Πως η πανδημία COVID-19 μείωσε την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου

Σημαντικά  χαμηλότερο ποσοστό ασθενών με καρκίνο του μαστού διαγνώσθηκαν με νόσο  πρώτου σταδίου το 2020, ενώ ανάλογη τάση καταγράφεται σε μελέτη και για το 2021. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η πανδημία έβαλε «φρένο» στις πρώιμες διαγνώσεις κατά τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου ασυμπτωματικών ασθενών.

Σλυμφωνα με την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου για την All.Can,   στην Ελλάδα μόνο το 11% των διαγνώσεων καρκίνου  βρέθηκαν κατά σε  προληπτικό έλεγχο (check up). Μάλιστα,  το 50% των καρκίνων διαγνώστηκαν εντοπίστηκαν σε έλεγχο για άλλο πρόβλημα υγείας του πάσχοντος.

Σε δυο μελέτες από το Εργαστήριο Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας (LabHEM) του Πανεπιστημίου Πειραιώς,οι οποίες  παρουσιάστηκαν από την Πλατφόρμα διαλόγου All.Can Greece τον προηγούμενο Οκτώβρη διαπιστώθηκαν μεταξύ άλλων μεγάλες καθυστερήσεις στις διαγνωστικές απεικονίσεις και τις διαγνωστικές εξετάσεις. Χαρακτηριστικά η  Πρόεδρος της Εταιρείας Παθολόγων Ογκολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ)  Ζένια Σαριδάκη είχε αναφλερει ότι «κατά την διάρκεια της πανδημίας, χάθηκαν ή καθυστέρησαν προσυμπτωματικές εξετάσεις, εξετάσεις παρακολούθησης, θεραπείες ογκολογικών ασθενών, συνεδρίες ακτινοθεραπείας αλλά και ογκολογικά χειρουργεία».

Η  πανδημία COVID-19 παρεμπόδισε στην πρόσβαση των ασθενών σε υγειονομικές δομές για προσυμπτωματικό έλεγχο όπως μαστογραφία και κολονοσκόπηση. Τα σχετικά δεδομένα από την πρόσφατη δημοσίευση των J.Z.Zhou και συνεργατών στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό JAMA Network Open (2022;5(2):e2148581), συνοψίζουν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Επιδίωξη των ερευνητών ήταν η σύγκριση του επιπολασμού των πρώιμων διαγνώσεων καρκίνου και των διαγνώσεων καρκίνου προχωρημένου σταδίου πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 ασθενών στο Moores Cancer Center του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια το 2019 και το 2020. Ο πληθυσμός της μελέτης ήταν  55 άνδρες (10.5%) και 467 γυναίκες (89.5%) με μέση ηλικία τα 58 έτη.

Αρχικά διαπιστώθηκε ότι ο συνολικός αριθμός των νέων επισκέψεων για διάγνωση κακοήθους νεοπλάσματος δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ του 2019 και του 2020 (1894 έναντι 1915, αντίστοιχα). Επιπρόσθετα, η κατανομή των νέων διαγνώσεων ανά στάδιο της κακοήθειας δεν διέφερε σημαντικά, και πιο συγκεκριμένα καταγράφηκαν 605 ασθενείς (31.9%) με νόσο σταδίου 1 το 2019 έναντι 556 ασθενείς (29%) το 2020, ενώ 492 ασθενείς (26%) διαγνώστηκαν με νόσο σταδίου 4 το 2019 έναντι 506 ασθενείς (26.4%) το 2020.

Μετά την έναρξη της πανδημίας COVID-19, παρατηρήθηκε μια αριθμητική αλλά μη στατιστικά σημαντική αλλαγή στον αριθμό των ασθενών που παρουσιάστηκαν με κολο-ορθικό καρκίνο σταδίου 1  δηλαδή 8 ασθενείς (17.8%) το 2019 και 6 ασθενείς (14.6%) το 2020  και αντίστοιχα σταδίου 4  καταγράφηκαν 3 ασθενείς (6.7%) το 2019 και 8 (19.5%) το 2020.

Ωστόσο, μεταξύ των ασθενών με καρκίνο του μαστού, παρατηρήθηκε σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό ασθενών που διαγνώσθηκαν με νόσο σταδίου 1  δηλαδή 138 ασθενείς (63.9%) το 2019 και 116 (51.3%) το 2020.  Σημαντικά  υψηλότερος αριθμός ασθενών διαγνώσθηκαν με καρκίνο του μαστού σταδίου 4  δηλαδή 4 (1.9%) το 2019 και καταγράφηκαν  14 (6.2%) το 2020. Επιπρόσθετα, τα πιο πρόσφατα δεδομένα για το 2021 υποδηλώνουν ότι η επιδημιολογική τάση συνεχίζεται για τις νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού, με αύξηση των ασθενών που παρουσιάζονται με νόσο σταδίου 4 και μείωση του ασθενών που παρουσιάζονται με νόσο σταδίου 1 συγκριτικά με το παρελθόν.

Ο κώδωνας του κινδύνου  έχει σημάνει για τη θνησιμότητα από καρκίνο. Μάλιστα συνιστάται σε όσους έχουν καθυστερήσει την προληπτική φροντίδα κατά τη διάρκεια της πανδημίας να προβούν στον απαραίτητο προσυμπτωματικό έλεγχο ανάλογα με το φύλο και την ηλικία τους το συντομότερο δυνατό.«Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές – αυτό δεν είναι κλισέ, είναι γεγονός» επεσήμανε η επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου, μιλώντας την ολομέλεια της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, για το ευρωπαϊκό Σχέδιο κατά του κακρίνου.