Πώς ονειρεύομαι την οργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα.

Υπάρχει μόνο ένα ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό Ταμείο για όλους τους Έλληνες πολίτες που χρηματοδοτείται από τους φόρους που παίρνει το κράτος αλλά και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργοδοτών και των ασφαλισμένων. Το Ταμείο αυτό δίνει μια κατώτατη εγγυημένη σύνταξη για όλους τους πολίτες ανεξάρτητα αν εργάστηκαν ποτέ ή όχι, αλλά από κει και πέρα είναι καθαρά ανταποδοτικό. Δηλαδή η σύνταξη που παίρνεις έχει άμεση συνάρτηση με τις κρατήσεις που σου έχουν γίνει καθ’όλη την διάρκεια της εργασιακής σου ζωής. Το Ταμείο είναι πλήρως μηχανογραφημένο και μια φορά τον χρόνο σου στέλνει στο σπίτι μια προσωπική αναφορά του πόσες είναι οι κρατήσεις που σου έχουν γίνει συνολικά, καθ’όλη την διάρκεια της ζωής σου μέχρι τώρα. Κάνει επίσης μια πρόβλεψη του τί θα πάρεις σε σύνταξη, εάν οι κρατήσεις που σου γίνονται συνεχίσουν με τον ίδιο ρυθμό μέχρι που να φτάσεις τα 65 σου. Έτσι αποκτάς μια ιδέα του τι περίπου θα έχεις όταν θα βγεις στην σύνταξη, αλλά σε κάνει ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς ότι τίποτε δεν είναι αυτονόητο. Όλα εξαρτώνται από το τι μπαίνει στον προσωπικό σου συνταξιοδοτικό λογαριασμό και πώς τα χρήματα αυτά διαχειρίζονται. Η διαχείριση του Ταμείου είναι όσο το δυνατόν πιο διαφανής γίνεται, και στο τέλος του χρόνου βγαίνει λεπτομερής ισολογισμός που είναι προσβάσιμος μέσω του διαδικτύου από όλους τους πολίτες.

Οι άδειες των φαρμακείων δεν πωλούνται και φυσικά δεν κληρονομούνται, παρά επιστρέφονται στην Νομαρχία όταν ο φαρμακοποιός βγει στην σύνταξη. Δεν υπάρχει κατώτατη τιμή στην πώληση ενός φαρμάκου. Σε αυτό το θέμα αφήνουμε τα φαρμακεία ελεύθερα να ανταγωνιστούν μεταξύ τους. Οι θέσεις εκπαίδευσης φαρμακοποιών και Ιατρών από τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας ελαττώνονται.

Όλοι οι Ιατροί μπορούν να έχουν σύμβαση με το Ταμείο και άρα και δικαίωμα να συνταγογραφούν τα φάρμακα όλων των πολιτών. Όμως η συνταγογράφηση γίνεται αποκλειστικά και μόνο από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιεί ότι λογισμικό θέλει για αυτό το πράγμα. Αρκεί τα λογισμικά αυτά να είναι συμβατά μεταξύ τους και να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις που έχει καθορίσει το κράτος. Έτσι η συνταγογράφηση ελέγχεται με άμεσο τρόπο κεντρικά από την πολιτεία. Σε επείγουσες περιπτώσεις και μόνο, επιτρέπεται η χειρόγραφη συνταγή που όμως εντός λίγων ημερών πρέπει να γραφεί και από τον υπολογιστή του Ιατρού αλλιώς δεν είναι έγκυρη και ο φαρμακοποιός δεν πληρώνεται για το φάρμακο. Όποιος Ιατρός αρνείται να συνταγογραφήσει ηλεκτρονικά δεν πληρώνεται από το Ταμείο (είμαστε στο έτος 2011). Απαγορεύεται αυστηρότατα η πώληση φαρμάκων από φαρμακοποιούς χωρίς συνταγή Ιατρού, εκτός από κάποια απλά φάρμακα. Τα φθηνά και απλά αυτά φάρμακα πάντως, δεν είναι εκτός λίστας συνταγογραφούμενων φαρμάκων κάθε άλλο μάλιστα: Δεν πρέπει να σαμποτάρουμε τα βασικά και φθηνά φάρμακα (1). Υπάρχουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) από το Ταμείο για την θεραπευτική προσέγγιση (μεταξύ άλλων και την φαρμακευτική) των διαφόρων ασθενειών. Υπάρχει φυσικά και λίστα συνιστώμενων ουσιών για κάθε πάθηση (2). Οι ασθενείς που σε συνεργασία με τον Ιατρό τους θέλουν να επιλέξουν κάποιο άλλο φάρμακο πληρώνουν από την τσέπη τους την διαφορά μεταξύ της τιμής του φαρμάκου που προτείνει το Ταμείο και της τιμής του άλλου φαρμάκου. Με τους παραπάνω τρόπους θα πέσει κάθετα η φαρμακευτική δαπάνη.

