Όταν η οικονομική κρίση σκοτώνει…

Δραματική αύξηση καταγράφει ο αριθμός των αυτοκτονιών την τελευταία 5ετία, με τους ειδικούς να κάνουν λόγο για μία από τις δραματικότερες εκφράσεις της κοινωνικής κρίσης.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, συγκριτικά με το 2010 (377), το 2013 οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 41,4% (533), ενώ το διάστημα 2012-2013 προκύπτει εκ νέου αύξηση των αυτοκτονιών της τάξης του 5% (508). Αν και σοκαριστικά τα στοιχεία, αναφέρονται μόνο στις επίσημα καταγεγραμμένες αυτοκτονίες.

“Στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες αυτών που καταγράφονται, ενώ δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι 15 – 20 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών. Οι 533 αυτοκτονίες που επίσημα καταγράφηκαν για το έτος 2013 συνεπάγονται, τουλάχιστον, 8.000 απόπειρες αυτοκτονίας” λέει στο Virus ο Άρης Βιόλατζης, ψυχολόγος στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας “Κλίμακα”.

Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι ακόμα και σε χώρες με ιδιαίτερα αξιόπιστα συστήματα καταγραφής θανάτων, η αυτοκτονία συχνά μπορεί να καταγραφεί λανθασμένα ως ατύχημα, ή να αποδοθεί σε άλλο αίτιο θανάτου, διότι η καταγραφή μιας αυτοκτονίας είναι μία σύνθετη διαδικασία στην οποία εμπλέκονται πολλές διαφορετικές υπηρεσίες. Στην Ελλάδα η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών θεωρείται δεδομένη και αποδίδεται είτε στη δυσκολία να εξακριβωθεί ότι όντως υπήρχε αυτοκτονική πρόθεση (όπως στην περίπτωση ενός ατυχήματος) είτε σε κοινωνικούς, θρησκευτικούς και άλλους λόγους.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι η αυτοκτονία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, το οποίο προφανώς απεικονίζει τις συνθήκες και το πλαίσιο στο οποίο ζει ο πληθυσμός.

“Οπωσδήποτε η οικονομική κρίση έχει επιφέρει αύξηση της αυτοκτονικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Από εκεί και ύστερα, η ανεργία είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας, πιο ισχυρός μάλιστα από τη μείωση του εισοδήματος” σημειώνει ο κ. Βιόλατζης, προσθέτοντας πως το 67% των αυτοκτονιών αφορούσαν ανθρώπους που ανήκαν στον οικονομικά ανενεργό πληθυσμό (άνεργοι).

Ωστόσο, οι αυτοκτονίες δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της κοινωνικοοικονομικής κρίσης που πλήττει τον ελληνικό πληθυσμό. Δεν είναι μόνο αποτέλεσμα μίας ψυχικής ασθένειας που δεν ρυθμίστηκε επιτυχώς. Δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ιατρικής αμέλειας ή ανεπάρκειας των νοσοκομειακών δομών. Είναι, επίσης, αποτέλεσμα του εφησυχασμού, της ενοχής και του φόβου να αναγνωρίσουμε τι συμβαίνει δίπλα μας. Να αναγνωρίσουμε όλα εκείνα τα προειδοποιητικά σημάδια που «εκπέμπει» ένας άνθρωπος που σκέφτεται να αυτοκτονήσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μεγάλη πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άτομα που ζούσαν μοναχικά, εκτός οικογενειακού πλαισίου.

“Αν και η χώρα μας έχει χαμηλό δείκτη αυτοκτονικότητας σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πρόκειται για ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας το οποίο πάντοτε υπήρχε, ποτέ δεν κάναμε κάτι γι’ αυτό και τώρα έχει εκδηλωθεί σε  μεγάλο βαθμό” λέει ο κ. Βιόλατζης, τονίζοντας την ανάγκη σχεδιασμού και υλοποίησης ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας.

Η ΚΛΙΜΑΚΑ έχει αναπτύξει ένα διευρυμένο δίκτυο πληροφόρησης (έντυπος και ηλεκτρονικός Τύπος, ΜΜΕ, συγγενείς αυτοχείρων, δίκτυο εθελοντών, κλήσεις στο 1018, γραφεία κηδειών, ιατροδικαστικές υπηρεσίες, καταστήματα κράτησης κ.λπ.), γεγονός το οποίο επιτρέπει στο επιστημονικό προσωπικό της να έχει μία σφαιρική άποψη για την έκταση του προβλήματος. Με βάσει την εμπειρία της, η ΚΛΙΜΑΚΑ έχει σχεδιάσει και προτείνει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης με τους εξής άξονες:

• Στοχευμένες παρεμβάσεις σε ειδικές επαγγελματικές ομάδες.
• Η διασφάλιση της αναγνώρισης των αυτοκαταστροφικών ατόμων.
• Η παροχή εξειδικευμένης φροντίδας στα άτομα σε κίνδυνο αυτοκτονίας.
• Αποτύπωση του οικονομικού Κόστους της Αυτοκτονίας.
• Αναγνώριση των συνεπειών της αυτοκτονίας που υφίστανται οι επιζώντες και ενεργοποίηση του ρόλου τους
  Καταγραφή Αυτοκτονιών.
• Ο ουσιαστικός συντονισμός των υπαρχόντων παρόχων υπηρεσιών υγείας αλλά και των άλλων εμπλεκομένων στο ζήτημα επαγγελματικών ομάδων και κοινωνικών μερών.
• Ανάσχεση του αντίκτυπου της οικονομικής ύφεσης στην αυτοκτονία.

Σχετικά με το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας

• Το 2014 η Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία δέχθηκε συνολικά 11.206 κλήσεις, 6.577 με αίτημα και 2.144 με σαφές αίτημα άμεσης παρέμβασης (εντάσσονται στην κατηγοριοποίηση της αυτοκαταστροφικής-αυτοκτονικής συμπεριφοράς).
• Το 2014 πραγματοποιήθηκαν περισσότερα από 3.300 ατομικές και ομαδικές θεραπευτικές στο πλαίσιο του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας.
• Μέχρι τις 31/8/2015 έχουν πραγματοποιηθεί 2.730 ατομικές και ομαδικές θεραπευτικές στο πλαίσιο του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας.
• Το 2014 λήφθηκαν 266 μηνύματα στην ηλεκτρονική διεύθυνση help@suicide-help.gr.
• Tο Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας έχει αναπτύξει συνεργασία με το facebook, το twitter και το tumblr, προκειμένου οι χρήστες να ενημερώνονται για τα στοιχεία επικοινωνίας του Κέντρου και να παραπέμπονται απευθείας στην 24ωρη Γραμμή 1018.