Μόλις το 30% των διαγνωστικών εξετάσεων για καρκίνο σώζει ζωές

Στην «αιρετική» μελέτη, επικεφαλής της οποίας ήταν ο καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης και δημοσιεύθηκε στο διεθνές περιοδικό επιδημιολογίας «International Journal of Epidemiology», αξιολόγησαν δεδομένα από 9 μετααναλύσεις και 45 κλινικές δοκιμές, που συνολικά αφορούσαν πάνω από 5,5 εκατομμύρια ανθρώπους για μια περίοδο έως 30 ετών.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της επιστημονικής ομάδας, στην πλειονότητα τους (πάνω από τα δύο τρίτα) οι διαγνωστικοί έλεγχοι δεν σώζουν ζωές, γι’ αυτό οι άνθρωποι πρέπει να τρέφουν μικρότερες προσδοκίες για το πραγματικό όφελος από αυτά τα τεστ. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα, όπως ο καρκίνος του προστάτη, οι διαγνώσεις μπορεί να κάνουν μάλλον κακό παρά καλό.
Οι ερευνητές επεσήμαναν πως μερικές φορές οι ασθενείς ωφελούνται στην πραγματικότητα από άλλα πράγματα, όπως η βελτίωση των αντικαρκινικών φαρμάκων, πράγμα που κάνει τα διαγνωστικά τεστ να φαίνονται πιο ωφέλιμα από ό,τι είναι πραγματικά.
Το ζήτημα αυτό είναι επίμαχο, καθώς πολλοί επιστήμονες και γιατροί επιμένουν πως όσο περισσότεροι διαγνωστικοί έλεγχοι γίνονται, τόσο το καλύτερο. Όμως η νέα μελέτη έρχεται να προστεθεί σε άλλες που συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι η υπερβολική και περιττή διάγνωση τείνει να εξελιχτεί σε πρόβλημα, το οποίο μερικές φορές έχει επιπτώσεις για τους ανθρώπους.
Αν και υπάρχουν στοιχεία ότι ορισμένοι διαγνωστικοί έλεγχοι σώζουν πράγματι ζωές (π.χ. οι κολονοσκοπήσεις μειώνουν έως 30% τους θανάτους από καρκίνο του εντέρου), οι ερευνητές δεν αποκλείουν τέτοια ποσοστά να είναι υπερεκτιμημένα.
Όπως επισημαίνουν, υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες για την σχετική αδυναμία των διαγνωστικών ελέγχων να μειώσουν τη θνησιμότητα, όπως το γεγονός ότι συχνά τα τεστ αυτά έχουν ανεπαρκή ευαισθησία για να «πιάσουν» την ασθένεια στα αρχικά στάδιά της ή ότι, παρά τη διάγνωση, απλούστατα δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Συνεπώς, είτε η διάγνωση είναι λανθασμένη, είτε ακόμη κι αν είναι σωστή, τελικά δεν βοηθά σημαντικά στην τελική έκβαση της νόσου.