Πρύτανης ΕΚΠΑ : Όχι στο κριτήριο εμπορικής αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων

Απάντηση έδωσε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος σε ανακοινώσεις του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και δημοσιεύματα που ασκούν κριτική στα Πανεπιστήμια.

Συγκεκριμέναμ έλαβε θέση για όσα καταλογίζεται στα πανεπιστημιακά ιδρύματα  η απουσία εμπορικής αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων της πανεπιστημιακής κοινότητας με την δημιουργία πατεντών ή με την δημιουργία τεχνοβλαστών/spin-off εταιρειών, σε συνεργασία και με ιδιώτες επενδυτές.

Εκπροσωπώντας την Σύγκλητο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ο κ. Δημόπουλος αντιτείνει σε όσα έχουν λεχθεί ότι «αποτελεί συνταγματική υποχρέωση της εκάστοτε κυβέρνησης να στηρίζει οικονομικά την ερευνητική δραστηριότητα των δημοσίων Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ)».

Το επιχείρημα του Πρύτανη «σφυρηλατείται» πάνω στα υψηλού επιπέδου ερευνητικά αποτελέσματα τόσο στη Βασική όσο στην Εφαρμοσμένη έρευνα, στις θετικές ή στις ανθρωπιστικές επιστήμες, των εν λόγω Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.

Ιδιαίτερη μνεία έκανε ο κ. Δημόπουλος στον υψηλό επίπεδο αυτών όπως καταδεικνύεται από την περίοπτη θέση που καταλαμβάνουν τα ΑΕΙ της χώρας μας για το ερευνητικό τους έργο με βάση τους διεθνείς επιστημονικούς δείκτες αξιολόγησης.

Στην διάκριση των ΑΕΙ τους θα πρέπει  αφού πρέπει να  ληφθεί υπόψη «ο χαμηλός πληθυσμός της χώρας σε συνδυασμό με  την υποτυπώδη κρατική χρηματοδότηση της έρευνας, κι αυτό σε σύγκριση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες ερευνητικά αναπτυγμένες χώρες».

Επικαλούμενος τον ΟΟΣΑ, ο Πρύτανης τόνισε ότι η βασική έρευνα που πρέπει να επιτελείται στο δημόσιο Πανεπιστήμιο είναι «η πειραματική ή θεωρητική εργασία της οποίας ο πρωταρχικός σκοπός είναι η απόκτηση νέας γνώσης θεμελιωδών φαινομένων και παρατηρήσιμων γεγονότων, χωρίς να αποβλέπει σε μία συγκεκριμένη εφαρμογή ή χρήση».

Σε ότι αφορά την εφαρμοσμένη έρευνα  στόχο έχει την «πρωτότυπη έρευνα που διενεργείται με σκοπό την απόκτηση νέας γνώσης. Αποβλέπει όμως πρωταρχικά σε ένα συγκεκριμένο πρακτικό σκοπό».

Αποδεχόμενος τη δυνατότητα αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων εφαρμοσμένων ερευνητικών δραστηριοτήτων ο Πρύτανης με νόημα υπογραμμίζει στη δήλωσή του ότι «στην κατεύθυνση αυτή, θα ήταν σημαντική η συμβολή της Πολιτείας, μέσα από την παροχή φορολογικών, οικονομικών και άλλων κινήτρων ή και την απλούστευση των τρεχουσών διαδικασιών δεδομένου ότι η πολυπλοκότητα τους συχνά αποτελεί εμπόδιο για την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων».

Σε τέτοια περίπτωση, αναγκαία θα ήταν  η «τονωτική ένεση» των υποδομών στα ΑΕΙ και ίδρυση γραφείων μεταφοράς τεχνογνωσίας στελεχωμένο με εξειδικευμένο προσωπικό που θα υποστηρίζει τους Ερευνητές και θα εξασφαλίζει τη διαφάνεια των διαδικασιών.

Όπως αποσαφηνίζεται, σε κάποιες περιπτώσεις οι εφαρμογές των ερευνητικών αποτελεσμάτων (εμπορικές ή τεχνολογικές) δεν είναι εκ των προτέρων γνωστές και είναι ενδεχομένως και μη-αναμενόμενες. «Συνήθως χρειάζεται κάποιος χρόνος ωρίμανσης της αρχικής ιδέας (ανακάλυψης) πριν αυτή λάβει μια εφαρμόσιμη μορφή» σχολιάζει επί του θέματος ο κ. Δημόπουλος.

Σχετικά με την έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (Θεολογία, Ιστορία, Αρχαιολογία, Φιλοσοφία,  Πολιτισμός, Θέατρο κλπ.) υποστηρίζεται ότι είναι ανεκτίμητης αξίας για την ανάπτυξη κοινωνικής αυτογνωσίας, συνοχής και αλληλεγγύης. Συνεπώς θα πρέπει να χρηματοδοτείται ισότιμα με άλλες επιστήμες και τέχνες χωρίς προϋποθέσεις άμεσης αξιοποίησης των αποτελεσμάτων αυτής.

Η βασική έρευνα, πέρα από την επιστημονική αίγλη που προσδίδει στα Πανεπιστήμια που την διεξάγουν επιτυχώς, δημιουργεί τις βάσεις για την ανάπτυξη και διεξαγωγή της εφαρμοσμένης  έρευνας. Επειδή όμως η βασική έρευνα δεν επιφέρει άμεσα οικονομικά οφέλη, ο φυσικός χώρος διεξαγωγής της, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, είναι τα Πανεπιστήμια, που χαίρουν της κρατικής και ανιδιοτελούς χρηματοδότησης.

Κυρίαρχη προτεραιότητα του ΕΚΠΑ (και των άλλων ΑΕΙ της χώρας), όπως διαβεβαιώνει ο Πρύτανης είναι «η ισότιμη προώθηση της βασικής και της εφαρμοσμένης έρευνας για όλες ανεξαιρέτως τις επιστήμες και μάλιστα ανεξάρτητα αν τα ερευνητικά τους αποτελέσματα διαμορφώνουν προοπτικές εμπορικής αξιοποίησης ή όχι».

Σε περίπτωση που καθιερωθεί το κριτήριο της προοπτικής της εμπορικής αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων ως του κυριάρχου στον προσανατολισμό της πανεπιστημιακής έρευνας ή ακόμη και των προγραμμάτων σπουδών, ο Πρύτανης ισχυρίζεται ότι «θα είχε εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην τριτοβάθμια παιδεία της χώρας μας».