Πως η πληροφορική και η τεχνητή νοημοσύνη καταπολεμούν την παιδική παχυσαρκία

Παγκοσμίως 41 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, ενώ ο αριθμός φθάνει στα 340 εκατομμύρια για παιδιά και έφηβους ηλικίας 5-19 ετών. Στο πρόβλημα αυτό αναμένεται να βοηθήσουν η αξιοποίηση της πληροφορικής και της τεχνητής νοημοσύνης.

Απειλή για την δημόσια υγεία αποτελεί η παχυσαρκία αφού εκτιμάαται ότι 2,8 εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο πεθαίνουν λόγω υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας. Σημειωτέον είναι ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες. Τα δεδομένα αυτά ανακοίνωσεη καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Ευαγγελία Χαρμανδάρη, κατά τη διάρκεια της δεύτερης διαδικτυακής διάλεξης του 7ου Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, με θέμα Παχυσαρκία & Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 σε Παιδιά και Εφήβους.

Σύμμαχος στην καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να αποτελέσει η ανάπτυξη Ευφυών Πολυεπίπεδων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εξειδικευμένων Αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης (Smartphone, Smartwatch). Οι συσκευές αυτές μπορούν να συνεισφέρουν « και στην διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών υγείας για την πρόληψη της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους» ανέφερε η κ. Χαρμανδάρη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η χώρα μας συμμετείχε στο ευρωπαϊκό τετραετές πρόγραμμα BigO (Big data against childhood Obesity) μαζί με την Σουηδία, Ολλανδία, Ιρλανδία και Ισπανία. Επιδίωξη του προγράμματος,  με τη συμμετοχή 2000 παιδιών και έφηβων από την Ελλάδα, ήταν η συλλογή δεδομένων σχετικά με τη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα, τον ύπνο, καθώς και στοιχείων που αφορούν στο περιβάλλον τους.

Πως συλλέγονται δεδομένα

Στην τεχνολογική πλατφόρμα BigO καταγράφονταν πληροφορίες χάρη σε ένα έξυπνο κινητό (Smartphone) και ένα έξυπνο ρολόι (Smartwatch), τα οποία οι συμμετέχοντες φορούσαν όλη την ημέρα και για τουλάχιστον 3 νύχτες. Στην πλατφόρμα έφθαναν δεδομένα για κάθε παιδί, με αντικειμενικό τρόπο (χρήση αδρανειακών αισθητήρων και GPS). Τα στοιχεία ταξινομούνταν για να εξαχθούν δείκτες συμπεριφοράς σχετικά με:

α) φυσική δραστηριότητα (άσκηση σε χώρους άθλησης-σχολείο),

β) διατροφικές συνήθειες (επισκέψεις σε ταχυφαγεία, γεύματα στο σπίτι),

γ) συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο ζει και κινείται (αστικού, κοινωνικοοικονομικ ού, διατροφικού).

«Η πρώτη εντύπωση που λαμβάνουμε είναι ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που συμμετείχαν, αντιλαμβανόμενοι τις συνήθειες ενός υγιεινού τρόπου ζωής θα βοηθήσουν οι ίδιοι στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους» τόνισε η . Χαρμανδάρη.

Πρόγραμμα «ΧΑΝΩ ΒΑΡΟΣ – ΚΕΡΔΙΖΩ ΖΩΗ»        

Έτερο πρόγραμμα «Χάνω Βάρος – Κερδίζω Ζωή» έδειξε μείωση βάρους με την αξιοποίηση των τεχνολογικών εφαρμογών. Συγκεκριμένα, έλαβαν μέρος 2400 παιδιά (1088 αγόρια και 1312 κορίτσια). Το εγχείρημα υλοποιήθηκε μέσω της ηλεκτρονικής διαδικτυακής εφαρμογής, στο πλαίσιο της Ανάπτυξης Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία. Ο  παιδίατρος και ο γενικός ιατρός δημιουργεί την ηλεκτρονική καρτέλα του ασθενούς, με τα προσωπικά στοιχεία και το ιατρικό ιστορικό του. Το σύστημα υπολογίζει αυτόματα το ΔΜΣ του παιδιού. Λαμβάνοντας υπόψη τον ΔΜΣ, την ηλικία, το φύλο και άλλες παραμέτρους, καθορίζεται ο θεραπευτικός αλγόριθμος.

Έναν χρόνο αργότερα από την εφαρμογή του προγράμματος εντοπίστηκε 30% μείωση των παχύσαρκων και υπέρβαρων, καθώς και σημαντική αύξηση των ατόμων με φυσιολογικό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ).

Στην  Ελλάδα

Στην χώρα μας το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων  είναι άνω το 30-35%. Μάλιστα, είναι υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά που παρατηρούνται τόσο στην υπόλοιπη Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.  Εκτιμάται ότι 540.000 – 630.000 παιδιά και έφηβοι (ποσοστό 30-35%) στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.Στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία εκτιμάται ότι το κόστος νοσηλείας σε ετήσια βάση κυμαίνεται από  5.8 – 6.5 δις ευρώ.

Σακχαρώδης Διαβήτης

Η επίπτωση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) σε παιδιά και εφήβους αυξήθηκε παγκοσμίως τα τελευταία 30 χρόνια λόγω της δραματικής αύξησης της παχυσαρκίας. Σε αυτόν αποδίδεται ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό των δαπανών της δημόσιας υγείας. Το ετήσιο κόστος του ΣΔ παγκοσμίως είναι μεγαλύτερο από 827 δισεκατομμύρια δολάρια.