Ποιες οι συνέπειες στην Ψυχική Υγεία παιδιών και ενηλίκων από τις πυρκαγιές

Ψυχολογικές επιπτώσεις προκαλούν οι πυρκαγιές σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Αναγκαία κρίνονται μέτρα δημόσιας υγείας,  καθώς και η ψυχολογική υποστήριξη για να επαναληφθούν οι συνέπειες και να ελαχιστοποιηθούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις τους.

Τις συνέπειες των δασικών πυρκαγιών σε ολόκληρο τον κόσμο στην Ψυχική Υγεία μελέτησαν μέλη από την Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Alberta στον Καναδά, στην ανασκόπηση «The impact of wildfires on mental health: a scoping review». Μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή ήταν κάποια από τα ευρήματα που αντλήθηκαν από 254 σχετικές μελέτες. Τα αποτελέσματα, τα οποία συνοψίζει η Παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, δείχνουν αυξημένο ποσοστό των νοσημάτων αυτών, από την άμεση περίοδο της πυρκαγιάς έως χρόνια μετά.

Εκτός από διάφορες επιπτώσεις και κινδύνους για τη δημόσια υγεία,  μεταξύ αυτών και της αυξημένης νοσηρότητας και θνησιμότητας, σημαντικός είναι ο αντίκτυπος των πυρκαγιών στην ψυχική υγεία των επιζώντων τόσο στον ενήλικο όσο και στον παιδιατρικό πληθυσμό.  Τα παιδιά και τους εφήβους αντιμετωπίζουν επίσης υψηλότερα ποσοστά διαταραχών διάθεσης και άγχους μετά την πυρκαγιά. Οι αλλαγές συμπεριφοράς μετά την πυρκαγιά στα παιδιά μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένη ευερεθιστότητα και αλλαγές στη συγκέντρωση, στον ύπνο και στην ακαδημαϊκή απόδοση.

Πιο αναλυτικά, με την ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας φαίνεται ότι:

1. Διαταραχή μετατραυματικού στρες

Στον ενήλικο πληθυσμό, στους 6 μήνες μετά από μια πυρκαγιά, το ποσοστό επιπολασμού του μετατραυματικού στρες κυμάνθηκε από 12 έως 26%. Μετά από 3 έως 10 χρόνια την πυρκαγιά, το ποσοστό μετατραυματικού στρες που σχετίζεται με πυρκαγιά μειώθηκε από 16% σε 8%.

Στον παιδιατρικό πληθυσμό στην υποξεία φάση μετά την πυρκαγιά, ο αριθμός των παιδιών με σημαντικά συμπτώματα μετατραυματικού στρες μπορεί να φτάσει το 92%. Το ποσοστό πιθανού μετατραυματικού στρες 6 μήνες μετά την πυρκαγιά βρήκαν παρόμοια αποτελέσματα με το 9-12% των παιδιών και των εφήβων να εμφανίζουν μέτριο έως σοβαρό ποσοστό μετατραυματικού στρες.

Πιθανότατα το μετατραυματικό στρες μετά την πυρκαγιά  αυξάνεται εξαιτίας της προσωπικής μαρτυρίας για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, της απώλειας σπιτιού, του φόβο για τη ζωή ή τη ζωή των αγαπημένων προσώπων, ή μιας σημαντικής υλικής ζημιάς ή αισθήματις έλλειψης υποστήριξης από την οικογένεια, τους φίλους ή/και την Πολιτεία.

2. Κατάθλιψη

Έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και συναφών συμπτωμάτων μετά την πυρκαγιά σε ενήλικες, τα οποία μπορεί να επιμείνουν έως και 10 χρόνια. Στον ενήλικο πληθυσμό, οι μελέτες έχουν βρει ποσοστά κατάθλιψης περίπου 3 μήνες μετά την πυρκαγιά, μεταξύ 25 και 33%. Στους 6 μήνες μετά την πυρκαγιά, τα εκτιμώμενα ποσοστά μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής είναι μεταξύ 10% και 17%.

Τα ποσοστά κατάθλιψης μετά την πυρκαγιά έχουν επίσης μελετηθεί σε παιδιά και εφήβους και έχουν εντοπιστεί έξι μήνες μετά την πυρκαγιά σε ποσοστό 5%. Ωστόσο, μια πιο πρόσφατη μελέτη βρήκε υψηλότερο ποσοστό κατάθλιψης 6 μήνες μετά την πυρκαγιά στο 20%.

3. Αγχώδης διαταραχή

Έχουν καταγραφεί υψηλότερα ποσοστά άγχους τόσο στους ενήλικες όσο και στους παιδιατρικούς πληθυσμούς. Στους ενήλικες που συμμετείχαν στην έρευνα 3 μήνες μετά την πυρκαγιά, το 27% πληρούσε κριτήρια για μια αγχώδη διαταραχή εκτός από τη διαταραχή πανικού και το 17% είχε συμπτώματα σχετιζόμενα με διαταραχή πανικού.

Το άγχος σε παιδιά και εφήβους μετά την πυρκαγιά έχει επίσης μελετηθεί, αν και σε μικρότερο βαθμό από τους ενήλικες. Στους 6 μήνες μετά την πυρκαγιά, το 14% των παιδιών είχαν συμπτώματα που υποδήλωναν αγχώδη διαταραχή. Στους 18 μήνες μετά την πυρκαγιά το 27% των μαθητών είχαν υποψίες για άγχος, ενώ μια άλλη μελέτη δεν βρήκε διαφορά στο ποσοστό των αγχωδών διαταραχών μεταξύ των ομάδων που εκτέθηκαν στην πυρκαγιά και των ομάδων ελέγχου.