Υψηλή παραμένει η διαθεσιμότητα ναρκωτικών στην Ευρώπη με μια μεγάλη γκάμα νέων παράνομων ουσιών, υψηλής δραστικότητας και καθαρότητας, με νέες μορφές, μείγματα και συνδυασμούς. Οι χρήστες προμηθεύονται ουσίες που πωλούνται ευρέως χωρίς να γνωρίζουν τι παίρνουν και προκαλούνται μεγαλύτεροι κίνδυνοι στην υγεία, όπως η θανατηφόρος δηλητηρίαση.
Αυτό δείχνει η ετήσια έκθεση που εκδόθηκε σήμερα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ναρκωτικών, το οποίο έχει καταγράψει περισσότερες από 950 νέες ψυχοδραστικές ουσίες, 26 από τις οποίες εντοπίστηκαν στην Ευρώπη για πρώτη φορά, το 2023! Για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων, η αποστολή του Κέντρου αναθεωρήθηκε και, στις 2 Ιουλίου του 2024, θα μετατραπεί σε Οργανισμό Ναρκωτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUDA).
“Το μείζον ερώτημα και για την Ελλάδα, που συνδέεται έμμεσα και με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, είναι πότε επιτέλους θα συζητήσουμε σοβαρά στη χώρα μας για τις ανησυχητικές εξελίξεις στις εξαρτήσεις με την έξαρση της βίας, την κατακόρυφη αύξηση στη χρήση κοκαΐνης και την ραγδαία εξάπλωση του τζόγου; Χρόνια τώρα λέμε ότι χρειαζόμαστε να καταρτίσουμε ένα τεκμηριωμένο εθνικό σχέδιο κατά των εξαρτήσεων”, σημείωνει μιλώντας στο Virus η καθηγήτρια κα Μένη Μαλλιώρη, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ναρκωτικών.
“Η εμφάνιση νέων και εξαιρετικά ισχυρών συνθετικών οπιοειδών δημιουργεί νέες προκλήσεις στην αντιναρκωτική στρατηγική. Υπάρχουν σημαντικά κενά γνώσης που απαιτούν έρευνα. Η πρόσφατη εμπειρία στην ΕΕ έχει δείξει πώς η ξαφνική εμφάνιση συνθετικών οπιοειδών μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλές δηλητηριάσεις που συμβαίνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η ανταπόκριση σε αυτόν τον τομέα μπορεί να ενισχυθεί με τη θέσπιση ενός σχεδίου ταχείας αναγνώρισης του κινδύνου και άμεσης αντίδρασης που θα συνδυάζεται με αποτελεσματική επικοινωνία κινδύνου, προκειμένου να ειδοποιούνται τόσο εκείνοι που βρίσκονται σε κίνδυνο όσο και οι υπηρεσίες πρώτης γραμμής. Για παράδειγμα μια άμεση ανταπόκριση στη χρήση οπιοειδών είναι η διασφάλιση επαρκούς προμήθειας του ανταγωνιστή των οπιοειδών, της ναλοξόνης, που πρέπει είναι διαθέσιμη στους εργαζόμενους πρώτης γραμμής, όπως η αστυνομία, τα ασθενοφόρα, οι επαγγελματίες δουλειάς στο δρόμο, οι ομότιμοι, οι χρήστες και τα μέλη των οικογενειών τους, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν αυτό το φάρμακο όταν χρειάζεται”, σημειώνεται στην έκθεση.
Το πρόβλημα των οπιοειδών στην Ευρώπη
Συνολικά 81 νέα συνθετικά οπιοειδή έχουν εμφανιστεί στην ευρωπαϊκή αγορά ναρκωτικών από το 2009. Είναι εξαιρετικά ισχυρά και ενέχουν σημαντικό κίνδυνο δηλητηρίασης και θανάτου. Το 2023, συνθετικό οπιοειδές σχετίστηκε με απότομη αύξηση των θανάτων στην Εσθονία και τη Λετονία και με τοπικά κρούσματα δηλητηρίασης στη Γαλλία και την Ιρλανδία. Εκτός ΕΕ, έχουν συνδεθεί με υπερβολική δόση στην Αυστραλία, τη Βόρεια Αμερική και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Υπογραμμίζεται η ανάγκη να βελτιώσει η Ευρώπη την ετοιμότητά της για τις αλλαγές στην αγορά, διασφαλίζοντας επαρκή πρόληψη και θεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε θεραπεία υποκατάστασης, σε υπηρεσίες μείωσης της βλάβης, καθώς και στη διάθεση επαρκών προμηθειών ναλοξόνης, φαρμάκου για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας. Η παρουσία πολλαπλών ουσιών στους περισσότερους θανάτους από οπιοειδή αξίζει μεγαλύτερης αναγνώρισης.
