Ρομποτική αρθροπλαστική

του Σπύρου Δαρμανή, M.Sc, Ph.D , Ορθοπαιδικόυ Διευθυντή του Μediterraneo Hospital

ΡