Πως η Τεχνητή Νοημοσύνη θα βοηθήσει το ΕΣΥ

Η σημασία της ψηφιοποίησης του υγειονομικού συστήματος καθώς η αξιοποίηση της  τεχνολογίας και  των δεδομένων για καλύτερες υπηρεσίες υγείας  προβλήθηκαν στο πλαίσιο της συζήτησης «AI and Healthcare Revolution», που διεξήχθη στο συνέδριο τεχνολογίας και καινοτομίας BEYOND 2024.  Η προσβασιμότητα των ασθενών στα ιατρικά τους δεδομένα, η σημασία της Τεχνητής Νοημοσύνης και των δεδομένων πραγματικού χρόνου (RWD) καθώς και η ανάγκη για τη στρατηγική τους προσέγγιση αναδείχθηκαν από τους  διακεκριμένους ομιλητές.

Κατά την θεματική «Open Health Data – Better, Faster, Healthier» ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους χαιρέτισε την εκδήλωση και τόνισε μεταξύ άλλων ότι μέχρι το 2025 θα έχει ολοκληρωθεί ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς και ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ογκολογικού Ασθενούς. Η Ενιαία Ψηφιακή Λίστα Χειρουργείου, η εγκατάσταση των συστημάτων ris pacs στα νοσοκομεία, η ψηφιακή ενοποίηση των νοσοκομείων θα αναβαθμίσουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τον πολίτη αλλά και τον τρόπο που εργάζονται οι επαγγελματίες υγείας.

Η ελληνική πραγματικότητα

Μιλώντας για το  «Ψηφιακό Οικοσύστημα Υγείας: Η αξία και οι δυνατότητες στην Ελλάδα»  η Managing Director Ελλάδος, Κύπρου και Μάλτας της MSD, Agata Jakoncic σημείσε ότι η παραγωγή δεδομένων πραγματικού χρόνου (RWD) από πολλές διαφορετικές πηγές έχει φέρει επανάσταση στον τομέα της υγείας και η μετατροπή τους μετά από κατάλληλη ανάλυση ή και σύνθεση σε Real-World Evidence (RWE), μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για τους ασθενείς, το σύστημα υγείας και την κοινωνία. Η κα. Jakoncic αναφέρθηκε στην ανάγκη άμεσης δράσης και στη χώρα μας στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών νομοθετικών πρωτοβουλιών για τον Ευρωπαϊκό Χώρο των Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space) και την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence Act). Η ίδια στάθηκε στο παράδειγμα της Σουηδίας  η οποία πλησιάζει τον στόχο να εξαλείψει τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας πριν το 2030. Όσο για την χώρα μας, η κ. Jakoncic υποστήριξε ότι «η Ελλάδα χρειάζεται να θέσει άμεσα μία Εθνική Στρατηγική για την αξιοποίηση των Δεδομένων Πραγματικού Χρόνου στην υγεία, καθώς έχει όλες τις προοπτικές να λειτουργήσει ως ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ».

Προϋποθέσεις

Με ένα προσωπικό παράδειγμα η πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Βασιλική Βακουφτσή ανέδειξε τη σημασία του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας και της προσβασιμότητας στα ιατρικά δεδομένα. Η κ. Βακουφτσή τόνισε την ανάγκη για ένα ρυθμισμένο πλαίσιο που θα προστατεύει αυτά τα δεδομένα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.  Παράλληλα ζωτικής σημασίας είναι και η ορθή διαχείριση τους, σύμφωνα με την κ. Βακουφτσή,  για την αποφυγή παρερμηνειών με σοβαρές συνέπειες. Στο νέο τοπίο πρόκληση παραμένει  η προσαρμογή των επαγγελματιών υγείας σε αυτά τα νέα συστήματα  καθώς χρειάζεται χρόνος, εκπαίδευση και οργάνωση. Η ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας δεν πρέπει να γίνει απότομα, αλλά να συνοδεύεται από την ανάλογη εκπαίδευση και υποστήριξη του προσωπικού. Από την μεριά της, η Ένωση Ασθενών Ελλάδας δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία της με το Υπουργείο Υγείας για την εφαρμογή προγραμμάτων ψηφιακής εγγραματοσύνης υγείας, ακόμη στη σωστή διαχείριση και προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών, ταυτόχρονα προωθώντας την ενεργό συμμετοχή τους στη διαχείριση της υγείας τους.

Εμπόδια

Τον επικουρικό ρόλο της  Τεχνητής Νοημοσύνης  προς το  σύστημα υγείας υπογράμμισε στα λεγόμενά του ο  ερευνητής και υποψήφιος διδάκτορας του ΕΜΠ Δημήτρης Σταμόπουλος. Παρουσιάζοντας τη μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Ψηφιακή υγεία, Big Data και Real World Evidence στην Ελλάδα: Ο αντίκτυπος στο οικοσύστημα της υγείας και στην οικονομία», ο ερευνητής ανέφερε ότι τα RWD και RWE θα πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τα Big Data και τα αποτελέσματα των μοντέλων μηχανικής μάθησης, καθώς διαφοροποιούνται στον τρόπο δόμησης και οργάνωσης τους. Στην Ελλάδα υπάρχει ήδη μια πληθώρα ηλεκτρονικών συστημάτων/αποθετηρίων που συλλέγουν RWD (από ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ, ΕΟΔΥ, BI-Health, ΕΛΣΤΑΤ, κ.α.) και ο στρατηγικός σχεδιασμός («Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0» και Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού)αλλά, η χρήση των RWD και RWE υπάρχουν δυσκολίες, κυρίως σχετικά με τη διασύνδεση των διαφορετικών πηγών, την ασφαλή πρόσβαση, και την προστασία της ιδιωτικότητας των ασθενών.  Ακόμη τα λειτουργικά «κενά» και η έλλειψη ενιαία εθνικής στρατηγικής για τα RWD επιτείνουν το πρόβημα μη αξιοποίησης, ειτουργώντας  ανασταλτικά για την παραγωγή RWE από τα RWD. Μια πιθανή λύση σε αυτό είναι η ίδρυση και λειτουργία ενός κέντρου αριστείας με αποστολή την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στο χώρο της υγείας μέσω της συλλογής και αξιοποίησης των RWD. Στόχος είναι  να λειτουργήσει ως πυρήνας ενός ψηφιακού οικοσυστήματος, να παρέχει πολλαπλασιαστικά οικονομικά οφέλη και να λειτουργήσει ως «αντίδοτο» στο φαινόμενο του brain-drain.