Ο Γερμανός και ο Αφρικανός γιατρός: Δύο κινηματογραφικές ιστορίες για την ιατρική

Γράφει: Πάνος Χριστόδουλος, ειδικευόμενος γιατρός.  

Ποιο είναι το πρώτο σημαντικό πράγμα που οφείλει να κάνει ένας γιατρός;

Να ρωτά

Το δεύτερο;

Να ρωτά

Το τρίτο;

Να ρωτά

Και τι να ρωτά;

Να ρωτά για τις κοινωνικές συνθήκες.

Μπερτολτ Μπρεχτ, O κύκλος με την κιμωλία

Ο Γερμανός γιατρός (The German Doctor) αφηγείται την ιστορία ενός από τους σημαντικότερους ερευνητές του 20ου αιώνα, του Josef Mengele. Η ιστορία ξεκινά λίγα χρόνια μετά την πτώση του τρίτου Ράιχ, στην Αργεντινή. Εστιάζει σε έναν σοβαρό μεσήλικα γιατρό ο οποίος κουράρει μια γυναίκα και τα δίδυμα παιδιά της. Ο γιατρός ακολουθεί το στερεότυπο του επαγγέλματός του: είναι σοβαρός, μετρημένος, με το σακάκι του, τα γυαλιά του, την γραβάτα του. Και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα δίδυμα της οικογένειας. Ακολουθεί διαφορετικές μεθόδους θεραπείας στα δυο παιδιά, ακολουθώντας στο ένα “πρωτοποριακές” μεθόδους.

Κρατά σημειώσεις και μελετά στο μικροσκόπιο πλακάκια με το αίμα τους μαζί με μια μεγάλη συλλογή από αντίστοιχο υλικό. Ο σοβαρός αυτός κύριος δεν είναι άλλος από τον λοχαγό των SS στο Άουσβιτς και γενετιστή Josef Mengele, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως Άγγελος του Θανάτου. Ο Mengele χρησιμοποιούσε Εβραίους, ομοφυλόφιλους και τσιγγάνους ως πειραματόζωα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, με ιδιαίτερη έμφαση στα δίδυμα. Στην Αργεντινή συνεχίζει πλέον τα πειράματά του με έμφαση στα ξανθά δίδυμα, ώστε να ανακαλύψει τους παράγοντες που οδηγούν στην τέλεια Άρια Φυλή. Θεωρεί πως το κλειδί όλων βρίσκεται στο αίμα.

Η αρχική του θεωρία είναι σωστή, καθώς ύστερες έρευνες όντως βασίζονται σε ομοζυγωτικά δίδυμα, τα οποία έχουν το ίδιο γενετικό υλικό, ώστε να μελετηθεί με ακρίβεια η επιρροή των περιβαλλοντικών παραγόντων. Το πως βρέθηκε στην Αργεντινή ή το πως διέφυγε στη Βραζιλία όπου πέθανε δεν έχει διευκρινιστεί, αλλά η ταινία υπονοεί πως βοήθησαν διασυνδέσεις του με Αμερικανούς παράγοντες. Εξάλλου ήταν σύνηθες στον μεταπολεμικό Ψυχρό πόλεμο να δίνεται “άσυλο” σε Γερμανούς επιστήμονες ώστε να χρησιμοποιηθούν οι ανακαλύψεις τους στην κούρσα με τη Σοβιετική Ένωση. Επίσης σίγουρα ο γιατρός αυτής της ιστορίας έβλεπε μπροστά, πατώντας βέβαια πάνω στα πτώματα των θυμάτων του. Ο ίδιος φέρεται να σχολιάζει κυνικά στην ταινία πως αν πειραματιζόταν σε ζώα θα χρειαζόταν δεκάδες χρόνια για τις ανακαλύψεις του, χρονικό διάστημα που δεν ήθελε να διαθέσει. Η ταινία είναι σκηνοθετημένη από τον Lucia Puenzo το 2013.

Ο Αφρικανός γιατρός (The African Doctor) αφηγείται μια αντιδιαμετρικά αντίθετη από την  προηγούμενη ιστορία. Αυτή του Seyolo Zantoco, ενός γιατρού από το Ζαΐρ που σπούδασε στη Γαλλία. Αρνείται μια πολύ δελεαστική πρόταση να γίνει προσωπικός γιατρός του προέδρου του Ζαΐρ, θέση που θα του εξασφάλιζε μια πολύ άνετη ζωή. Όπως ο ίδιος εξηγεί στη συνέχεια σε μια διαμάχη με έναν κυβερνητικό (και αντίστοιχα λόγω αυτού υπερβολικά πλούσιου) φίλο του, ότι δεν ήθελε να ζει πολυτελώς με λεφτά που προέρχονται από το αίμα του λαού του.

