μείωσης του αποθέματος, μια γυναίκα μπορεί να αποφασίσει να ξεκινήσει να προσπαθεί άμεσα να συλλάβει ή να ξεκινήσει πιο σύντομα από αργότερα ανάλογα την πληροφορία που θα πάρει.

Η γυναίκα πρέπει να γνωρίζει πριν μπει στη διαδικασία διέγερσης, ποιο είναι το απόθεμά της καθώς ένα περιορισμένο απόθεμα μπορεί να σημαίνει και κακής ποιότητας ωάρια. Πρέπει λοιπόν να έχει το δικαίωμα της απόφασης αν θέλει να γνωρίζει αυτή την πληροφορία. Όπως προείπα, δεν είναι κάτι απλό και χωρίς «παρενέργειες».

Τέλος, η κρυοσυντήρηση πριν την ηλικία των 37 ετών ή νωρίτερα δεν αποτελεί εγγύηση ότι θα μπορέσει να κάνει και πάρει σπίτι της ένα υγιές μωρό από κατεψυγμένα ωάρια, παρ’ όλο που είναι πιθανό να της δώσει καλύτερες πιθανότητες για κάτι τέτοιο από το να περιμένει μέχρι να φτάσει τα 40 και αργότερα.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό για μια γυναίκα να κατανοήσει το κεφάλαιο που ανοίγει όταν μπει στη διαδικασία να καταψύξει τα αυγά της, τις πληροφορίες που θα πάρει, και τις πιθανές ψυχολογικές επιπτώσεις μετά την γνωστοποίηση της πληροφορίας. Χωρίς επαρκή προετοιμασία συμβουλευτικά, αυτή η διαδικασία μπορεί να μοιάζει άκακη. Δεν είναι όμως. Δεν υπάρχει καμία απόλυτα σωστή απάντηση στο ερώτημα αν πρέπει να παγώσεις ή όχι τα αυγά σου. Η απόφαση απαιτεί συνειδητή σκέψη από εσένα την ίδια λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία σου, τις πιθανότητες επιτυχίας (με γνώμονα την ποιότητα των ωαρίων σε απόθεμα), μελλοντικές σου βλέψεις για τη δημιουργία οικογένειας, τα οικονομικά σου, και τόσο τους σωματικούς όσο και τους συναισθηματικούς κινδύνους της διαδικασίας.

Μόνο τότε θα μπορείς να πάρεις την απόφαση που θα είναι η σωστή για εσένα.