Πως μπορεί να εξελιχθεί η πορεία της πανδημίας με τις μεταλλάξεις

Τα σενάρια περί σταθερής μολυσματικότητάς του SARS-CoV-2 ανατράπηκαν με την υπερμεταδοτική μετάλλαξη Δέλτα.  Τα τροτοποιήμενα τέσσερα νέα στελέχη του ιού ανάγκασαν ήδη να αλλάξουν στρατηγική αρκετές χώρες.

Ο Dr. Holmes , γνωστός εξελικτικός ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ εξηγεί «Ο SARS-CoV-2 εξελίχθηκε για να διαφύγει της υπάρχουσας ανοσίας, αλλά επίσης έχει γίνει και πιο μολυσματικός προκαλώντας νόσο σε περισσότερους ανθρώπους». Πολλές  χώρες επιτάχυναν τα προγράμματα εμβολιασμού, ή και επανέφερσν τη χρήση προστατευτικής μάσκας και άλλα μέτρα δημόσιας υγείας. Όσο για την ανοσία της αγέλης, «με την εμφάνιση του στελέχους Δέλτα συνειδητοποίησα ότι είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί» δήλωσε η Dr. Çevik, λοιμωξιολόγος στο Πανεπιστήμιο του St. Andrews.

Σε μελέτη με τίτλο «Τα νέα στελέχη του ιού άλλαξαν την πορεία της πανδημίας: Τι θα συμβεί στο μέλλον;» που δημοσιεύεται στο περιοδικό science σχολιάζεται τι θα συμβεί στο μέλλον αναφορικά με τις μεταλλάξεις του ιού και την πορεία της πανδημίας. H βιβλιογραφία ανασκοπείται από τους Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνο Δημόπουλο (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Τα δεδομένα

Το καλό νέο είναι πως η πλειονότητα των μεταλλάξεων δεν προσδίδει εξελικτικό πλεονέκτημα στον ιό και ο εντοπισμός αυτών που προσδίδουν πλεονέκτημα δεν είναι εύκολος. Αξιοσημείωτη όμως είναι η αυξημένη μολυσματικότητά του. Στην αρχή της πανδημίας, ο SARS-CoV-2 εμφάνισε μια μετάλλαξη (D614G) που τον κατέστησε πιο μολυσματικό. Ενδεικτικό είναι πως το στέλεχος Άλφα είναι περίπου 50% πιο μεταδοτικό από τα αρχικά και το Δέλτα που τώρα κυριαρχεί σε όλη την υφήλιο, είναι επιπλέον 40% έως 60% πιο μεταδοτικό από το Άλφα.

Μπορεί να είναι αδύνατη η πρόβλεψη για το πώς εξελιχθεί η μολυσματικότητα, η λοιμοτοξικότητα καθώς και η δυνατότητα διαφυγής του ιού αλλά μπορούν να εξεταστούν παράγοντες που θα επηρεάσουν αυτήν την εξέλιξη:

Η ανοσία στην κοινότητα:

Μειώνει την πιθανότητα μεταδόσεων και επίσης περιορίζει την ανάπτυξη νέων μεταλλάξεων. «Αυτό μεταφράζεται ότι θα εμφανιστούν λιγότερες μεταλλάξεις αν εμβολιάσουμε περισσότερους ανθρώπους”, δηλώνει ο Dr. Çevik.

Σε μεταίχμιο βρισκόμαστε σύμφωνα με τον  Dr. Holmes, καθώς ήδη  περισσότερου από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση και εκατοντάδες εκατομμύρια να έχουν αναρρώσει από τον COVID-19, οι μεταλλάξεις διαφυγής έναντι της υπάρχουσας ανοσίας μπορεί να έχουν πλεονέκτημα επιλογής σε σχέση με εκείνες που αυξάνουν τη μολυσματικότητα του ιού. Ανάλογη ήταν πορεία της γρίπης με  το νέο H1N1 που εμφανίστηκε το 2009 και προκάλεσε πανδημία,  όπως αποσαφηνίζει η Dr. Kölle, εξελικτική βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Emory. Σε μελέτη του 2015 διαπιστώθηκε ότι οι μεταλλάξεις τα πρώτα δυο χρόνια βελτίωσαν την μολυσματικότητα του ιού, ενώ η μετέπειτα εξέλιξη αφορούσε κυρίως την αποφυγή της υπάρχουσας ανοσίας.

Κατά τον  εξελικτικό ιολόγο Dr. Andersen ο ιός έχει ακόμα «χώρο» για να αποκτήσει μεγαλύτερη μολυσματικότητα. Το άνω όριο όριο στη μολυσματικότητα των ιών αποτελεί η ιλαρά, η οποία είναι περίπου τρεις φορές πιο μεταδοτική από ό, τι τα στελέχη Δέλτα.

Δυνατότητα διαφυγής:

Διαπιστώθηκε ότι χρειάζονται περίπου 20 μεταλλάξεις στην εξωτερική πρωτεΐνη για να διαφύγει σχεδόν πλήρως από την υπάρχουσα ανοσία. Αυτό σημαίνει ότι ο φραγμός για πλήρη διαφυγή είναι υψηλός, επισημαίνει ένας από τους συγγραφείς, ο ιολόγος Paul Bieniasz του Πανεπιστημίου Rockefeller, σχολιάζοντας την δυσκολία πρόβλεψης  ένα θα συμβεί για τον ιό ή όχι.