Η «μάχη» της Ψυχικής Υγείας

Πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης έχει καταστεί για ακόμη μια φορά ο χώρος της Ψυχικής Υγείας, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να ανταλλάσσουν βέλη και να συγκρίνουν πολιτικά μεγέθη. Πρόκειται, όμως, για μάχη που δίνεται πάνω σε καμμένη γη….

Πριν από μερικές ημέρες έκλεισε ένας χρόνος από τη φωτιά που κόστισε τη ζωή 3 ασθενών στο Δρομοκαΐτειο (εδώ) και κανείς αναρωτιέται αν η κατάσταση έχει βελτιωθεί ή αν τρεις ζωές χάθηκαν επί ματαίω. Την τραγική επέτειο, άλλωστε, ελάχιστοι την θυμήθηκαν…
Τα πράγματα δεν μοιάζουν, πάντως, να έχουν αλλάξει σημαντικά.
Ο Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων – ΕΣΥ Ν. Αττικής (ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ. – Ε.Σ.Υ. του Νοµού Αττικής), με αφορμή τη μεταφορά ασθενούς για εξέταση, με περιπολικό της αστυνομίας σαν κοινός εγκληματίας, από τα Τρίκαλα προς το ΨΝΑ, αναδεικνύει για ακόμη μια φορά τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών στη χώρα.
Μια και υπηρεσία ψυχική υγείας κατάλληλη να τη φροντίσει δεν υπήρχε στην περιοχή της, κατέληξε, ακόμη μια ασθενής σε ράντζο, μόνη, 350 χλμ μακριά από τους δικούς της ανθρώπους. Η 43η σε ένα νοσηλευτικό τμήμα χωρητικότητας 25 ατόμων…

Τα περιστατικά επιθέσεων ψυχικά ασθενών σε εργαζόμενους δεν εκλείπουν. Πέρσι, ένας νοσηλευτής σε ψυχιατρικό ξενώνα είχε χάσει τη ζωή του και ένα μήνα μετά σημειώθηκε ακόμη ένα αντίστοιχο περιστατικό, χωρίς απώλειες ευτυχώς, στο «Δαφνί».

Άνθρωποι στιγματίζονται, η υγεία τους, ψυχική και σωματική, τίθεται σε κίνδυνο και για τη διασφάλιση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ούτε λόγος.

Η υποστελέχωση είναι ο «καρκίνος» του ΕΣΥ. Στην περίπτωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας το κακό είναι πολλαπλάσιο, αποτέλεσμα δεκαετιών υποβάθμισης. Τα βέλη που ανταλλάσσουν τα τελευταία 24ωρα κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση, νυν και πρώην υπουργοί υγείας, συνιστά περισσότερο ομολογία αποτυχίας, παρά λίστα ανδραγαθημάτων…

Η λεγόμενη Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση μοιάζει να έχει κολλήσει. Θύμα καθυστερήσεων και παραλείψεων που εντόπισε, πρόσφατα και ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Nils Muiznieks.
Ερωτηματικά συνοδεύουν και την έγκαιρη κατάθεση του σχεδίου νόμου για τη διοικητική μεταρρύθμιση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το Μάιο και το οποίο, στελέχη του Υπουργείου Υγείας ανέφεραν στο Virus ότι θα αποτελέσει μέρος του νομοθετικού έργου της Αριστοτέλους εντός του Σεπτεμβρίου (εδώ).
Η κατάργηση των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων, που το Σύμφωνο Λυκουρέντζου – Andor τοποθετούσε στα τέλη του 2015, μένει υποχρέωση ανεκπλήρωτη.
Οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ) κατηγορούν το Υπουργείο Υγείας ότι η κατάργηση θα γίνει χωρίς τη σύσταση ψυχιατρικών τομέων στα γενικά νοσοκομεία, αλλά, αντιθέτως, το προωθούμενο νομοσχέδιο «προβλέπει συγκεκαλυμμένα την κατάργηση των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων, την ιδιωτικοποίηση των Υπηρεσιών Δημόσιας Ψυχικής Υγείας, την κινητικότητα του προσωπικού». Το μέλλον που διαβλέπει η ΠΟΕΔΗΝ συνίσταται από ασθενείς σε παγκάκια, στάσεις του μετρό, άστεγοι, καθώς δεν θα διαθέτουν τα χρήματα για μακροχρόνιες νοσηλείες.

Η νοσηρή κατάσταση στην οποία συνεχίζει να βυθίζεται η Ψυχική Υγεία βρίσκεται, από καιρού εις καιρόν, στο επίκεντρο συζητήσεων στη Βουλή. Τα βήματα προόδου, όμως, είναι ελάχιστα (αν υπάρχουν κάποια).

Πριν από μερικές ημέρες, με επίκαιρη ερώτηση του ο βουλευτής Λάρισας του Ποταμιού, Κώστας Μπαργιώτας, αναρωτήθηκε μεταξύ άλλων γιατί η εκπόνηση του προσχεδίου νόμου προηγήθηκε της ολοκλήρωσης του πορίσματος της Ομάδας Εργασίας για την Ψυχική Υγεία, αλλά και τι θα γίνει με τη χρηματοδότηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (εδώ).

Η κόντρα, βέβαια, κλιμακώθηκε, με έναν πρώην Υπουργό Υγεία, τον Άδωνη Γεωργιάδη να συγκρούεται με την νυν ηγεσία της Αριστοτέλους.

Η κόντρα

Σε ανακοίνωση του Υπουργείου Υγείας, για τη λειτουργία των Μονάδων Ψυχικής Υγείας, θέμα που είχε έρθει στην επιφάνεια πρόσφατα με την ανάκληση της άδειας λειτουργίας μιας εξ αυτών, κίνηση που η Αριστοτέλους χαρακτηρίζει δείγμα γραφής απέναντι σε πράξεις ανομίας (εδώ).
Σύμφωνα, λοιπόν, με το Υπουργείο Υγείας, συνεχίζεται η εξ’ ολοκλήρου κρατική χρηματοδότηση των Μονάδων Ψυχικής Υγείας, η λειτουργία των οποίων έχει ανατεθεί σε Αστικές μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες (ΑμΚΕ) από το 1990, καθώς η οικονομική στήριξη τους μέσω κοινοτικών κονδυλίων έληξε το 2015, στο πλαίσιο ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

Οι εν λόγω μονάδες φροντίζουν 2.500 περίπου ψυχικά ασθενείς σε δομές αποασυλοποίησης, καθώς και πάνω από 10.000 εξωτερικούς ασθενείς.

Κατά την Αριστοτέλους το 2013 καθιερώθηκε ένα πολύπλοκο σύστημα κοστολόγησης-χρηματοδότησης της λειτουργίας των Μονάδων Ψυχικής Υγείας των ΑμΚΕ, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να παρατηρούνται μη ισοσκελισμένοι απολογισμοί.

Θετική εξέλιξη χαρακτήρισε το εν λόγω σύστημα, σε ανακοίνωση του ο Άδ. Γεωργιάδης, καθώς στηρίζεται στον αριθμό των ασθενών που πραγματικά εξυπηρετούν και όχι σε ότι δαπάνες δηλώσουν οι ΑμΚΕ. Στο κείμενο που εξέδωσε, σε απάντηση της ανακοίνωσης του Υπουργείου Υγείας, ο αντιπρόεδρος τη ΝΔ και πρώην επικεφαλής του χαρτοφυλακείου της Υγείας αναφέρει πως έως το 2013, το Υπουργείο πλήρωνε δαπάνες «χωρίς στην ουσία να έχει ζητήσει και ελέγξει τα τιμολόγια, πολλώ δε μάλλον να ελέγχει αυτά τα τιμολόγια σε τι αγορές αντιστοιχούσαν», υποστηρίζει ο πρώην Υπουργός, σημειώνοντας πως η αρμόδια Διεύθυνση δεν γνώριζε σε πόσους ασθενείς αντιστοιχούν οι δαπάνες.
Μάλιστα, αναφέρει περιπτώσεις όπου διαπιστώθηκαν από ελέγχους να έχουν αγοραστεί για χάρη της υγείας των ασθενών κοστούμια Armani, χαβιάρι, αυτοκίνητα και άλλα που παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη.
«Οι ΜΚΟ δεν έστελναν στοιχεία που να μπορούν να ταυτοποιηθούν, ενώ υπήρξαν και περιπτώσεις όπου δηλώθηκαν ελάχιστοι ασθενείς να εξυπηρετούνται, την ώρα που τα εκατομμύρια που δίνονταν γι’ αυτούς ξεπερνούσαν τα 80 εκατ. ετησίως για όλες τις μονάδες ψυχικής υγείας των ΜΚΟ», συμπληρώνει, ο κ. Γεωργιάδης.

