Κρίσιμα ερωτήματα για το νομοσχέδιο της Δημόσιας Υγείας

Του Ευάγγελου Φραγκούλη,

Μέλος της Ομάδας Πρωτοβουλίας για την Ανασυγκρότηση της ΠΦΥ και της Οικογενειακής Ιατρικής
τ. Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής

Ενώ ο Πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης στη δημόσια δήλωση του στις 4-2-2020 στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας για τον Καρκίνο χαιρετίζοντας το νομοσχέδιο για το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης που εισερχόταν σε δημόσια διαβούλευση κάνει ειδική μνεία στον κομβικό ρόλο του Οικογενειακού Γιατρού στο Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης:

“Σήμερα, κάνουμε ένα νέο βήμα στην ίδια κατεύθυνση. Το νομοσχέδιο για το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης βρίσκεται ήδη σε δημόσια διαβούλευση. Πολύ σύντομα θα είναι νόμος του κράτους φέροντας το όνομα ενός κορυφαίου γιατρού και οραματιστή πολιτικού: του Σπύρου Δοξιάδη.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης περιλαμβάνει μια σειρά από δημόσιες δράσεις υγείας προσανατολισμένες στην ολόπλευρη πρόληψη. Δράσεις που θα υλοποιούνται από τις δημόσιες δομές υγείας και θα είναι προσιτές δωρεάν σε κάθε πολίτη. Ο οικογενειακός γιατρός, ο γιατρός πρώτης επαφής, θα καθοδηγούν κάθε πολίτη συστήνοντας τις κατάλληλες προληπτικές εξετάσεις. Δίνοντας προτεραιότητα στην πρόληψη των πιο διαδεδομένων και επικίνδυνων μορφών καρκίνου. Τον καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η προληπτική εξέταση θα επεκταθεί και τελικά θα γίνει καθολική. Για να φτάσουμε στον πολυπόθητο στόχο να μην χάνεται κανείς συνάνθρωπός μας από καρκίνους που μπορούν να διαγνωστούν έγκαιρα και να αντιμετωπιστούν επιτυχώς”.

Και ενώ στο πρώτο άρθρο του σχεδίου νόμου γίνεται ειδική αναφορά στη διασύνδεση της Δημόσιας Υγείας και της ΠΦΥ, αλλά και στις αξίες και τις αρχές των Διακηρύξεων της Alma-Ata (1978) και της Astana (2018) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Χαρακτηριστικά στην Διακήρυξη της Αστάνα, στην παρουσίαση της οποίας είχα την τιμή να είμαι παρών, διακηρύσσεται η δέσμευση των συμμετεχόντων στην Oικοδόμηση βιώσιμης ΠΦΥ:

«Θα ενδυναμώσουμε τα συστήματα υγείας επενδύοντας στην ΠΦΥ. Θα ενισχύσουμε την χωρητικότητα και την υποδομή για την πρωτοβάθμια περίθαλψη – την πρώτη επαφή με τις υπηρεσίες υγείας – προτεραιοποιώντας τις βασικές λειτουργίες Δημόσιας Υγείας.
Θα δώσουμε προτεραιότητα στην πρόληψη της ασθένειας και στην προαγωγή της υγείας και θα στοχεύσουμε στην κάλυψη όλων των αναγκών υγείας των ανθρώπων καθ ‘όλη τη διάρκεια της πορείας ζωής τους μέσω ολοκληρωμένων υπηρεσιών πρόληψης, προαγωγής υγείας, θεραπείας, αποκατάστασης και παρηγορητικής φροντίδας.

Η ΠΦΥ θα παρέχει ένα πλήρες φάσμα υπηρεσιών και φροντίδας, που θα συμπεριλαμβάνει, χωρίς να περιορίζεται στους εμβολιασμούς, στον προσυμπτωματικό έλεγχο, στην πρόληψη, στον έλεγχο και στη διαχείριση των μη μεταδοτικών και των μεταδοτικών ασθενειών , φροντίδα και υπηρεσίες που προάγουν, διατηρούν και τη βελτιώνουν την υγεία της μητέρας, του νεογέννητου, του παιδιού και του εφήβου, την ψυχική, τη σεξουαλική και την αναπαραγωγική υγεία.

Η ΠΦΥ θα είναι επίσης προσιτή, δίκαιη, ασφαλής, υψηλής ποιότητας, ολοκληρωμένη, αποδοτική, αποδεκτή, διαθέσιμη και οικονομικά προσιτή και θα παρέχει συνεχείς, ολοκληρωμένες υπηρεσίες με επίκεντρο τον άνθρωπο και ευαίσθητες προς το φύλο.
Θα προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τον κατακερματισμό και να εξασφαλίσουμε ένα λειτουργικό σύστημα παραπομπής μεταξύ της ΠΦΥ και των άλλων επιπέδων φροντίδας».

