Πως θα διαμορφώσουν την αντιμετώπιση του καρκίνου η ιατρική ακριβείας και η μοριακή πρόληψη

«Τρικλοποδιά» στον καρκίνο μπορούν να βάλουν η έγκαιρη μοριακή πρόληψη και η ιατρική ακριβείας. Η έγκαιρη ανίχνευση και η εξατομικευμένη θεραπεία μπορούν να διευκολυνθούν μέσω της αναγνώρισης γενετικών, μοριακών και περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου.

Με στόχο την αναχαίτιση περισσότερων καρκίνων στα πρώτα στάδια, η European Society of Medical Oncology (ESMO) εστιάζει στην πρόληψη και στην εκπαίδευση και καθοδήγηση των ογκολόγων στο τομέα  της ταχείας επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου. Η πρόληψη του καρκίνου και η έγκαιρη ανίχνευση μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου πρέπει να αποτελούν όχι ατομική υπόθεση αλλά συλλογική, όπως τονίζουν ο ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής), Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και  Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής).

Ενδεικτικό είναι πως η  παγκόσμια επίπτωση του καρκίνου εκτιμάται ότι θα αυξηθεί και θα ανέλθει των 35 εκατομμυρίων νέων περιπτώσεων καρκίνου το 2050 ως αποτέλεσμα τόσο της γήρανσης και της αύξησης του πληθυσμού όσο και των αλλαγών στην έκθεση των ανθρώπων σε παράγοντες κινδύνου. Τέτοιοι παράγοντες είναι το κάπνισμα, το αλκοόλ σε συνδυασμό με την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Φυσικά, δεν μπορούν να αποφευχθούν όλοι οι καρκίνοι, όμως η πρώιμη διάγνωση μπορεί να εξασφαλιστεί χάρη σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως είναι το αιματολογικό τεστ ανίχνευσης, τεστ βιοδεικτών με τη χρήση δειγμάτων αίματος ή σάλιου, τεχνητή νοημοσύνη (AI) που εφαρμόζεται στην ιατρική απεικόνιση, ακόμη και εφαρμογές ικανές να υπολογίζουν τον ατομικό κίνδυνο καρκίνου θα μπορούσαν τελικά να συμβάλουν στη δευτερογενή πρόληψη για τη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο.

Μοριακή Πρόληψη

Εφόσον ριχθεί περισσότερο φως στις κυτταρικές διεργασίες κατά την ανάπτυξη του καρκίνο, στο μέλλον τα διαφορετικά μοριακά προφίλ  θα διευκολύνουν περαιτέρω τις θεραπευτικές επιλογές. Σε επόμενο στάδιο, οι μηχανισμοί της καρκινογένεσης που προκαλούνται από διάφορους περιβαλλοντικούς ή γενετικούς παράγοντες θα μπορούν να μας οδηγήσουν σε πιο εξατομικευμένες μορφές πρόληψης (μοριακή πρόληψη).

Ήδη γνωρίζουμε ότι στους έγχρωμους άνδρες θα πρέπει να αρχίζει η πρόληψη για καρκίνο του προστάτη 10 χρόνια νωρίτερα από τα τρέχοντα πρότυπα στις ΗΠΑ. Ακόμη, ο εμβολιασμός για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) δεν αρκεί για  όλες τις γυναίκες, καθώς ενδέχεται ο επιπολασμός ορισμένων στελεχών HPV υψηλού κινδύνου που δεν καλύπτονται από τα τρέχοντα εμβόλια ποικίλλει ανάλογα με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.

Εκτιμάται πως η ενσωμάτωση μοριακών γνώσεων και προφίλ διαστρωμάτωσης κινδύνου για να επιτραπεί ένας ακριβέστερος προσδιορισμός των ατόμων σε κίνδυνο. Επίσης,θα συμβάλλει η τεχνολογική καινοτομία στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου,  φέρνοντας ούριο άνεμο για πιο αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές στρατηγικές πρόληψης.