Οι Γενικοί Ιατροί (ακόμη και αυτοί που τώρα ανήκουν στο ΕΣΥ) παύουν να είναι Δημόσιοι Υπάλληλοι, απλώς έχουν δικαίωμα να κάνουν σύμβαση με το Ταμείο. Δουλεύουν μόνοι τους ή συνενώνονται ανά δύο – τρεις, προσλαμβάνουν προσωπικό και κάνουν μικρά ιδιωτικά Κέντρα Υγείας ( group practice ). Ο κάθε πολίτης πρέπει να διαλέξει να ανήκει στον καλυπτόμενο πληθυσμό ενός τέτοιου ιδιωτικού Κέντρου Υγείας (Κ.Υ.). Σε περίπτωση που κάποιος δεν διαλέξει, εγγράφεται αυτομάτως στο κοντινότερο ως προς την μόνιμη κατοικία του, Κ.Υ. Ο πολίτης έχει όμως δικαίωμα να αλλάζει και να εγγράφεται σε άλλο ιδιωτικό Κ.Υ. όποτε θέλει. Το Ταμείο πληρώνει για έναν ασθενή που έχει εγγραφεί στον καλυπτόμενο πληθυσμό του Κέντρο Υγεία σου π.χ. 60 Ευρώ (Ε) τον χρόνο, μόνο και μόνο γιατί ο Ασθενής έχει επιλέξει να ανήκει στον καλυπτόμενο πληθυσμό του δικού σου Κ.Υ. σε περίπτωση που αρρωστήσει. Αν ο ασθενής επιλέξει να αλλάξει Κ.Υ. π.χ. πάνω στον έκτο μήνα, τότε το Κ.Υ. σου θα πληρωθεί από το Ταμείο 30 Ε για αυτόν το ασθενή και τα άλλα 30 Ε θα τα πάρει το επόμενο Κ.Υ. στο οποίο θα επιλέξει να εγγραφεί ο ασθενής. Τα ιδιωτικά αυτά Κ.Υ. πληρώνονται από το Ταμείο ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού που καλύπτουν, όπως περιέγραψα, τη νοσηλευτική βαρύτητα του κάθε Ασθενούς, αλλά και ανάλογα με τους πόσους Ασθενείς βλέπουν, και τι Ιατρικές πράξεις κάνουν. Η νοσηλευτική βαρύτητα προσδιορίζεται από την ηλικία και τις χρόνιες διαγνώσεις του Ασθενούς (δείτε σχετικό κείμενο για τα DRG στην παραπομπή 3). Σε περίπτωση που ο Ασθενής βρεθεί σε μακρινό τόπο και αρρωστήσει πηγαίνει επειγόντως στο κοντινότερο Κ.Υ. και το Κ.Υ. αυτό πληρώνεται μόνο για Ιατρικές πράξεις που έκανε σε εκείνη την επείγουσα επίσκεψη. Για να μη γίνονται ζαβολιές με τα παραπάνω γίνονται αυστηροί και απροειδοποίητοι έλεγχοι από καλοπληρωμένους και προσεκτικά επιλεγμένους Ιατρούς – Ελεγκτές που υπηρετούν ως Δημόσιοι Υπάλληλοι σε άλλους μακρινούς νομούς της επικράτειας.

Όμως δεν πληρώνει μόνο το κράτος τον Ιατρό. Ένα μέρος της αμοιβής του Ιατρού προέρχεται από τον Ασθενή:

