Γράφει ο Χρήστος Καζάσης, Εμβιομηχανικός – Eμπειρογνώμονας αξιολόγησης και διάχυσης ιατρικής τεχνολογίας
Ο τομέας του Ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού των νοσοκομείων αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες του εκσυγχρονισμού των λειτουργιών και διαδικασιών του σύγχρονου νοσοκομείου τόσο από την πλευρά αντιμετώπισης της ορθολογικής οργάνωσης, διαχείρισης και εισαγωγής νέων μεθόδων και τεχνικών διάγνωσης και θεραπείας όσο και από την πλευρά αναβάθμισης του περιεχομένου και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες.
Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και ιδιαίτερα στον χώρο της ιατρικής, έχουν χαρακτηριστεί από την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση παγίων κεφαλαίων για την αγορά σύγχρονης τεχνολογίας. Πως όμως ορίζεται, αξιολογείται και συμμετέχει η τεχνολογία στην παροχή υπηρεσιών υγείας;
Έχουμε δύο ορισμούς της τεχνολογίας: “τον ιατρικό” και “τον οικονομικό”.
Ο ιατρικός ορισμός της τεχνολογίας, περιορίζεται στο πεδίο του χρήστη και αφορά στην κατανόηση της ασθένειας, ή την λήψη των πληροφοριών για τον προσδιορισμό της θεραπείας της ασθένειας. Ο οικονομικός ορισμός της τεχνολογίας είναι πιο ευρύς καθώς περιλαμβάνει τις τεχνικές και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του ιατρικού ορισμού, καθώς και οργανωτικά και εργασιακά δεδομένα που απαιτούνται για την χρήση αυτής της τεχνολογίας στον χώρο παροχής υπηρεσιών υγείας.
Σε όλους τους σύγχρονους οργανισμούς παροχής υγείας διεθνώς, παρουσιάζεται μια συνεχώς αυξανόμενη πίεση προς την κατεύθυνση της παροχής όσο το δυνατό περισσότερης, πληρέστερης και ποιοτικής φροντίδας προς τον ασθενή με παράλληλη ανάγκη για ουσιαστική μείωση των σχετιζομένων δαπανών.
Το νοσοκομείο αποτελεί μια πολύπλοκη συνύπαρξη/συνισταμένη, οικονομικού, ιατρικού, κοινωνικού, τεχνολογικού και επιχειρηματικού συστήματος. Στο νοσοκομειακό περιβάλλον η παρουσία της τεχνολογίας – βιοϊατρική, πληροφορική, τηλεϊατρική, νάνο, ρομποτική κλπ. – και οι πολιτικές υγείας (επιχειρησιακές, στρατηγικές κλπ.), αποτελούν τα δύο βασικά συστατικά της λειτουργίας του. Το νοσοκομείο ως στοιχείο του συστήματος υγείας υπόκειται και αυτό στις τρέχουσες εξελίξεις και στις αρχές της νέας δημόσιας διοίκησης, δηλαδή στις αρχές του χρόνου, της αξίας, της απόστασης, του ανθρώπινου δυναμικού, της αποδοτικότητας, της διάθεσης και της αποτελεσματικότητας. Στο πλαίσιο των συνεχών προκλήσεων στα συστήματα υγείας, το τεχνολογικό περιβάλλον, αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες του εκσυγχρονισμού των λειτουργιών και διαδικασιών ενός σύγχρονου νοσοκομείου, τόσο από την πλευρά αντιμετώπισης της ορθολογικής οργάνωσης, διαχείρισης και εισαγωγής νέων μεθόδων και τεχνικών διάγνωσης και θεραπείας, όσο και από την πλευρά αναβάθμισης του περιεχομένου και της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες.
Το σύγχρονο νοσοκομείο βασίζεται στην τεχνολογία ως αναπόσπαστο και θεμελιώδες μέρος της λειτουργικής στρατηγικής του, επιτρέποντας του να αξιοποιεί τις δυνατότητές του για την παροχή φροντίδας υψηλής ποιότητας με επίκεντρο τον ασθενή, με όλο και πιο αποτελεσματικούς τρόπους μέσω της χρήσης της τεχνολογίας και της διαδικασίας επανασχεδιασμού των μεθόδων αξιοποίησης. Στην ουσία, αναπτύσσει τις συνθήκες στις οποίες η ενσωμάτωση της τεχνολογίας δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου η πραγματικού χρόνου πληροφορία διαχέεται πέρα από τα προηγμένα κλινικά συστήματα, προς όφελος του ασθενή.
