«Νιώσε τον Παλμό»: Η σημασία της πρόληψης στην κολπική μαρμαρυγή

Κολπική μαρμαρυγή και εγκεφαλικό, αλλά και εμφράγματα, καθώς και όλες οι εξελίξεις στην προληπτική και επεμβατική καρδιολογία συζητήθηκαν σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, με αφορμή νέα ενημερωτική εκτρατεία.

Το οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου (ΟΕΜ) και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) αποτελούν την αιτία για πάνω από 2 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Το δεύτερο σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου εκδήλωσης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου είναι η Κολπική Μαρμαρυγή (ΚΜ). Εκτιμάται ότι αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης ΑΕΕ κατά 3 έως 5 φορές και ότι συνδέεται με το ένα τέταρτο περίπου των συνολικών ισχαιμικών ΑΕΕ.

Πρόκειται για έναν τύπο αρρυθμίας και η πιθανότητα εμφάνισής της αυξάνεται με την ηλικία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματά της δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται ως «σιωπηλή νόσος». Οι συνέπειές της, ωστόσο, είναι τόσο σοβαρές, που κάνουν ηχηρή την ανάγκη για πρόληψη και αντιμετώπιση του προβλήματος.  Πρώτος παράγοντας κινδύνου για ΑΕΕ είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση.

Στην Ελλάδα έχουμε κάθε χρόνο 32.585 νέα περιστατικά αγγειακής εγκεφαλικής νόσου, τα οποία αποτελούν την 1η αιτία αναπηρίας στη χώρα μας, με συνολικές άμεσες υγειονομικές δαπάνες €0.563 δισ. και έμμεσες δαπάνες €1 δισ.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις των ΑΕΕ ξεπερνούν κατά πολύ την οικονομική διάσταση. Οι επιζώντες παρουσιάζουν συχνά μακροχρόνια αναπηρία, μεταξύ άλλων προβλήματα κινητικά, όρασης, ομιλίας, μνήμης, διαταραχές προσωπικότητας, κόπωση και κατάθλιψη. Παρ’ όλα αυτά, ο προσυμπτωματικός έλεγχος δεν διενεργείται ακόμη σε τακτική βάση και από τις ευρωπαϊκές μελέτες διαπιστώνονται σημαντικά ποσοστά υποδιάγνωσης.

Η μέτρηση του σφυγμού, μία πολύ απλή διαδικασία που μπορεί να γίνει στο σπίτι ή το γραφείο, αποτελεί σωτήριο μέτρο πρόληψης για την πρόκληση κολπικής μαρμαρυγής, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό ανέφερε μεταξύ άλλων ο Κωνσταντίνος Τσιούφης, Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, ενόψει 39ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο, που θα πραγματοποιηθεί το διάστημα 18-20 Οκτωβρίου 2018 στην Αθήνα.

Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, στο πλαίσιο της εκστρατείας ευαισθητοποίησης «Νιώσε τον Παλμό», συνιστά τη συχνή παρακολούθηση των καρδιακών παλμών. Με τον τρόπο αυτό, μπορείτε να εντοπίσετε έγκαιρα το πρόβλημα και να μειώσετε την πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου.

Η αντιμετώπιση της ΚΜ στοχεύει στον έλεγχο του αριθμού των σφύξεων, στην επάνοδο του καρδιακού ρυθμού στο φυσιολογικό, καθώς και στην πρόληψη με τη χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής του σχηματισμού θρόμβων, που θα μπορούσαν να αποκολληθούν και να προκαλέσουν ΑΕΕ. Τα νεότερα από του στόματος αντιπηκτικά έχουν πιο στοχευμένη δράση, λιγότερους περιορισμούς και ανώτερο προφίλ πρόληψης ΑΕΕ και μείζονος αιμορραγίας σε σχέση με τις παλαιότερες θεραπείες.