Κάθε φορά που κάποιος θέλει να επισκεφτεί ένα Γενικό Ιατρό για εξέταση στο Κέντρο Υγείας κοστίζει στον Ασθενή 5 Ευρώ (Ε). Επίσκεψη κατ´οίκον κοστίζει 30 Ε και γίνεται μόνο αν το κρίνει απαραίτητο και ο Ιατρός. Μεταξύ 8 και 9 το πρωί ο Ιατρός έχει ώρα τηλεφώνου όπου μπορούν να τον τηλεφωνήσουν οι Ασθενείς του ή να τους τηλεφωνήσει αυτός. Το τηλέφωνο που παίρνει ο Ασθενής προς τον Γενικό Ιατρό, κοστίζει 3 Ε. Οι συνταγές για χρόνιες παθήσεις μπορούν να ανανεώνονται ηλεκτρονικά μετά από τηλεφωνική επικοινωνία που έχει ο Ασθενής με τον Ιατρό του. Σωματική εξέταση σε τέτοιες περιπτώσεις γίνεται μόνο εάν ο Ιατρός ή ο Ασθενής το κρίνουν σκόπιμο. Έτσι πολύ μεγάλο μέρος της δουλειάς που στο ΙΚΑ ή στο σημερινό Κ.Υ. ή Περιφερειακό Ιατρείο του Ε.Σ.Υ. γίνεται σε περίπου 5 ώρες, με αυτό το σύστημα τηλεφωνικής επικοινωνίας και ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα τελειώνει σε 1 ώρα και θα γίνεται και καλύτερα γιατί οι συνταγές θα είναι καταγραμμένες με τάξη σε υπολογιστή. Έτσι ο Ιατρός θα έχει περισσότερο χρόνο να εξετάσει προσεκτικά αυτούς που πραγματικά το χρειάζονται. Η τηλεφωνική ανανέωση παλιάς συνταγής κοστίζει 3 Ε. Αν θελήσει να πάει κανείς από μόνος του κατευθείαν στο Νοσοκομείο ή σε ιδιώτη Ιατρό εξειδικευμένο για κάποιο όργανο τους σώματος, κοστίζει 30 Ε. Σε περίπτωση που ο Νοσοκομειακός Ιατρός θεωρήσει ότι ο Ασθενής δεν χρήζει νοσοκομειακής περίθαλψης αλλά πρωτοβάθμιας μπορεί να παραπέμψει τον Ασθενή πίσω στο Κέντρο Υγείας . Αν όμως ο Ασθενής επισκεφτεί πρώτα τον Γενικό του Ιατρό και ο Γενικός Ιατρός παραπέμψει επειγόντως τον Ασθενή στο Νοσοκομείο, τότε ο Ασθενής δεν πληρώνει τίποτε επιπλέον για την επίσκεψη στο Νοσοκομείο παρά μόνο ότι κόστισε για να επισκεφτεί τον Γενικό Ιατρό (5 Ε). Αν η παραπομπή στο Νοσοκομείο δεν είναι επείγουσα κοστίζει στον Ασθενή επιπλέον 15 Ε. Στον φυσικοθεραπευτή ή τον εργοθεραπευτή του Κέντρου Υγείας η επίσκεψη κοστίζει 3 Ε. Σε περίπτωση που ο Ασθενής χρειάζεται κάτι απλό μπορεί να συμβουλευτεί και νοσηλεύτρια και τότε είναι δωρεάν.

Τα βραδινά επείγοντα του πληθυσμού ευθύνης τους, τα αναλαμβάνουν επίσης τα Κέντρα Υγείας. Η επίσκεψη σε αυτά στο Κ.Υ. κοστίζει 10 Ε. Αν σε φωνάξουν βράδυ στο σπίτι, τότε αυτό ανάλογα με την ώρα και την ημέρα κοστίζει από 50 έως και 90 ευρώ.

Αν για κάποιο λόγο ο Ασθενής δεν έχει να πληρώσει επί τόπου, του στέλνουν λογαριασμό στο σπίτι. Αν αγνοήσει τον λογαριασμό δεν τον παν και στα δικαστήρια.. αλλά την επόμενη φορά που θα πάει στον Ιατρό θα του γίνει παρατήρηση.

Ο Ασθενής παίρνει απόδειξη κάθε φορά που πληρώνει για να επισκεφτεί Ιατρό ή άλλο νοσηλευτικό προσωπικό και αυτές τις αποδείξεις πρέπει να τις κρατά (αν και αυτά καταγράφονται και στον υπολογιστή του Ιατρού).
Μέσα στην διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους ένας Ασθενής μπορεί να πληρώσει για Ιατρούς και υπόλοιπο νοσηλευτικό προσωπικό μέχρι και 90 Ε συνολικά. Από εκεί και πέρα βγάζει κάρτα ελευθέρας και μπορεί να επισκέπτεται τους Ιατρούς και το υπόλοιπο νοσηλευτικό προσωπικό εντελώς δωρεάν για το ίδιο έτος.