Η εστίαση στην παροχή υπηρεσιών υγείας μετατοπίζεται σταδιακά από την μέτρηση των ποσοτήτων και των όγκων προς την μέτρηση των αποτελεσμάτων και των παρεχομένων υπηρεσιών. Η μέτρηση μετατοπίζεται από το ποσοτικό στο ποιοτικό. Η απαίτηση είναι για παροχή καταλληλότερης θεραπείας και φροντίδας με τον πιο αποδοτικά δυνατό τρόπο.
Την διεθνή αυτή τάση ακολουθούν και θα ακολουθήσουν στο μέλλον όλα τα σύγχρονα νοσοκομεία συνειδητοποιώντας ότι θα εξακολουθήσουν να είναι ανταγωνιστικά, μόνο παρακολουθώντας την διεθνή εμπειρία και εξελισσόμενα προς τις κατευθύνσεις και τις επιταγές της σύγχρονης αντίληψης για την παροχή ποιοτικά διασφαλισμένων υπηρεσιών υγείας.
Η μορφή και το είδος των παρεχομένων σήμερα υπηρεσιών υγείας υποστηρίζονται αλλά και επηρεάζονται από την κατανομή των σχετικών οικονομικών πόρων. Παράλληλα, οι σημερινές επενδύσεις στον χώρο της ιατρικής τεχνολογίας, θα προσδιορίσουν την δομή και το είδος των υπηρεσιών που θα παρέχονται από τα Νοσοκομεία στο μέλλον.
Είναι γνωστό ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επικεντρώσει τις ενέργειές τους σε τέσσερις βασικούς στόχους:
Μέσα σε αυτά τα νέα και ασφυκτικά πλαίσια ο ρόλος των νέων τεχνολογιών και ειδικότερα της βιο-ϊατρικής τεχνολογίας και των σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων καθίσταται εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρος για την υλοποίηση σύνθετων και μακρόπνοων έργων και επιχειρηματικών σχεδίων παροχής υπηρεσιών υγείας.
Η καταγραφή του ιατρικού τεχνολογικού εξοπλισμού αναγνωρίζεται σήμερα σαν η Λυδία λίθος της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας ενός σύγχρονου νοσοκομείου, στα πλαίσια μάλιστα της συμπίεσης των δαπανών υγείας. Η πλήρης καταγραφή του εγκατεστημένου βιο- ϊατρικού εξοπλισμού, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για την συνεχή αξιολόγηση και διαχείριση της ιατρικής τεχνολογίας.
Η αναμφισβήτητη σχέση του ιατρικού εξοπλισμού
επιβάλουν προσεκτική και τεκμηριωμένη μελέτη καταγραφής και αξιολόγησης του σε όλες τις φάσεις περίπλοκων έργων όπως είναι η λειτουργία νέων κλινικών μονάδων, αναβάθμιση υπαρχόντων και ολική διαχείριση των υπηρεσιών υγείας.
Σήμερα στο ΕΣΥ είναι ουσιαστικά άγνωστος ο αριθμός των εγκατεστημένων ιατρικών συσκευών, ενώ και για εκείνα που ίσως έχει γίνει κάποια καταγραφή δεν υπάρχουν οι δείκτες λειτουργίας και αξιολόγησης. Στην πράξη, τα νοσοκομεία, δεν έχουν υιοθετήσει διαδικασίες καταγραφής, κωδικοποίησης και συστηματικής παρακολούθησης του εξοπλισμού.
Και αν οι επιπτώσεις της έλλειψης αυτής είναι σημαντική σε επίπεδο νοσοκομείου, μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητό τι επιπτώσεις μπορεί να έχει σε επίπεδο περιφέρειας και χώρας.