Νεότερα στον τομέα της προληπτικής καρδιολογίας

• Μια νέα θεραπευτική επιλογή, που ρυθμίζει την όρεξη μέσω της ενεργοποίησης ανορεξιογόνων μηχανισμών χρησιμοποιήθηκε σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς με αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο ή πολλαπλούς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι υποβάλλονταν παράλληλα σε θεραπεία με διαιτητικές παρεμβάσεις. Σε διάστημα ενός έτους, απώλεια βάρους τουλάχιστον 5% παρατηρήθηκε στο 38,7% των ασθενών που έλαβαν την ουσία, ενώ ταυτόχρονα τα υψηλότερα ποσοστά απώλειας βάρους επιτεύχθηκαν χωρίς συνοδό αύξηση του κινδύνου καρδιαγγειακών επεισοδίων.
• Οι νέες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες της υπέρτασης επισημαίνουν την ανάγκη έγκαιρης έναρξης αντιυπερτασικής αγωγής με τη χρήση από την αρχή τουλάχιστον δύο φαρμακευτικών παραγόντων σε ένα χάπι για την επιτυχέστερη ρύθμιση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης. Οι στόχοι για τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης των υπερτασικών ασθενών όλων των ηλικιών είναι χαμηλότεροι από ότι σε προηγούμενες οδηγίες.

Εξελίξεις στην επεμβατική καρδιολογία

• Η ελάχιστα επεμβατική διαδερμική θεραπεία των καρδιαγγειακών παθήσεων με τη χρήση καθετήρων και συσκευών εξαπλώνεται ταχέως προσφέροντας σημαντικό όφελος στον ασθενή, στον οποίο η συμβατική φαρμακευτική θεραπεία δεν επαρκεί ή η κλασική χειρουργική αντιμετώπιση δεν ενδείκνυται λόγω υψηλού χειρουργικού κινδύνου. Τέτοιες παθήσεις, που σήμερα μπορούν να αντιμετωπισθούν επιτυχώς με διακαθετηριακές επεμβάσεις, είναι η στένωση της αορτικής βαλβίδας των ηλικιωμένων, η ανεπάρκεια της μιτροειδούς, η μεσοκολπική επικοινωνία, η αρτηριακή υπέρταση κλπ. Στη χώρα μας εφαρμόζονται όλες οι ανωτέρω μεθόδους με εξαιρετική επιτυχία.
• Με βάση τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης, όπου τυχαιοποιήθηκαν 1746 ασθενείς σε 87 κέντρα, η αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας μέσω διαδερμικής προσπέλασης (ΤΑVI), ακόμη και για ασθενείς χαμηλού κινδύνου είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική εναλλακτική λύση στην αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας για τον πληθυσμό αυτό με συμπτωματική στένωση της αορτικής βαλβίδας συνδεόμενη με χαμηλά ποσοστά επιπλοκών, μικρότερη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο, μηδενική θνησιμότητα και σχεδόν μηδενική επίπτωση αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
• Η μελέτη COAPT, η οποία δημοσιεύτηκε πολύ πρόσφατα κατέδειξε ότι η διαδερμική διόρθωση της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας με χρήση ειδικής συσκευής (MitraClip) σε 302 ασθενείς έναντι της συντηρητικής φαρμακευτικής θεραπείας σε 312 ασθενείς μειώνει τις εισαγωγές στο νοσοκομείο κατά 32%, καθώς και την ολική θνησιμότητα κατά 18% σε διάρκεια παρακολούθησης 24 μηνών.
• Στις μελέτες «νέας γενιάς» για τη νεφρική απονεύρωση με χρήση ραδιοσυχνοτήτων ανήκει η Spyral HTN-OFF MED, στην οποία συμμετείχαν υπερτασικοί ασθενείς, οι οποίοι δεν ελάμβαναν αντιυπερτασική θεραπεία. Η απονεύρωση έδωσε πολύ θετικά αποτελέσματα με σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης ιατρείου όσο και της 24ωρης καταγραφής. Επιπροσθέτως, σε άλλη μελέτη (Spyral HTN-ON Med), στην οποία συμμετείχαν ασθενείς με αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση υπό αγωγή (μέχρι και 3 φάρμακα), η 24ωρη καταγραφή ανέδειξε τη σημαντική ελάττωση της αρτηριακής πίεσης με τη νεφρική απονεύρωση και σε αυτό τον πληθυσμό. Να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα έχει σημαντική παρουσία στις ανωτέρω μελέτες με τη Μονάδα Υπέρτασης της Α’ Παν/κής Καρδιολογικής Κλινικής στο Γ.Ν.Α «Ιπποκράτειο» να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ο κ. Ιωάννης Γουδέβενος, Αντιπρόεδρος της Ε.Κ.Ε και Καθηγητής της Καρδιολογικής Κλινικής του Π.Γ.Ν. Ιωαννίνων, σε μια σύντομη παρουσίαση αναφέρθηκε στην εξωνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή και τους αυτόματους δημόσιους απινιδωτές, σχολιάζοντας ότι «Η εξωνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή αποτελεί την κύρια αιτία αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, με τους ασθενείς να καταλήγουν σε λιγότερο από μία ώρα από την έναρξη των συμπτωμάτων εκτός νοσοκομείου. Στη χώρα μας καταγράφονται περίπου 79.000 τέτοιοι θάνατοι ετησίως και ο αριθμός αυτός παραμένει αμετάβλητος.

Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι η καρδιακή ανακοπή συνήθως οφείλεται σε έμφραγμα μυοκαρδίου, που επιπλέκεται με θανατηφόρο αρρυθμία και συμβαίνει στο σπίτι. Το 1/3 των ασθενών δεν έχει γνωστό καρδιαγγειακό ιστορικό ενώ το 50% δεν έχουν αναφέρει πρόδρομα συμπτώματα.

Με δεδομένο ότι λιγότερο από 10% των θυμάτων επιβιώνει, η έγκαιρη καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση, δηλαδή εντός το πολύ 10 λεπτών, θεωρείται ως ο ακρογωνιαίος λίθος για την καλή έκβαση των ασθενών. Ωστόσο, η έγκαιρη αντιμετώπιση προϋποθέτει παρουσία εκπαιδευμένων ατόμων και αυτόματων δημόσιων απινιδωτών και για το λόγο αυτό η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία πρωτοστατεί στην εκπαίδευση διασωστών και την τοποθέτηση  απινιδωτών σε δημόσιες θέσεις».

Ο κ. Ιωάννης Κανακάκης, Γενικός Γραμματέας της Ε.Κ.Ε. και Διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής του Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα», τέλος, αναφέρθηκε στη σημασία της έγκαιρης αντιμετώπισης του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, λέγοντας ότι «Παρά την πρόοδο στον τομέα της πρόληψης και θεραπείας των καρδιαγγειακών νοσημάτων, η καρδιαγγειακή θνητότητα παραμένει η πιο συχνή αιτία θνητότητας στον ευρωπαϊκό χώρο, με ποσοστό που κυμαίνεται στο 40% όλων των θανάτων. Χαρακτηριστικό είναι ότι το οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου (ΟΕΜ) και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελούν την αιτία θανάτου για πάνω από 2 εκατομμύρια θανάτους ετησίως.

Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, πραγματοποιεί δράσεις ενημέρωσης για τα συμπτώματα του ΟΕΜ, ενώ παράλληλα σχεδιάζει σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα  προ-νοσοκομειακής διάγνωσης του εμφράγματος και δημιουργεί δίκτυα πρωτογενούς αγγειοπλαστικής σε συνεργασία με τα επεμβατικά κέντρα.

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, η οποία να σημειώσουμε ότι διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό επεμβατικών κέντρων με έμπειρους επεμβατικούς καρδιολόγους, έχουν δημιουργηθεί κέντρα πρωτογενούς αγγειοπλαστικής σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όπως η Ρόδος, η Χίος, τα Τρίκαλα, η Βέροια, η Τρίπολη και η Καλαμάτα. Με στόχο, τέλος, την περαιτέρω αναβάθμιση της πρόληψης και θεραπείας των καρδιαγγειακών νοσημάτων και την πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου ξεκινάει μια νέα πρωτοβουλία για την καταγραφή των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων στη χώρα μας».

Η ενημερωτική εκστρατεία «ΝΙΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΛΜΟ» διενεργείται με την ευγενική χορηγία της φαρμακευτικής εταιρείας Pfizer Hellas.