Μια νέα πανευρωπαϊκή έρευνα φέρνει στο προσκήνιο την πραγματική εικόνα της ψηφιακής ευημερίας παιδιών και νέων, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και τις ευκαιρίες για ενίσχυση των προστατευτικών πλαισίων. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τον οργανισμό Save the Children σε συνεργασία με το Ίδρυμα Vodafone, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Skills Upload Junior.

Ειδικότερα, η έρευνα με τίτλο «Click, Scroll, Connect – and Balance» αποτυπώνει την τρέχουσα κατάσταση της ψηφιακής ζωής των παιδιών στην Ευρώπη και υπογραμμίζει την ανάγκη για συντονισμένες πολιτικές που θα διασφαλίζουν την ισότιμη και ασφαλή συμμετοχή τους στον ψηφιακό κόσμο. Στρεσογόνοι παράγοντες όπως είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η παραπληροφόρηση και οι εθιστικοί μηχανισμοί σχεδιασμού επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική υγεία των παιδιών, με τις εμπειρίες να διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο. Τα κορίτσια εκτίθενται περισσότερο σε σεξιστικό περιεχόμενο, ενώ τα αγόρια σε πρότυπα βίας και εκμετάλλευσης.

Ανισότητες στην εκπαίδευση και στα ρυθμιστικά εργαλεία προστασίας

Παρά τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, η εφαρμογή τους παραμένει άνιση μεταξύ των κρατών-μελών. Πολλά παιδιά στερούνται βασικών γνώσεων για την προστασία προσωπικών δεδομένων και την αναγνώριση παραπληροφόρησης, ενώ οι εκπαιδευτικοί δεν διαθέτουν επαρκή επιμόρφωση. Οι ευάλωτες ομάδες παιδιών, όπως είναι ΛΟΑΤΚΙ+ νέοι, παιδιά μειονοτήτων ή με αναπηρίες, αντιμετωπίζουν υψηλότερους κινδύνους διαδικτυακής παρενόχλησης και συχνά αγνοούνται από τις εθνικές στρατηγικές.

Νέες απειλές και ανάγκη για δυναμική προσέγγιση πολιτικής

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει το πιο ολοκληρωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο διεθνώς, βασισμένο στους κανονισμούς GDPR και DSA. Ωστόσο, η άνιση εφαρμογή και η εμφάνιση νέων απειλών, όπως  είναι deepfakes και υλικό κακοποίησης παραγόμενο με τεχνητή νοημοσύνη, ξεπερνούν τα υπάρχοντα εργαλεία. Η έρευνα προτείνει την ανάπτυξη εθνικών οδηγιών ευθυγραμμισμένων με τα διεθνή πρότυπα, την ενίσχυση των μηχανισμών εφαρμογής και τη διασυνοριακή συνεργασία.

Προτάσεις για ενίσχυση της ψηφιακής ανθεκτικότητας των παιδιών

Η μελέτη καλεί σε ενδυνάμωση των σχολικών κοινοτήτων, με συνδυασμό ψηφιακής ευημερίας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής ένταξης.  Ειδικότερα, προτείνεται συστηματική επιμόρφωση εκπαιδευτικών και γονέων, καθώς και ιδιαίτερη μέριμνα για τις ανάγκες των πιο ευάλωτων παιδιών. Τέλος, επισημαίνεται η ανάγκη κάλυψης των ερευνητικών κενών και δημιουργίας στιβαρών συστημάτων παρακολούθησης και αξιολόγησης, ώστε να ενισχυθεί η ψηφιακή ανθεκτικότητα των παιδιών σε όλη την Ευρώπη.