Η έλλειψη δεδομένων για τον αριθμό, το είδος και την κατάσταση του εξοπλισμού καθιστά ουσιαστικά αδύνατο να σχεδιαστεί οποιοδήποτε πρόγραμμα οργάνωσης και παρακολούθησης του εξοπλισμού σε εθνικό επίπεδο.
Οι λόγοι που επιβάλουν την άμεση καταγραφή του εξοπλισμού μπορεί επιγραμματικά να συνοψισθούν σε:
Η καταγραφή θα αποτελέσει ένα δυναμικό εργαλείο στη διαμόρφωση στρατηγικής, στην ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου και στη λήψη αποφάσεων στον τομέα του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού γιατί θα γίνεται με βάση διεθνή δεδομένα και η αξιολόγηση της θα στηρίζεται σε διεθνείς δείκτες αξιολόγησης που αναφέρονται παρακάτω.
Καταγραφή όλου του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού με βάση δελτία καταγραφής εξοπλισμού, τα οποία θα περιλαμβάνουν τον φορέα, το τμήμα, το είδος, το serial number, την κωδικοποίηση, την ονοματολογία της συσκευής, το έτος αγοράς, τη σημερινή κατάσταση, το συμβόλαιο συντήρησης, την χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, και τον βαθμό αξιοποίησης.
Ταξινόμηση του εξοπλισμού βάσει του συστήματος ονοματολογίας ιατροτεχνολογικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την δημιουργία του βασικού κτηματολογίου του Υπουργείου Υγείας.
Παράλληλα με την καταγραφή θα εκπονηθεί σχέδιο συνεχούς ενημέρωσης του κτηματολογίου βιοϊατρικής τεχνολογίας και θα τεθεί σε εφαρμογή και το πρόγραμμα επαγρύπνησης (Vigilance System).
Δέκα χιλιάδες αναφορές γίνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως, για δυσμενή περιστατικά στα οποία εμπλέκονται ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Τα δυσμενή αυτά περιστατικά από τα οποία ένα σημαντικό ποσοστό είναι σοβαρά, οφείλονται σε σχεδιαστικά, κατασκευαστικά ή άλλα προβλήματα του εξοπλισμού αυτού.
Από την καταγραφή θα προκύψει η ανάγκη τόσο της εκπαίδευσης του προσωπικού στην τεχνολογία όσο η εκπόνηση μακροπρόθεσμου σχεδίου συνεχούς ενημέρωσης του προσωπικού στην αξιοποίηση της τεχνολογίας και την ασφάλεια του ασθενή.
Από την καταγραφή θα προκύψει η δημιουργία προγράμματος αντικατάστασης των ιατρικών μηχανημάτων για την μείωση του λειτουργικού κόστους του εξοπλισμού και την μείωση του κλινικού ρίσκου των ασθενών και των χρηστών.
Το πρόγραμμα αντικατάστασης των ιατρικών μηχανημάτων θα βασίζεται μεταξύ άλλων και στους παρακάτω λόγους:
Το ζήτημα του ελέγχου των δαπανών υγείας παραμένει το μείζον πρόβλημα της πολιτικής υγείας διεθνώς. Στην Ελλάδα το πρόβλημα αυτό υπάρχει αλλά σε μία λανθάνουσα κατάσταση που απορρέει μόνο από τους οικονομικούς δείκτες των δαπανών υγείας.
Μία από τις συνιστώσες του προβλήματος είναι και ο έλεγχος και η διαχείριση της δαπανηρής βιο-ιατρικής τεχνολογίας.
Στο πλαίσιο διαδικασιών αγοράς ιατρικού εξοπλισμού διαπιστώνεται η έλλειψη προγράμματος ή και στόχου για τον έλεγχο και την διαχείριση της βιο-ιατρικής τεχνολογίας και γενικότερα του εκσυγχρονισμού της προμήθειας της ιατρικής τεχνολογίας. Διαφαίνεται μία άγνοια του τρόπου αναζήτησης νέων μορφών οργάνωσης, μία έλλειψη γνώσης για το πως θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις και οι δείκτες διαχείρισης έτσι ώστε οι παράγοντες που επηρεάζουν την διαχείριση (αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα) της βιο-ιατρικής τεχνολογίας να τίθενται σε αμφισβήτηση.