Η περίθαλψη για τα παιδιά και νέους μέχρι και 20 ετών είναι εντελώς δωρεάν ήδη από την πρώτη επίσκεψη. Η πρώτη εκτίμηση των παιδιών γίνεται πάντα από Γενικό Ιατρό και τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται παραπομπή σε ειδικό Παιδίατρο (δείτε στην παραπομπή 4 σχετικό κείμενο για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα παιδιών στην Σουηδία).

Σε περίπτωση που γίνει εισαγωγή στο Νοσοκομείο, ο Ασθενής πληρώνει για κάθε ημέρα νοσηλείας 5 Ε – 8 Ε.

Τα παραπάνω ποσά είναι φυσικά ενδεικτικά για να πάρει κανείς μια χειροπιαστή ιδέα του πώς φαντάζομαι το οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα. Στους υπολογισμούς μου έχω βάλει ότι ένας Γενικός Ιατρός, χωρίς να βαριέται αλλά και χωρίς να κουράζεται πάρα πολύ, μπορεί να αναλάβει ένα πληθυσμό 1500 ατόμων.

Την σήμερον ημέρα, ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας και του χρόνου των Δημοσίων Γενικών Ιατρών καταναλώνεται σε διακομιδές Ασθενών από τα Κέντρα Υγείας στα Νοσοκομεία. Κατά την γνώμη μου αυτό έχει νόημα μόνο για πολιτικάντικους λόγους. Για να λένε δηλαδή οι πολιτικοί στους πολίτες ότι: “Ορίστε, σας έχουμε και Γιατρούς”. Δεν έχει όμως σχεδόν ποτέ νόημα από Ιατρικής άποψης.

Περιγράφω τι ισχύει για τις διακομιδές στη Σκανδιναβία και νομίζω ότι το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και στην Ελλάδα ώστε να προλαβαίνουν οι Γενικοί Ιατροί να κάνουν την δουλειά που πραγματικά πρέπει να κάνουν:

Στην Σκανδιναβία λοιπόν όπου εργαζόμουν σαν Ιατρός, οι τραυματιοφορείς (και ο οδηγός) ήταν νοσηλευτές με καλή μετεκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες και την ανάνηψη. Kάθε εβδομάδα κάνανε ειδικές ασκήσεις για να συντηρούν και να ανανεώνουν τις γνώσεις τους. Οδηγούσανε το ασθενοφόρο εκ περιτροπής. Μέσα στον εργάσιμο χρόνο τους είχαν και ειδική ώρα για γυμναστική ώστε να είναι σε καλή φόρμα. Είχαν επίσης εργονομικά φορεία τα οποία ανεβοκατέβαιναν με ηλεκτρικές αντλίες. Οι τραυματιοφορείς ήταν πολύ καλοί στο να βάζουν ενδοφλέβιες γραμμές. Είχαν επίσης το δικαίωμα να δίνουν κάποια φάρμακα μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον υπεύθυνο Ιατρό (η συνομιλία μπορούσε να καταγραφεί σε κασέτα). Μπορούσαν τότε να δώσουν π.χ. πεθιδίνη, αντιισταμινικά, κορτιζόνη, αδρεναλίνη ή ασπιρίνη. Σε ορισμένες πόλεις είχαν εκπαίδευση να ξεκινούν ακόμη και θρομβόλυση αφού πρώτα έπαιρναν καρδιογράφημα που το στέλναν με φαξ από το αυτοκίνητό τους στην καρδιολογική κλινική της περιοχής όπου μετά από τηλεφωνική συνομιλία ο καρδιολόγος είχε δώσει το ΟΚ. Μπορούσαν επίσης να κάνουν και απινίδωση σαν μέρος της καρδιοαναπνευστικής ανάνηψης. Τις ενέργειες τους τις καταγράφανε σε ειδικά πρωτόκολλα.

Υπό τέτοιες συνθήκες η πλειοψηφία των διακομιδών γινόταν χωρίς να χρειάζεται η φυσική παρουσία του Ιατρού.

