Όταν ο θεραπευτής φεύγει για διακοπές

Της Αγγελικής Κουτελιά, MSc Ψυχολόγου-Ψυχοθεραπεύτριας. Μεταπτυχιακές σπουδές Κλινικής Ψυχολογίας στο Leiden University. Ειδίκευση στη Γνωσιακή Αναλυτική Ψυχοθεραπεία (CAT).

Οι διακοπές είναι απαραίτητες και για τους δύο, θεραπευτή και θεραπευόμενο, και όχι μόνο για να φορτίσουν τις μπαταρίες τους. Τα εκλυόμενα από τη διακοπή της θεραπείας συναισθήματα είναι ένα πολύτιμο υλικό προς διερεύνηση και αξιοποίηση. Κάθε αντίδραση είναι διαφορετική και αλληλένδετη με τη θεραπευτική σχέση.

Βοηθάει να αξιολογηθεί η δουλειά που γίνεται μέχρι στιγμής, τα συναισθήματα προς το θεραπευτή και τη θεραπεία και να οριστούν στόχοι  κατά την επιστροφή στο θεραπευτικό δωμάτιο. Μπορεί να αναδυθούν συναισθήματα που ούτε και ο ίδιος ο θεραπευόμενος φανταζόταν. Συναισθήματα αδιαφορίας, θυμού, απόγνωσης, ανακούφισης.

Η θεραπεία είναι καθρέφτης που αντανακλά το πώς διαχειρίζεται απώλειες στις σχέσεις του με τους γύρω του και του πώς έχει βιώσει τον αποχωρισμό στις πρώτες του επαφές με τους σημαντικούς άλλους.  

Μια συνήθης αντίδραση στην περίπτωση που υπάρχει μια καλή ροή στις συνεδρίες είναι η πρόκληση αναστάτωσης, απογοήτευσης, εκνευρισμού. Η συνοχή και η σταθερότητα των συνεδριών είναι απαραίτητο συστατικό μιας καλής θεραπείας, καθώς τα συχνά διαλείμματα λειτουργούν διασπαστικά και είναι συναγερμός πως υπάρχει δυσκολία από την πλευρά του θεραπευόμενου που θα πρέπει να διερευνηθεί.

Ένα υγιές διάλειμμα, όπως οι διακοπές είναι μια ευκαιρία που μπορεί να εκμεταλλευτεί σκεφτόμενος τι χρειάζεται από τη θεραπεία που οι διακοπές παρακωλύουν και τι θα ήθελε να συζητηθεί επακολούθως. Επιστρέφοντας στο θεραπευτικό δωμάτιο μπορεί να μοιραστεί την ενόχληση με το θεραπευτή του, να του αποκαλύψει ποια φαντάζεται πως θα ήταν η ανταπόκρισή του καθώς και να αναρωτηθεί πώς λειτουργεί σε αντίστοιχες περιπτώσεις αποχωρισμών.

Σε κάποιους το άκουσμα των διακοπών προκαλεί ένα αίσθημα ανακούφισης που έχει να κάνει με το έντονο δυσφορικό συναίσθημα που αναδύεται κατά τις συνεδρίες. Είναι αφορμή για το θεραπευόμενο να αποκαλύψει το αίσθημα ανακούφισης στον θεραπευτή του και να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που προκαλεί δυσκολία και ποιοι μηχανισμοί άμυνας ανασύρονται για να αντιμετωπιστεί αυτή η δυσκολία.

Αν το άκουσμα των διακοπών περνάει αδιάφορο είναι επίσης ένα συναίσθημα προς διερεύνηση. Όταν υπάρχει μια ροή και σταθερότητα, η διακοπή «ταράσσει τα νερά». Είναι καλό ο θεραπευόμενος να αναρωτηθεί για τους λόγους που έρχεται στη θεραπεία, αν χρειάζονται επαναξιολόγηση, για το πώς νιώθει προς τον θεραπευτή του, για το αν υπάρχουν πράγματα που τον απασχολούν αλλά δεν φέρνει στη θεραπεία. Ουσιαστικά να σκεφτεί τι εμποδίζει την εμπλοκή του στη θεραπευτική δουλειά. Είναι μια καλή αφορμή για επανεκκίνηση και δείκτης ότι υπήρχε στασιμότητα στη θεραπεία και κατ’ επέκταση αποστασιοποίηση στις σχέσεις του και στον τρόπο που συνδέεται με τους γύρω του.

Αντιθέτως, για κάποιους οι διακοπές του θεραπευτή συνιστούν απώλεια μιας σχέσης που τους προσφέρει υποστήριξη και ασφάλεια και λειτουργεί απορρυθμιστικά. Βιώνεται σαν εγκατάλειψη.

Ο φόβος της μη επιστροφής είναι δυσβάσταχτος γι’ αυτό και η απόγνωση είναι κυρίαρχο συναίσθημα. Συνδέεται με αναβίωση παρελθοντικών τραυματικών εμπειριών απώλειας και εγκατάλειψης. Είναι λοιπόν μια καλή ευκαιρία για περαιτέρω επεξεργασία αυτών των απωλειών, αλλά και για να αποδείξουν στον εαυτό τους ότι αντέχουν να στηριχτούν στις δυνάμεις τους.

Η διακοπή της σχέσης για ένα χρονικό διάστημα δεν σημαίνει ανυπαρξία της σχέσης.

Μπορεί να αναβιωθεί έστω και φαντασιωσικά. Αρκεί να επιστρατεύσουν τα θεραπευτικά εργαλεία που λειτούργησαν κατά τη διάρκεια των συνεδριών. Μπορούν να σκεφτούν πώς θα λειτουργούσε ο θεραπευτής σε αντίστοιχη περίπτωση. Κανείς δεν μπορεί να είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή. Είναι μια φαντασίωση που πρέπει να επεξεργαστεί ώστε κάθε απουσία των σημαντικών άλλων να μην βιώνεται ως αφανισμός, ως υπαρξιακή απειλή. 

Σε κάθε περίπτωση, οι διακοπές είναι μια ωφέλιμη διαδικασία και για τους δύο: ο θεραπευτής καταρρίπτει τη ναρκισσιστική φαντασίωση ότι είναι απαραίτητος για τον θεραπευόμενο και ο θεραπευόμενος αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να επιβιώσει και χωρίς το θεραπευτή του. Άλλωστε δεν μπορείς να γνώριζεις πώς ανταπεξέρχεσαι μόνος σου, πως λειτουργείς ανεξάρτητα, όταν οι γονείς ή/ και ο θεραπευτής σου είναι διαρκώς εκεί…

Πηγή: e-psychology.gr