Ποιοι γενετικοί παράγοντες επηρεάζουν την COVID-19

Το «μυστικό» που κρύβουν οι γενετικοί μηχανισμοί, οι οποίοι οδηγούν  σε εκδήλωση σοβαρής μορφής COVΙD-19 ερευνούν οι επιστήμονες.

Τους γενετικούς παράγοντες στον ξενιστή (δηλαδή στους ασθενείς με COVΙD-19) και όχι στον ιό εξετάζει μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Νature. Εκτιμάται ότι νεότερα στοιχεία θα συνέβαλαν στον εντοπισμό πιθανών στόχων για θεραπεία, δηλαδή παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να διορθώσουν μηχανισμούς που δεν λειτουργούν ικανοποιητικά για την αντιμετώπιση του ιού.

Οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης.

Για τους σκοπούς της έρευνας οι επιστήμονες αξιολόγησαν στοιχεία από  το DNA των 2.244 ασθενών σε περισσότερες από 208 μονάδες εντατικής θεραπείας σε νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές «σάρωσαν τα γονίδια κάθε ατόμου, τα οποία περιέχουν τις οδηγίες για κάθε βιολογική διαδικασία -συμπεριλαμβανομένου του τρόπου καταπολέμησης ενός ιού» εξηγούν οι καθηγητές.

Κατά την διαδικασία τα γονιδιώματά τους τέθηκαν σε σύγκριση με το DNA υγιών ατόμων για να εντοπιστούν τυχόν γενετικές διαφορές. Στα πορίσματα περιλαμβάνεται «ένας αριθμός από γονίδια, τα οποία φαίνεται ότι εμφανίζουν σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ βαρέως πασχόντων και υγιών.

Γενετικές διαφορές

• Μείζονος σημασίας θεωρείται το γονίδιο TYK2, το οποίο έχει σημαντικό ρόλο στη ενεργοποίση ορισμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. «Εάν το γονίδιο είναι «ελαττωματικό», αυτή η ανοσολογική απόκριση μπορεί να είναι υπερβολική, με αποτέλεσμα ανεξέλεγκτη φλεγμονή, όπως πχ παρατηρείται στους πνεύμονες των ασθενών με σοβαρή COVID-19» επισημαίνουν στη σύνοψή τους οι καθηγητές.  Μάλιστα, το συγκεκριμένο εύρημα  εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην πρόληψη καθώς διατίθεται «μια κατηγορία αντιφλεγμονωδών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται ήδη για νόσους όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, που στοχεύουν αυτόν τον βιολογικό μηχανισμό». Οι ειδικοί αναφέρονται στο  Baricitinib το οποίο πρόσφατα έλαβε έγκριση από τον FDA για χρήση σε συνδυασμό με remdesivir σε νοσηλευόμενους ασθενείς COVID. Νέες μελέτες αναμένεται να ρίξουν φως στο συγκεκριμένο θέμα.

• Οι ερευνητές εντόπισαν και την DPP9, η οποία  συνδέεται με την με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση «κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη με διάφορες ενδοκυτταρικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της διάσπασης του βασικού μεσολαβητή αντι-ιικής σηματοδότησης CXCL10». Σημαντική θεωρείται για την παρουσίαση αντιγόνου στο ανοσοποιητικό και την ενεργοποίηση ορισμένων διαδικασιών της φλεγμονής.
• Γενετικές παραλλαγές βρέθηκαν και στο IFNAR2, ένα ισχυρό αντι-ιικό μόριο που ονομάζεται ιντερφερόνη, το οποίο βοηθά στην εκκίνηση του ανοσοποιητικού συστήματος μόλις εντοπιστεί μια λοίμωξη. Επιστήμονες σημειώνουν ότι η πολύ χαμηλή παραγωγή ιντερφερόνης μπορεί να δώσει στον ιό ένα πρώιμο πλεονέκτημα, επιτρέποντάς του να αναπαραχθεί γρήγορα, οδηγώντας σε πιο σοβαρή ασθένεια. Σημειώνεσαι ότι δύο άλλες πρόσφατες μελέτες (περιοδικό Science) εξέτασαν την ιντερφερόνη σε περιπτώσεις COVID και για μια αυτοάνοση διαταραχή που επηρεάζει την παραγωγή της. Σε κλινική δοκιμή του ΠΟΥ αμφισβητήθηκε η συμβολή της ως θεραπείας, αλλά ενδεχομένως χορηγήθηκε αργά στη πορεία της νόσου. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι εάν δοθεί στις πρώτες δύο-τρεις ημέρες της μόλυνσης, η ιντερφερόνη θα ήταν δραστική, γιατί ουσιαστικά θα παρείχε το μόριο που ο ασθενής δεν παράγει.
• Γενετικές παραλλαγές στο γενετικό σύμπλεγμα που ονομάζεται OAS, το οποίο ενεργοποιείται από την ιντερφερόνη και σταματά τον ιό να δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του. Αυτά τα γονίδια κωδικοποιούν ένζυμα που παίζουν ρόλο στην ενεργοποίηση άλλων ενζύμων που τελικά διασπούν το γενετικό υλικό ιών όπως οι κορονοϊοί και τερματίζουν τον πολλαπλασιασμό τους. Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν φάρμακα που μπορούν έμμεσα να αυξήσουν την αντι-ιική δραστηριότητα που εξαρτάται από αυτά τα γονίδια. Αλλά το γονιδίωμα διατηρεί ακόμα κάποια μυστήρια.
• Η μελέτη αυτή αλλά και άλλες αποκάλυψε γενετικές παραλλαγές σε μια ομάδα γονιδίων στο χρωμόσωμα 3 που συνδέεται στενά με σοβαρά συμπτώματα, όμως οι βιολογικοί μηχανισμοί, δεν είναι ακόμη κατανοητοί.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι τα πολυπόθητα εμβόλια θα ελαττώσουν τον αριθμό των νοσούντων με την λοίμωξη, αλλά οι γιατροί θα πρέπει να διαχειριστούν ασθένεις με σοβαρή νόσο για αρκετά χρόνια σε όλο τον κόσμο, οπότε υπάρχει επείγουσα ανάγκη να βρεθούν νέες θεραπείες.