Για την φαρμακευτική περίθαλψη:
Το κόστος των 90 πρώτων Ε για φάρμακα σε ένα ημερολογιακό έτος το επωμίζεται εξολοκλήρου ο Ασθενής (το Ταμείο δεν έχει καθόλου συμμετοχή). Από τα 90 Ε και πάνω πληρώνει ο Ασθενής όλο και μικρότερη συμμετοχή μέχρις ότου φτάσουμε στα ποσοστά συμμετοχής που ισχύουν και τώρα. Με αυτό τον τρόπο, το σκέφτεται κάπως ο Ασθενής πριν ξεκινήσει να πάρει φάρμακα, γιατί στην αρχή τα φάρμακα κοστίζουν πολύ. Έτσι περιορίζεται κάπως η άσκοπη πολυφαρμακία. Αν όμως πραγματικά τα χρειάζεται, δεν του βγαίνουν τελικά και τόσο ακριβά. Και σε αυτή την περίπτωση ο Ασθενής φυλάσσει τις αποδείξεις (αν και αυτά τα ποσά αποθηκεύονται επίσης στον υπολογιστή του Φαρμακείου).

Όσοι Ασθενείς δεν έχουν αποδεδειγμένα να πληρώσουν τα παραπάνω πηγαίνουν στην Πρόνοια που τους δίνει λεφτά για μπορέσουν και αυτοί να πληρώσουν.

Με το σύστημα αυτό αποθαρρύνονται οι Ασθενείς οι οποίοι απλώς είδαν φως στο Κέντρο Υγείας και μπήκαν… έτσι για να μετρήσουν την πίεσή τους … και έτσι αποφεύγεται ο άσκοπος συνωστισμός.

Με το σύστημα αυτό επίσης, παρακινείται έμμεσα ο Ασθενής να προστρέξει πρώτα στον Γενικό Ιατρό αντί να πάει στο Νοσοκομείο ή στον ιδιώτη Ιατρό ειδικευμένο σε κάποιο όργανο του σώματος, αφού είναι φθηνότερο να επισκεφτεί τον Γενικό Ιατρό του. Έτσι αποσυμφορούνται τα νοσοκομεία αλλά και ο Ασθενής επικοινωνεί με έναν γιατρό που ήδη τον γνωρίζει και ήδη τον έχει επιλέξει ανάμεσα σε πολλούς άλλους.
Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι ο Ασθενής σέβεται το Ιατρό και το έργο που αυτός επιτελεί (διότι ως γνωστόν ότι είναι δωρεάν δεν είναι καλό και μόλις πάμε και πληρώσουμε κάτι για το ίδιο πράγμα τότε αμέσως αυτό μεταμορφώνεται και γίνεται καλύτερο….). Ταυτόχρονα όμως δεν είναι και πολύ ακριβό για τον Ασθενή γιατί όταν δώσει πάνω από 90 Ε τον χρόνο σε Ιατρούς παίρνει κάρτα ελευθέρας.

Με το σύστημα αυτό καλύπτεται τέλος και ένα μέρος της χρηματοδότησης των μονάδων Υγείας της χώρας, κατ’ευθείαν από τους Ασθενείς. Εννοείται ότι τα Κέντρα Υγείας έχουν δικό τους προϋπολογισμό και στο τέλος της χρονιάς ο διευθυντής του κάθε Κέντρου Υγείας συντάσσει υποχρεωτικά ετήσιο οικονομικό ισολογισμό, αλλά και ένα απολογισμό της δράσης του Κ.Υ. Ταυτόχρονα με το σύστημα αυτό αναγκάζονται οι Ιατροί να γίνουν πιο παραγωγικοί. Αναγκάζονται επίσης να γίνουν καλύτεροι επιστημονικά αλλά και καλύτεροι από πλευράς συμπεριφοράς, για να κρατήσουν, και αν είναι δυνατόν, να αυξήσουν τους Ασθενείς τους.

Έχω συναίσθηση ότι τα παραπάνω δεν μπορούν να γίνουν από την μια μέρα στην άλλη αλλά νομίζω ότι προς τα εκεί πρέπει να στοχεύουμε. Η κρίση στην οποία βρίσκεται η χώρα τώρα, μπορεί να γίνει ευκαιρία για σηματοδοτηθούν δραστικές αλλαγές προς το καλύτερο για τους όλους τους Έλληνες πολίτες.

Παραπομπές.

1) Ας μη σαμποτάρουμε τα βασικά και φθηνά φάρμακα:
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,474.msg2756.html#msg2756

2) Λίστα συνιστώμενων φαρμάκων από το Σουηδικό κράτος:
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,708.msg4386.html#msg4386

3) Diagnosis – related group (DRG).
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,2071.msg13545.html#msg13545

4) Πώς είναι οργανωμένη η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας των παιδιών στη Σουηδία.
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,1190.msg7592.html#msg7592