Για την παρούσα ηγεσία του Υπουργείου, όμως, η αδυναμία του συστήματος που εφαρμόζεται ήταν εμφανής από την πρώτη στιγμή, αλλά «δεν έγινε καμία προσπάθεια να αντιμετωπιστεί. Αντίθετα, η αρμόδια Δ/νση Ψυχικής Υγείας αποδυναμώθηκε από έμπειρα στελέχη και ο έλεγχος των χρηματοδοτήσεων ανατέθηκε σε ιδιωτική εταιρεία, της οποίας η σύμβαση έληξε το 2015 και δεν ανανεώθηκε από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας», καταγγέλλει το Υπουργείο.

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ΝΔ, ο οποίος σημειώνει πως το όλο θέμα το είχε θέσει σε σχετική ερώτηση, η οποία μετατέθηκε καθώς ο Ανδρέας Ξανθός δεν μπόρεσε να παρευρεθεί για να απαντήσει, αντικρούεται και το επιχείρημα για την αποδυνάμωση της Διεύθυνσης καθώς, όπως υποστηρίζει οι υπάλληλοι επί των ημερών της κυβέρνησης της ΝΔ ήταν 15 και σήμερα για τον έλεγχο των ΜΚΟ είναι 2 και ένας τμηματάρχης.

Με στόχο να υπογραμμίσει τις κινήσεις που έχουν γίνει επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στο κομμάτι των Μονάδων αυτών, το Υπουργείο Υγείας απαριθμεί μια 5 ενέργειες:
1. Με διάταξη νόμου αποτράπηκε η κατάργηση της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας, την οποία η προηγούμενη κυβέρνηση, μέσω του Οργανισμού του Υπουργείου, υποβάθμιζε σε Τμήμα, και ενισχύθηκε όσο ήταν δυνατόν το ανθρώπινο δυναμικό της.
2. Η Δ/νση Ψυχικής Υγείας έχει κάνει οργανωμένη προσπάθεια για να καταγράψει και να επιβεβαιώσει τις αποκλίσεις των ισολογισμών των ετών 2013, 2014, 2015. Τα αποτελέσματα των ελέγχων αναμένονται σύντομα.
3. Συγκροτήθηκε Επιτροπή προκειμένου να μελετήσει την αναμόρφωση του συστήματος κοστολόγησης-χρηματοδότησης με στόχο να καταβάλλονται οι δαπάνες για προεπιλεγμένο και προσυμφωνημένο έργο-παροχή από κάθε φορέα.
4. Τέθηκε σε διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση σχέδιο νόμου στο οποίο, μεταξύ άλλων, προβλέπεται η μεταρρύθμιση της διοικητικής οργάνωσης του Συστήματος Ψυχικής Υγείας, η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων παρακολούθησης των Μονάδων Ψυχικής Υγείας μέσω των ΥΠΕ, με στόχο τον αποτελεσματικότερο έλεγχο όλων των Μονάδων Ψυχικής Υγείας, συμπεριλαμβανομένων και αυτών των ΑμΚΕ.
5. Μέσω του τομεακού προγράμματος ΕΣΠΑ του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης θα χρηματοδοτηθεί η δημιουργία μηχανισμού αξιολόγησης των δημόσιων δομών Ψυχικής Υγείας και των ΑμΚΕ.

«Το Υπουργείο Υγείας και η αρμόδια Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας κατανέμει στις ΑμΚΕ την κρατική χρηματοδότηση με την ίδια ποσοστιαία αναλογία των προηγούμενων χρόνων, μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο νέος αξιόπιστος μηχανισμός κοστολόγησης και αποτύπωσης των λειτουργικών αναγκών κάθε φορέα», αναφέρει η Αριστοτέλους.

«Γιατί ενάμιση και πλέον χρόνο το Υπουργείο Υγείας πληρώνει με το σύστημα που εισήχθη το 2013 και πληρώνει βάσει των ασθενών, όχι που σήμερα εξυπηρετούν οι ΜΚΟ, αλλά για αυτούς που εξυπηρετούσαν το 2013, το 2014 και 2015;» διερωτάται ο κ. Γεωργιάδης. Αφήνει μάλιστα αιχμές υποστηρίζοντας ότι η Αριστοτέλους «πληρώνει όλο το 2016 τις ΜΚΟ είτε εξυπηρετούν ασθενείς είτε όχι γιατί πολύ απλά δεν τους ενδιαφέρουν τα στοιχεία των εξυπηρετούμενων ασθενών και θέλουν να πληρώνουν με βάση άλλα κριτήρια…».

Ειδικά για την 4η ενέργεια του Υπουργείου, ο κ. Γεωργιάδης υποστηρίζει ότι «από τα οκτώ μέλη, τα τρία έχουν άμεση σχέση με ΜΚΟ. Δηλαδή τα μέλη της επιτροπής θα αποφασίζουν για τους κανόνες του παιχνιδιού».