Η παρατήρηση ότι τα πρότυπα κατανάλωσης ναρκωτικών γίνονται πιο δυναμικά και πιο περίπλοκα έρχεται ξανά στο προσκήνιο στην ανάλυσή μας για τους θανάτους που προκαλούνται από ναρκωτικά, που μερικές φορές αναφέρονται ως «θάνατοι από υπερβολική δόση». Τα οπιοειδή παραμένουν η ομάδα ουσιών που σχετίζεται συχνότερα με θανάτους, αλλά συχνά βρίσκονται σε συνδυασμό με άλλες ουσίες, υπογραμμίζοντας πώς η πολλαπλή χρήση ναρκωτικών αποτελεί σημαντική αιτία των βλαβών.
Οι βενζοδιαζεπίνες, το αλκοόλ ή η κοκαΐνη, για παράδειγμα, αναφέρονται παράλληλα με τα οπιοειδή στα τοξικολογικά δεδομένα και είναι πιθανό η συν-κατανάλωση αυτών των διαφορετικών ουσιών να είναι ένας σημαντικός, αλλά όχι πάντα επαρκώς αναγνωρισμένος, παράγοντας για την κατανόηση και την αντιμετώπιση της θνησιμότητας που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Σε επίπεδο ΕΕ, οι πρόσφατες τάσεις στους θανάτους στους οποίους εμπλέκονται οπιοειδή φαίνονται σταθερές, αλλά το ποσοστό θανάτων στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες αυξάνεται.
Νέο ρεκόρ κατασχέσεων κοκαΐνης
Ο αντίκτυπος της υψηλής διαθεσιμότητας κοκαΐνης στη δημόσια υγεία γίνεται πλέον ορατός και είναι, μετά την κάνναβη, το δεύτερο πιο συχνά χρησιμοποιούμενο ναρκωτικό στην Ευρώπη. Αυξανόμενες ενδείξεις δείχνουν ότι η υψηλή διαθεσιμότητα της έχει πολύ αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία. Αν και υπάρχει γεωγραφική ετερογένεια, είναι το δεύτερο σε συχνότητα ναρκωτικό, μετά την κάνναβη, και περίπου 4 εκατομμύρια ενηλίκων, 15-64 ετών, έκανε χρήση το 2023 στην Ευρώπη.
Αυξημένα είναι επίσης τα ποσοστά όσων εισέρχονται σε υπηρεσίες θεραπείας για πρώτη φορά καθώς και τα περιστατικά οξείας φαρμακευτικής τοξίκωσης στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η κοκαΐνη σχετίζεται με το ένα πέμπτο των αναφερόμενων θανάτων από υπερβολική δόση το 2022, και συχνά ανιχνεύθηκε μαζί με άλλες ουσίες.
Επιπλέον, καθώς η χρήση κοκαΐνης μπορεί να επιδεινώσει τα υποκείμενα καρδιαγγειακά προβλήματα, είναι πιθανό ότι η συνολική συμβολή της κοκαΐνης στη θνησιμότητα δεν έχει αναγνωριστεί επαρκώς. Οι ευρωπαϊκές κατασχέσεις υπερβαίνουν πλέον αυτές που γίνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, που ιστορικά θεωρείται η μεγαλύτερη αγορά κοκαΐνης στον κόσμο.
Ομάδες οργανωμένου εγκλήματος προμηθεύουν με προϊόντα κοκαΐνης πολλές χώρες της ΕΕ, ενώ το 2022 έχουν εξαρθρωθεί 39 εργαστήρια κοκαΐνης. Η κοκαΐνη εισέρχεται στην Ευρώπη από διάφορες οδούς, αλλά κυρίως μέσω των θαλάσσιων λιμένων της Ευρώπης σε εμπορευματοκιβώτια εμπορικών μεταφορών. Καθώς τα μέτρα απαγόρευσης έχουν κλιμακωθεί σε σημαντικά γνωστά σημεία εισόδου, οι διακινητές στοχεύουν όλο σε μικρότερα λιμάνια στις χώρες της ΕΕ ή σε χώρες που συνορεύουν με την ΕΕ, όπου τα αποτρεπτικά μέτρα ενδέχεται να εφαρμόζονται λιγότερο εντατικά όπως για παράδειγμα το λιμάνι του Πειραιά στη χώρα μας.