Η επιλογή του αυτή τον οδηγεί σε ένα μικρό επαρχιακό γαλλικό χωριό. Στο οποίο όμως οι κάτοικοι δεν μπορούν να αποδεχτούν μια οικογένεια μαύρων. Τα παιδιά δέχονται bullying στο σχολείο, η γυναίκα του δε μπορεί να έρθει σε επαφή με κανέναν μια το ιατρείο του είναι μονίμως άδειο. Μετά τη γνωριμία του με έναν πιο ανοιχτό αγρότη, καταφέρνει μετά από πολύ κόπο να προσαρμοστεί στο καφενείο του χωριού. Η προσπάθειά του  καταφέρνει να του εξασφαλίσει τους δύο πρώτους ασθενής του. Οι οποίοι όμως στο τέλος αρνούνται να τον πληρώσουν καθώς όπως χαρακτηριστικά λένε, αν ήταν να πληρώσουν θα πήγαιναν σε κανονικό γιατρό. Προφανώς ως κανονικό γιατρό θα θεωρούσαν κάποιον σαν τον γιατρό της προηγούμενης ιστορίας: λευκό, σοβαρό, μετρημένο. Άσχετα αν κατά (όχι και πολύ σε αυτή την περίπτωση) βάθος δεν ενδιαφερόταν ποτέ για τον ασθενή του.

Ακολούθως οδηγείται στο να δουλεύει ως αγρότης για να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσει του. Σε αυτό το σημείο τα στερεότυπα του χωριού τον έχουν κερδίσει, καθώς έχει χάσει τελείως την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Το φιλικό του περιβάλλον και η γυναίκα του είναι μεσοαστικής προέλευσης και δε μπορούν να αντιληφθούν γιατί να ζει σε ένα μικρό χωριό, και όχι στις Βρυξέλλες ή κάποια άλλη μεγάλη πόλη. Δε μπορούν να αντιληφθούν ότι κάθε επιλογή, ακόμη και αν είναι ιδεολογικά και ηθικά ορθή, δεν έχει πάντα άμεσα θετικά αποτελέσματα, το να υποστηρίζεις τα πιστεύω και τις ιδέες σου δεν εξασφαλίζει και μια επιτυχημένη (για τα κυρίαρχα πρότυπα) ζωή. Σταδιακά και ο ίδιος πείθεται από το χωριό ότι δεν είναι κανονικός άνθρωπος. Χρειάζεται ένα τυχαίο γεγονός, μια γέννα για να αποκτήσει την αυτοπεποίθησή του και να συμπεριφέρεται όπως θεωρεί ο ίδιος φυσιολογικός. Οι συντηρητικοί κύκλοι του χωριού προσπαθούν να τον απομακρύνουν,όμως μετά και από τις επιτυχίες της κόρης του στο ποδόσφαιρο (το οποίο μερικοί κάτοικοι του χωριού εκτιμούν περισσότερο από την υγεία τους) το χωριό τον κρατάει με αποκορύφωμα ένα θεατρικό της ζωής του. Η ταινία είναι σκηνοθετημένη από τον Julien Rimbaldi το 1996.

Οι δύο κινηματογραφικές ιστορίες πραγματεύονται δύο διαφορετικά είδη γιατρού. Το ένα του μεγάλου για τα κοινωνικά δεδομένα επιστήμονα, το οποίο δε συνεπάγεται και καλού γιατρού. Το άλλο ενός γιατρού που δεν εμφανίζεται σε πανεπιστήμια και συνέδρια, αλλά είναι καλός για την κοινότητά του. Και χωρίς η επιστήμη να προσανατολίζεται στην ίδια την κίνηση της κοινωνίας δε μπορεί πραγματικά να προκαλέσει τομές για το σύνολο του λαού σε μακροπρόθεσμο επίπεδο. Ακόμα και αν βραχυπρόθεσμα γνωρίζει ήττες, πισωγυρίσματα και υποχωρήσεις.

ΥΓ: Σε κινηματογραφικές ιστορίες για την ιατρική θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και η μεταφορά από κόμικ της μάρβελ Dr. Strange του 2016. Ένας νεαρός ιδεαλιστής φοιτητής, ο οποίος υπόσχεται πως θα ασχοληθεί με ανθρωπιστικές αποστολές στην Ασία, καταλήγει πλαστικός χειρουργός με μόνο κίνητρο να γίνει πλούσιος. Έως ότου ένα τροχαίο ατύχημα του αφήνει σημαντικό ποσοστό αναπηρίας στα χέρια. Τότε αντιλαμβάνεται την ματαιότητα της ικανότητάς του και οδηγείται στο να γίνει υπερήρωας προστάτης της γης. Επειδή δεν αφορά πραγματικό πρόσωπο παρατίθεται ως υστερόγραφο.

Πηγή: nostimonimar.gr