Σε όλο το σχέδιο νόμου δεν αναφέρεται ούτε μια φορά η λέξη οικογενειακός γιατρός και η ΠΦΥ αναφέρεται άλλες 2 φορές πέρα της αναφοράς της στο πρώτο άρθρο… Αντίθετα γίνονται αναρίθμητες αναφορές στους ΟΤΑ και στις εθελοντικές ΜΚΟ. Δεν είναι τυχαία η δήλωση του Πρόεδρου του ΕΔΔΥΠΠΥ, Περιφερειάρχη Αττικής κ. Γ. Πατούλης, στις 7-2-2020:

«Τα ΚΕΠ Υγείας αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση με προσυμπτωματικό έλεγχο και διατήρηση της ποιότητας ζωής των δημοτών»,
«Βασικός στόχος του ΚΕΠ Υγείας είναι η ενημέρωση όλων των πολιτών και η διοργάνωση προληπτικών εξετάσεων για οκτώ κύρια νοσήματα, προτεινόμενα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, για τα οποία έχει αποδειχθεί με μελέτες πως η έγκαιρη προληπτική παρέμβαση και ανίχνευση τυχόν συμπτωμάτων κρίνεται αποτελεσματική και μπορεί να σώσει ζωές. Τα οκτώ νοσήματα είναι: Καρκίνος του παχέος εντέρου, Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, Καρκίνος του μαστού, Καρδιαγγειακός κίνδυνος, Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, Καρκίνος του προστάτη, Μελάνωμα και Κατάθλιψη».
«Τα ΚΕΠ Υγείας είναι το όραμα πολλών χρόνων. Σήμερα το δίκτυο των ΚΕΠ Υγείας, αποτελείται από 100 δήμους μέλη του Ελληνικού Δικτύου Υγιών Πόλεων, ενώ βούληση μας είναι όχι μόνο οι Δήμοι του ΕΔΔΥΠΠΥ αλλά όλοι οι Δήμοι της χώρας να αποκτήσουν το δικό τους ΚΕΠ Υγείας. Κάνοντας μία στροφή της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας προς την τοπική αυτοδιοίκηση. Θα έλεγε κανείς ότι ο θεσμός αυτός αναλαμβάνει τη διατήρηση της υγείας του πληθυσμού καθώς είναι ένα βασικό εργαλείο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πλήρως εναρμονισμένο με τα πρωτόκολλα του Π.Ο.Υ, που έχει σαν σκοπό τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την ενημέρωση των πολιτών για να προληφθούν έγκαιρα σοβαρές παθήσεις».

Ο Περιφερειάρχης Αττικής Γ. Πατούλης επίσης αναφέρθηκε στην ευθύνη της Περιφέρειας, να επενδύσει στην προαγωγή της υγείας των κατοίκων και τόνισε ότι αυτό θα υλοποιηθεί μέσα από την επιδότηση των ΚΕΠ Υγείας.

Φαίνεται πως το Σ/Ν αποτελεί όχημα προς τον ακρωτηριασμό βασικών λειτουργειών από την ΠΦΥ και τον οικογενειακό γιατρό και μεταφορά τους στην τοπική αυτοδιοίκηση και σε εθελοντικές ΜΚΟ με παράλληλη μεταφορά πόρων σε αυτές… Μια τέτοια πρακτική αποδυναμώνει το ρόλο του οικογενειακού γιατρού, της ΠΦΥ εν γένει, προάγει τον κατακερματισμό των δράσεων, με ορατό τον κίνδυνο των επαναλήψεων τους.

Εύλογα είναι τα ερωτήματα σε σχέση με το ποιος είναι πλέον ο προσανατολισμός του συστήματος υγείας μας:
– Θα ακολουθήσουμε τις συστάσεις του ΠΟΥ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλων των τεχνοκρατών της υγείας;
– Τον θεσμό του οικογενειακού γιατρού τον επιθυμούμε;
– Την ισχυροποίηση της ΠΦΥ;

Αν ναι, το σχέδιο νόμου χρήζει επανεξέτασης με προτεραιοποίηση της διασύνδεσης, λειτουργικής και οργανωτικής της ΠΦΥ με τη Δημόσια Υγεία. Σας θυμίζω “No Public Health, without PHC”!