Μελέτες για τις πιθανές συνδέσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης και covid-19

Οι αλληλεπιδράσεις της πανδημίας με τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχουν τεθεί στο μικροσκόπιο των ερευνητών, ιδιαίτερα μετά το «φυσικό πείραμα» της καραντίνα, του οποίου οι επιδράσεις στην υγεία θα αξιολογηθούν σε βάθος χρόνου.

Τα δεδομένα από τις υπάρχουσες έρευνες συνοψίζουν η Υποψήφια Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρία-Ιωσηφίνα Κάσδαγλη, και οι Καθηγήτριες Εύη Σαμόλη και Κλέα Κατσουγιάννη.

Το επιστημονικό προσωπικό του ΕΚΠΑ αναλύει:

1. Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης λόγω των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας και αντίστοιχη μείωση νοσηρότητας και θνησιμότητας.

Με δεδομένο ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών ρύπων σχετίζονται με βραχυπρόθεσμη αύξηση στη θνησιμότητα και νοσηρότητα, οι ερευνητές αναμένουν διαθέσιμα αξιόπιστα δεδομένα για την κατά αιτία θνησιμότητα και τις εισαγωγές στα Νοσοκομεία αν η μείωση αυτή, που μέχρι στιγμής αφορά περιορισμένες χρονικές περιόδους,  για να αξιολογήσουν εάν θα διατηρηθούν σε βάθος χρόνου και θα προκαλέσουν μείωση των ετήσιων μέσων όρων.

Σχετικά με την υπόθεση ότι η βραχυχρόνια μείωση θα συντελέσει σε πρόληψη ορισμένων θανάτων που θα σημειώνονταν εάν τα επίπεδα των ρύπων παρέμεναν στα συνήθη επίπεδα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτά τα συμβάντα είναι όμως λιγότερα σε σχέση με τις μακροχρόνιες επιδράσεις που θα προκύψουν, εφόσον μειωθούν οι ετήσιες τιμές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι διαπιστώνεται πιο μεγάλη μείωση των συγκεντρώσεων ρύπων που σχετίζονται με την κυκλοφορία οχημάτων,αλλά διαφέρει πολύ στις διάφορες περιοχές ανάλογα με τις εκπομπές, οι οποίες καθορίζονται από τα χαρακτηριστικά του στόλου των οχημάτων. Σημειωτέον είναι ότι σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις αναφέρεται μείωση του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ₂) κατά 45-55%.

«Προκαταρκτικοί υπολογισμοί, οι οποίοι βασίζονται σε συσχετίσεις της έκθεσης σε ρύπους με την υγεία που υπολογίστηκαν σε διαφορετικές συνθήκες, εκτιμούν ότι σε 21 Ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν 11.000 λιγότεροι θάνατοι που θα συνέβαιναν αν δεν υπήρχε η παραπάνω μείωση των συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών ρύπων» αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Στα θετικά της καραντίνας συγκαταλέγονταιλιγότερα περιστατικά άσθματος σε παιδιά, μειωμένος αριθμός προσελεύσεων στα Νοσοκομεία και μικρότερος αριθμός πρόωρων τοκετών. «Ειδικά για την Ελλάδα εκτιμούν την πρόληψη 236 θανάτων».

2. Μaκροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και θνητότητα των ασθενών με COVID-19.

Η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλές ή και μέτριες συγκεντρώσεις ρύπων της ατμόσφαιρας συνδέεται με χρόνια αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα. Ως εκ τούτου, σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης αναμένεται μεγαλύτερη θνητότητα σε περιστατικά με COVID-19,καθώς τα χρόνια νοσήματα είναι επιβαρυντικός παράγοντας.

Αξιοσημείωτη είναι μελέτη στις ΗΠΑ, η οποία υπολόγισε αρχικά ότι η μακροχρόνια έκθεση σε PM_2.5 μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θανάτου κατά  15% με αύξηση των συγκεντρώσεων κατά 1 μg/m^3, αλλά σε επικαιροποιημένη έκδοση η εκτίμηση κυμάνθηκε στο 8%. Διευκρινίζεται όμως  ότι η μελέτη, που αναλύει  πληθυσμιακά (όχι ατομικά) δεδομένα, δεν έχει περάσει από το σύστημα κριτών ούτε έχει δημοσιευτεί ακόμα σε επιστημονικό περιοδικό. Καθώς οι υψηλές συγκεντρώσεις ρύπων συνδέονται με όλα τα χαρακτηριστικά της μεγάλης πυκνότητας πληθυσμών στα αστικά κέντρα, σε ότι αφορά τη μεταδοτικότητα του ιού, δεν είναι σαφές «εάν έγινε υπολογισμός της ανεξάρτητης επίδρασης της ρύπανσης ή αν έχουμε, εν μέρει τουλάχιστον, επίδραση συγχυτικών παραγόντων».

3. Επίπεδα ρύπανσης και μεταδοτικότητα του ιού ή θνητότητα από COVID-19.

Ερευνητές μελέτησαν τη συσχέτιση του τρέχοντος επιπέδου ρύπων με τη μεταδοτικότητα του ιού ή/και με τη θνητότητα, αλλά δεν έλεγξαν επαρκώς τα άλλα χαρακτηριστικά με τα οποία συνδέεται η υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση.

Μια ακόμη μελέτη από την Κίνα, που δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό, συνδέει τα επίπεδα ρύπανσης 15ημέρου με τον αριθμό επιβεβαιωμένων περιστατικών και αναφέρει ότι αύξηση κατά 10μg/m³ στα ΡΜ_2.5, ΡΜ₁₀ και ΝΟ₂ συνδέεται με αύξηση 2,24%, 1,76% και 6,24% στον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων αντίστοιχα. Η πιθανότητα είναι δυνατή καθώς ο περιορισμός της κυκλοφορίας είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της ρύπανσης αλλά καιτη μείωση της μεταδοτικότητας του ιού, αλλά η σχέση που εντοπίζεται να είναι πλασματική και χρειάζεται μεγαλύτερη διερεύνηση του θέματος.

4. Εντοπίζεται ο ιός σε αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια?

Ερευνητές στην Ιταλία αναφέρονται σε ανίχνευση ιχνών SARS-CoV-2 ιικού RNA στα αιωρούμενα σωματίδια PM_10, τα οποία έχουν ληφθεί σε περιοχές του Μπέργκαμο, σε εργασία που επίσης δεν έχει περάσει από τη διαδικασία κριτών. Στα αναφερόμενα δείγματα ατμοσφαιρικού αέρα βρέθηκαν μόνο ίχνη  RNA  του ιού και η ανίχνευση ιχνών (θραυσμάτων) ιών σε αιωρούμενα σωματίδια, αλλά δεν είναι ενεργοί και μολυσματικοί.