Τα υπολείμματα κοκαΐνης στα αστικά λύματα αυξήθηκαν επίσης στα δύο τρίτα των πόλεων με στοιχεία για το 2022 και το 2023. Αυτό, υποδηλώνει ότι όσο η κοκαΐνη γίνεται πιο διαθέσιμη, τόσο αυξάνεται και η γεωγραφική και κοινωνική της κατανομή. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι, σε ορισμένες χώρες, η χρήση κοκαΐνης φαίνεται να αυξάνεται μεταξύ των πιο περιθωριοποιημένων ομάδων. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη της κοινής γνώμης ότι χρησιμοποιείται πιο συχνά από κοινωνικά ενταγμένους και εύπορους ανθρώπους.
Το πιο συχνό ναρκωτικό η κάνναβη
Η κάνναβη παραμένει το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο παράνομο ναρκωτικό στη Ευρωπαϊκή Ένωση. Περίπου 22,8 εκατομμύρια ενηλίκων, 15-64 ετών έκαναν χρήση κάνναβης τον τελευταίο χρόνο στην Ευρώπη. Υπολογίζεται ότι 92.000 χρήστες έλαβαν θεραπεία για προβλήματα που σχετίζονται με τη χρήση της το 2022, αντιπροσωπεύοντας περίπου το ένα τρίτο (36 %) όλων των εισερχόμενων σε θεραπεία.
Η κάνναβη ήταν επίσης η πιο συχνά αναφερόμενη ουσία από έρευνα σε νοσοκομειακό δίκτυο Ευρωπαϊκών πόλεων και το 2022 σχετίστηκε με το 29% των εκδηλώσεων οξείας τοξικότητας προκαλώντας ή να επιδεινώνοντας προβλήματα σωματικής ή ψυχικής υγείας, όπως σοβαρά αναπνευστικά συμπτώματα, τοξική ψύχωση, κρίσεις πανικού κλπ. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι, η πρώιμη έναρξη, η τακτική και μακροχρόνια χρήση.
Οι εξελίξεις στην αγορά της κάνναβης δημιουργούν νέες προκλήσεις με τη μέση περιεκτικότητα της ψυχοδραστικής ουσίας-THC να έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια. Υπάρχουν αναφορές ότι ορισμένα προϊόντα που πωλούνται στην παράνομη αγορά ως κάνναβη μπορεί να είναι νοθευμένα με ισχυρά συνθετικά κανναβινοειδή. Η αξιολόγηση του κινδύνου περιπλέκεται επίσης από την αυξανόμενη γκάμα προϊόντων με βάση την κάνναβη που είναι διαθέσιμα στους καταναλωτές.
Η παρακολούθηση και η αξιολόγηση είναι το κλειδί για τις αλλαγές στην πολιτική για την κάνναβη. Ένας από τους στόχους πολιτικής της ανοχής είναι ο διαχωρισμός της αγοράς κάνναβης από την αγορά άλλων ναρκωτικών. Πέντε κράτη μέλη της ΕΕ (Τσεχία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα και Κάτω Χώρες) και η Ελβετία έχουν ήδη αλλάξει ή σχεδιάζουν να αλλάξουν την προσέγγισή τους όσον αφορά τη χρήση και την προσφορά κάνναβης για ψυχαγωγία.
Μια ανησυχία σχετικά με αυτήν την προσέγγιση είναι ότι η κάνναβη που πωλείται προμηθεύεται από την παράνομη αγορά και επομένως οι εγκληματικές ομάδες επωφελούνται από αυτό το εμπόριο. Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, η Ολλανδία εφαρμόζει πιλοτικά ένα μοντέλο κλειστής αλυσίδας εφοδιασμού κάνναβης, όπου αυτή που πωλείται σε καφετέριες να παράγεται σε ελεγχόμενες εγκαταστάσεις.
Δεν είναι σαφές ποια κατεύθυνση θα πάρουν οι μελλοντικές ευρωπαϊκές πολιτικές. Αυτό που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι οποιαδήποτε πολιτική θα πρέπει να συνοδεύεται από αξιολόγηση των συνεπειών. Και αυτό θα εξαρτηθεί από την ύπαρξη καλών δεδομένων. Η αλλαγή των αποφάσεων για τη κάνναβη δημιουργεί νέες προκλήσεις στην ασκούμενη πολιτική.
Δευθυντής Σύνταξης, virus.com.gr & Pharma Health Business magazine
Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *
Δ