Ποια είναι τα αίτια των ελλείψεων φαρμάκων;

Οι ελλείψεις βασικών φαρμάκων έχουν ενταθεί τους τελευταίους μήνες, φέρνοντας σε αντιπαράθεση κυβέρνηση και φαρμακοποιούς. Το πρόβλημα δεν λύνεται εύκολα, καθώς ορισμένα από τα αίτια ξεπερνούν τα γεωγραφικά όρια της χώρας. Επίσης, δεν λύνεται αν η κυβέρνηση δεν σπάσει αυγά…

Συνολικά, στα ράφια των φαρμακείων δεν υπάρχουν καθόλου συνολικά 359 κωδικοί σκευασμάτων. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν αφορούν φάρμακα, τα οποία εξάγονται σε άλλες χώρες, μερικές φορές νόμιμα, αλλά ορισμένες με παράνομο τρόπο, που θα εξηγήσουμε παρακάτω…

Εξίσου σημαντικό πρόβλημα για την εύρυθμη εξυπηρέτηση των αναγκών των ασθενών είναι και το γεγονός ότι 456 κωδικοί υπάρχουν μεν, αλλά σε περιορισμένες ποσότητες. Από αυτούς, σε περίπου 300 κωδικούς το πρόβλημα οφείλεται ξεκάθαρα στο γεγονός ότι γίνονται εξαγωγές σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Ας έλθουμε τώρα στην παρανομία. Τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί ορισμένες φαρμακαποθήκες, οι οποίες έχουν ως βασικό τους σκοπό τις εξαγωγές. Σε αντίθεση με το παρελθόν έχουν υιοθετήσει μία παράνομη πρακτική, στην οποία συμμετέχουν και πολλά φαρμακεία: Οι φαρμακαποθήκες αγοράζουν μετρητοίς σκευάσματα από τα φαρμακεία που μετέχουν στο «κόλπο» και στη συνέχεια τα εξάγουν σε άλλες χώρες. Η όλη διαδικασία είναι παράνομη διότι δεν συνάδει με τους όρους της άδειας λειτουργίας των φαρμακαποθηκών.

Από την άλλη, οι λεγόμενες «παράλληλες εξαγωγές» φαρμάκων σε άλλες χώρες δεν είναι παράνομες και είναι μία πρακτική, που ισχύει και σε άλλες χώρες, οι οποίες έχουν χαμηλές τιμές. Προφανώς, αν ένα φάρμακο έχει τιμή 2 ευρώ στην Ελλάδα και το ίδιο φάρμακο πωλείται έναντι 7 ή 8 ευρώ στη Γερμανία υπάρχουν τεράστια περιθώρια κέρδους.

Προφανώς, οι μεγάλοι χαμένοι από τις παράλληλες εξαγωγές είναι οι μεγάλες, διεθνείς φαρμακοβιομηχανίες, οι οποίες ελέγχουν αυστηρά τις ποσότητες που δίνουν στις εγχώριες φαρμακαποθήκες, ώστε να περιορίσουν τις πιθανότητες εξαγωγής των προϊόντων τους και την απώλεια κερδών σε αναπτυγμένες αγορές με υψηλές τιμές.

Ελλείψεις δεν υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα, αλλά παρατηρούνται και σε άλλες χώρες. Το φαινόμενο έχει ενταθεί την τελευταία δεκαετία λόγω συγκεκριμένων κινήσεων, που έχουν συμβεί στη διεθνή φαρμακευτική αγορά, λόγω του έντονου ανταγωνισμού.

Κίνηση πρώτη: Ενώ παλαιότερα οι φαρμακοβιομηχανίες προμηθεύονταν τις πρώτες ύλες από 4 ή 5 προμηθευτές, τα τελευταία χρόνια, όλες οι μεγάλες εταιρείες κινήθηκαν προς έναν προμηθευτή με το χαμηλότερο κόστος (Κίνα, Ινδία). Έτσι, σε περίπτωση προβλήματος στο εργοστάσιο παραγωγής αυτού του μοναδικού προμηθευτή, προκαλείται ανυπέρβλητη εμπλοκή στην ομαλή εξυπηρέτηση της διεθνούς αγοράς.

Κίνηση δεύτερη: Οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν μειώσει τα αποθέματα που διατηρούν στις αποθήκες τους. Έτσι, όταν παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα σε ένα εργοστάσιο παραγωγής, τα αποθέματα δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες μέχρις ότου ξεπεραστεί το πρόβλημα και επανέλθει στο φυσιολογικό η παραγωγή φαρμάκων.

Υπάρχουν φυσικά και αστάθμητοι παράγοντες. Π.χ. τους τελευταίους μήνες παρατηρούνται παγκοσμίως ελλείψεις στις ενέσεις ηπαρίνης, που είναι αναγκαίες για όλους τους ασθενείς, που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση γιατί προλαμβάνουν τη δημιουργία θρόμβων. Το πρόβλημα πηγάζει από το γεγονός ότι η πρώτη ύλη προέρχεται από χοίρους στην Κίνα, οι οποίοι έχουν προσβληθεί από ένα είδος πανώλης και θανατώνονται κατά εκατ. ζώα.

Η Ελλάδα έχει και μία εγγενή αδυναμία. Οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις καλούνται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά σε υποχρεωτικές εκπτώσεις (rebates) και επιστροφές (clawback). Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι όταν έχουμε ένα διεθνές πρόβλημα έλλειψης φαρμάκου, η Ελλάδα δεν είναι σε θέση προτεραιότητας για τις φαρμακοβιομηχανίες. Γιατί να μη στείλουν τα φάρμακα σε άλλη χώρα, όπου θα λάβουν καλύτερη τιμή και δεν θα έχουν μεγάλες επιστροφές;

Συμπέρασμα: Οι ελλείψεις σε φάρμακα είναι πολυσύνθετο και πολύπλευρο πρόβλημα. Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας δεν μπορεί προφανώς να λύσει τα διεθνή προβλήματα. Μπορεί όμως να πατάξει παράνομες συμπεριφορές και να σφίξει τα λουριά σε όλους τους εμπλεκόμενους, ώστε τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας να ενημερώνονται εγκαίρως για τις ελλείψεις.

Υ.Γ. Μετά από όσα αναφέραμε είναι προφανές ότι η πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης να μην επιτρέψει καθόλου αυξήσεις στα φάρμακα μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να συμβάλει ώστε κάποια φάρμακα να φεύγουν στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση λοιπόν οφείλει να εξετάσει προσεκτικά το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και κατά περίπτωση να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα.