Μελέτη: Σύνδεση της έκθεσης σε χημικές ουσίες PFAS με εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη

Η έκθεση στις βιομηχανικές ουσίες PFAS αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη, σύμφωνα με νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Diabetologia. Μια μεγάλη και ποικιλόμορφη ομάδα βιομηχανικών χημικών ουσιών που βρίσκονται σε πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη σε γυναίκες μέσης ηλικίας.

Αναλυτικά, οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (per- and polyfluoroalkyl substances, PFAS)  αποτελούν ομάδα ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία. Τη συναντάμαι σε πολλά αντικείμενα της καθημερινότητάς μας όπως είναι συσκευασίες τροφίμων, προϊόντα οικιακής χρήσης, ρούχα, ηλεκτρονικά είδη, ιατρικά είδη, αυτοκίνητα κ.ά., τελικά ακόμη και στο νερό και στο φαγητό μας. Η πανταχού παρουσία τους και η επιμονή τους τόσο στο περιβάλλον όσο και στον ανθρώπινο οργανισμό έχει οδηγήσει στο να καταστεί η έκθεση στα PFAS σοβαρή ανησυχία για τη δημόσια υγεία.

Η μελέτη διεξήχθη από τον Dr Sung Kyun Park και τους συνεργάτες του στο Τμήμα επιδημιολογίας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.Τα βασικά σημεία παρουσιάζουν συνοπτικά  καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Εριφύλη Χατζηαγγελάκη (Καθηγήτρια Παθολογίας-Μεταβολικών Νοσημάτων), Νικόλαος Τεντολούρης (Καθηγητής Παθολογίας), Αλέξανδρος Κόκκινος (Καθηγητής Παθολογίας), Μελπομένη Πέππα (Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ) .

Η έρευνα

Ο πληθυσμός της μελέτης ήταν 1.237 γυναίκες, ηλικίας 45-56 ετών, χωρίς σακχαρώδη διαβήτη κατά την έναρξη (1999-2000) που παρακολουθήθηκαν ως το 2017. Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις ορισμένων PFAS στον ορό συσχετίστηκαν με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη σε γυναίκες μέσης ηλικίας .Συνεπώς, σε κάθε επίσκεψη παρακολούθησης πραγματοποιούνταν αναλυτικές εξετάσεις για πιθανή διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη, ενώ μετρήθηκαν στους ορούς των γυναικών οι συγκεντρώσεις 11 PFAS με τεχνικές υψηλής ευαισθησίας.

Οι συγκεντρώσεις των PFAS στον ορό κατηγοριοποιήθηκαν σε ομάδες υψηλής/μέσης/χαμηλής έκθεσης (τριτημόρια) και υπολογίστηκε ο λόγος κινδύνου (HR) για περιστατικό διαβήτη συγκρίνοντας το ποσοστό εμφάνισης στα “υψηλά” ή “μεσαία” τριτημόρια με εκείνο στο χαμηλότερο τριτημόριο (ομάδα αναφοράς). Η ομάδα διαπίστωσε ότι η συνδυασμένη έκθεση στις επτά διαφορετικές PFAS είχε ισχυρότερη συσχέτιση με τον κίνδυνο διαβήτη από ό,τι παρατηρήθηκε με τις μεμονωμένες ενώσεις. Οι γυναίκες στο “υψηλό” τριτημόριο και για τις επτά ουσίες είχαν 2,62 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη από εκείνες στην “χαμηλή” κατηγορία, ενώ ο αυξημένος κίνδυνος που σχετίζεται με κάθε μεμονωμένη PFAS κυμαινόταν από 36% έως 85%, γεγονός που υποδηλώνει μια πιθανή προσθετική ή συνεργιστική επίδραση πολλαπλών PFAS στον κίνδυνο διαβήτη.

Συνεπώς, η έκθεση σε PFAS, μεμονωμένα και ως μείγματα, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη σε γυναίκες μέσης ηλικίας. Αν και τα πραγματικά μεγέθη επίδρασης στους άνδρες και σε άλλους πληθυσμούς που δεν συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη τους είναι άγνωστα, αν τα αποτελέσματα αυτά ισχύουν και για τους άνδρες, καθώς και για άτομα όλων των ηλικιών και εθνοτήτων ανεξαρτήτως τόπου διαμονής, τότε εκτιμάται ότι σχεδόν 370.000 περιπτώσεις (περίπου 25%) από τα 1,5 εκατομμύρια Αμερικανών που διαγιγνώσκονται πρόσφατα με διαβήτη κάθε χρόνο θα μπορούσαν να αποδοθούν στην έκθεση σε PFAS. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι τα PFAS μπορεί να αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τον διαβήτη και να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία.