Πως το αντιγριπικό εμβόλιο μας «διδάσκει» για την αντιμετώπιση των μεταλλάξεων του SARS-CoV-2

Άγνωστη παραμένει μεν η πορεία της πανδημίας, αλλά δε από την επιστημονική κοινότητα εκτιμάται ότι η ανθρωπότητα θα μάθει να ζει με τη COVID-19, όπως έμαθε να ζει με τη γρίπη. Συμπεράσματα για τις μεταλλάξεις του SARS-CoV-2 και την αντιμετώπισή τους μέσω του εμβολιαμσού προσπαθούν να εξάγουν οι επιστήμονες από τα νέα εποχικά στελέχη της γρίπης.

Σε σχετική δημοσίευση προχώρησε ο Arnold S Monto στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση The New England Journal of Medicine (N Engl J Med 2021; 385:1825-1827). Τα στοιχεία παρουσιάζουν συνοπτικά οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Σαφώς, η επικράτηση μεταλλάξεων με αυξημένη μετάδοσης και η φθίνουσα ανοσία στη διάρκεια του χρόνου, μείωσαν τον αρχικό ενθουσιασμό για τον εμβολιασμό. Όμως, από πλευράς της ιολογίας θεωρέιται ότι η εξάλειψη μιας ιογενούς νόσου μέσω της συλλογικής ανοσίας είναι αποτελεσματικότερη όταν ο λοιμογόνος παράγοντας έχει χαμηλή μεταδοτικότητα και δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός ευάλωτων ατόμων στη λοίμωξη.

Υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν η επιδημία SARS  εκδηλώθηκε σε πιο περιχαρακωμένες περιοχές με κυρίως τοπικές επιδημίες, αντί του πανδημικού χαρακτήρα της COVID-19. Επομένως, ο Δρ Monto θεωρεί ότι το μοντέλο της γρίπης μπορεί να μας βοηθήσει καλύτερα ώστε να προβλέψουμε την πορεία της πανδημίας COVID-19 και του ρόλου των εμβολιασμών μακροπρόθεσμα.

Συγκεκριμένα, ένα νέο στέλεχος γρίπης έχει το δυναμικό πανδημίας και μπορεί να επιβαρύνει το σύστημα υγείας σε βαθμό αντίστοιχο με τον SARS-CoV-2. Ωστόσο μετά από κάποιο διάστημα και αρκετά πανδημικά κύματα, το νέο στέλεχος μπορεί να παραμείνει ως ένα νέο εποχικό στέλεχος που μπορεί να εμφανίσει αντιγονικές αλλαγές – βέβαια σε μικρότερο βαθμό συγκριτικά με τον SARS-CoV-2. Το νέο στέλεχος προστίθεται έτσι στα στελέχη της γρίπης που εμφανίζουν εποχική διακύμανση.

Στόχος  του ετήσιου αντιγριπικού εμβολιασμού είναι να μειωθεί ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης και θανάτου από τη γρίπη και να προληφθούν κατά το δυνατό οι επιδημικές εξάρσεις. Σε αυτή την περίπτωση η πρόληψη της ήπιας νόσου δεν αποτελεί θεμελιώδη σκοπό.

Όσο για τηνη αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολιασμού αυτή  δεν ξεπερνά το 60% στην καλύτερη περίπτωση. Συννεπώς, βασικός στόχος είναι η πρόληψη των σοβαρών λοιμώξεων και των επιπλοκών της γρίπης.

Στην περίπτωση του εμβολιασμού έναντι του SARS-CoV-2 είναι σαφώς υψηλότερη, αλλά η επικράτηση νέων στελεχών μπορεί να μειώνει την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού. Γι’αυτό χρειάζονται οι αναμνηστικές δόσεις του εμβολίου σε αναλογία με τις αναμνηστικές δόσεις έναντι του ιού της γρίπης. Σε αναμονή είμαστε για τον καθορισμό με σαφήνεια του χρονικού μεσοδιαστήματος των αναμνηστικών δόσεων COVID-19. Πλέον θα χρειάζεται η προσαρμογή των εμβολίων ανάλογα με τα επικρατούντα στελέχη του SARS-CoV-2 σε κάθε χρονική περίοδο.