Τι σημαίνει όμως εκσυγχρονισμός των διαδικασιών προμήθειας του ιατρικού εξοπλισμού;
Τι σημαίνει έλεγχος και διαχείριση του ιατρικού εξοπλισμού;
Τι σημαίνει ορθολογική κατανομή του ιατρικού εξοπλισμού;
Υπάρχει πολιτική εξορθολογισμού στον τομέα της βιο-ιατρικής τεχνολογίας;
Εκσυγχρονισμός σημαίνει ιεράρχηση προτεραιοτήτων και χρήση των καταλληλότερων μεθόδων για την επίτευξή τους.
Έλεγχος σημαίνει τα μετρήσιμα δεδομένα ανάγκης, αξιολόγησης, απόδοσης και αποτελεσματικότητας της ιατρικής τεχνολογίας.
Εξορθολογισμός είναι μία διαδικασία ανατρεπτική στην υπάρχουσα σήμερα προχειρότητα, σπατάλη ή και αυθαιρεσία στον τομέα απόκτησης και διαχείρισης της βιο-ιατρικής τεχνολογίας. Η μη λοιπόν ύπαρξη εξορθολογισμού σηματοδοτεί ταυτόχρονα και την αδυναμία εκσυγχρονισμού των διαδικασιών.
Πόσες όμως είναι οι δαπάνες επένδυσης της βιο-ιατρικής τεχνολογίας;
Πόση είναι η συμμετοχή της στις συνολικές δαπάνες υγείας;
Τα δύο αυτά ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν με την θεώρηση αν η σύγχρονη βιο-ιατρική τεχνολογία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και άκριτα αποδεκτή με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης ή όχι.
Αν η απάντηση είναι ναι, τότε δεν μιλάμε για το κόστος ή την συμμετοχή της ιατρικής τεχνολογίας στις δαπάνες υγείας, αλλά για την ορθολογική κατανομή της και την μέτρηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της. Τότε απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές στις διαδικασίες προμήθειας και διαχείρισης
Η διαχείριση της βιο-ιατρικής τεχνολογίας περιλαμβάνει το σύνολο των διεργασιών που αφορούν τις διαδικασίες απόκτησης, αξιολόγησης και μέτρησης της αποτελεσματικότητας της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας.
Ποια τεχνολογία χρειαζόμαστε;
Γιατί την χρειαζόμαστε ;
Που θα χρησιμοποιηθεί ;
Πως θα χρησιμοποιηθεί ;
Ποιο θα είναι το όφελος και ποια η αποτελεσματικότητα ;
Τα ερωτήματα αυτά σήμερα δεν απαντώνται. Δεν υπάρχουν διαδικασίες που ορίζουν την σκοπιμότητα και την αξιολόγηση της τεχνολογίας.
Η απόκτηση της “δαπανηρής” πραγματικά τεχνολογίας είναι αυθαίρετη, τυχαία και εξαρτώμενη από παράγοντες που δεν σχετίζονται άμεσα με τους σκοπούς της χρήσης της τεχνολογίας αλλά με τη συνεχιζόμενη εξάπλωση της διαχρονικής κοινωνικής παθογένειας .
Σε τι μπορεί να βασίζεται η στρατηγική διαχείρισης της βιο-ιατρικής τεχνολογίας σε μια εποχή τόσο γρήγορων αλλαγών, νέων καινοτομιών, και πλήρους αβεβαιότητας, όπως αυτή που βιώνει ο κόσμος; Υπάρχουν κάποιες υποθέσεις, δεδομένα, στις οποίες μπορεί να βασισθεί η στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει το υπουργείο υγείας;
Οι υποθέσεις δεν είναι πολιτικές, είναι ποιοτικές, είναι περισσότερο τεχνοκρατικές και βασίζονται σε οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα τα οποία μπορούν να χαρακτηρισθούν σαν σταθερά δεδομένα.
Η διαχείριση λοιπόν της Βιο-ιατρικής Τεχνολογίας πρέπει να γίνεται βάσει των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και επιχειρηματικών τεκταινόμενων, σε όλο το φάσμα και σε όλη την κλίμακα, που επηρεάζουν αυτή την διαχείριση.
Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει να επιφέρει ριζικές αλλαγές στο ευάλωτο σύστημα των προμηθειών των νοσοκομείων και την διαχείριση του ιατρικού εξοπλισμού. Θα πρέπει να δημιουργηθεί ειδικό μητρώο ιατροτεχνολογικών προϊόντων με ενιαία κωδικοποίηση και αντίστοιχες κλινικές προδιαγραφές.
Οι προδιαγραφές, θα πρέπει να συντάσσονται με βάση τα κλινικά χαρακτηριστικά για τα οποία υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ότι επηρεάζουν την δυνατότητα ή την αποτελεσματικότητα της χρήσης του προϊόντος.
Τα κριτήρια και οι δείκτες αξιολόγησης της ιατρικής τεχνολογίας, που αποτελεί σήμερα ένα από τα μείζονα θέματα στην διαχείριση της βιο-ιατρικής τεχνολογίας, θα πρέπει να βασίζονται σε διεθνή δεδομένα.
Ο προγραμματισμός των προμηθειών και η διενέργεια των διαγωνισμών όπως πραγματοποιείται σήμερα περιπλέκει τόσο τις διαδικασίες όσο και την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης της βιο-ιατρικής τεχνολογίας.
Σήμερα, η απόκτηση και διαχείριση της βιο-ιατρικής τεχνολογίας χαρακτηρίζεται επιγραμματικά από:
=> χαμηλότατο βαθμό αξιοποίησης και απόδοσης => έντονη χωροταξική ανομοιογένεια => έλλειψη κριτηρίων αξιολόγησης και => προώθηση μη ορθολογιστικής επενδυτικής πολιτικής
Το πρόβλημα λοιπόν βρίσκεται ότι δεν υπάρχουν σήμερα δεδομένα που αφορούν την βιο- ιατρική τεχνολογία, βάσει των οποίων θα μπορούσε να σχεδιασθεί και υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα διαχείρισης της βιο-ιατρικής τεχνολογίας.
Το πρόβλημα δεν έγκειται στο ποιος φορέας θα διενεργήσει τον διαγωνισμό, αλλά με ποια αυστηρά μεθοδολογικά κριτήρια και δεδομένα θα αξιολογήσει τις απαιτήσεις των νοσοκομείων, τις ανάγκες του ιατρικού κόσμου και τελικά τις επιπτώσεις των δαπανών στο κοινωνικό όφελος και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όλα αυτά τα στοιχεία υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα σε άρθρα, μελέτες , βιβλιογραφία και φυσικά στο διαδίκτυο. Το πρόβλημα λοιπόν μετατίθεται στην διαχείριση αυτών των πληροφοριών , στην αξιολόγηση τους, στην μεταφορά τους στα ελληνικά δεδομένα και στην εφαρμογή τους στο νοσοκομειακό περιβάλλον.
Σήμερα το πρόβλημα και ο προβληματισμός είναι πώς θα διευρυνθεί ο κύκλος εκείνων που θα έχουν πρόσβαση στις διαθέσιμες πληροφορίες και πώς οι πληροφορίες θα είναι διαθέσιμες σε όλους, ανεξάρτητα από που βρίσκεται το νοσοκομείο, αφού η δυνατότητα λήψης και αποστολής πληροφοριών έχει καταστεί το νέο τεκμήριο ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού.
Η γνώση και η πληροφόρηση, είναι πλέον αλληλένδετες και η πρόσβαση στα δεδομένα αποτελεί προϋπόθεση για την πρόοδο και την ανάπτυξη. Ο k. Shashi Tharoor, συγγραφέας και πρώην βοηθός του Γ.Γ. του ΟΗΕ σε θέματα επικοινωνίας, υποστηρίζει χωρίς ενδοιασμό ότι «η νέα γραμμή της φτώχειας χαράζεται από το πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή και όχι μόνο από τούς οικονομικούς δείκτες των χωρών.
Πηγή: Hospital Supply HTA
Το virus.com.gr σας φέρνει καθημερινά τις πιο έγκυρες ειδησεις από τον χώρο της πολιτικής υγείας και φαρμάκου
Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *
Δ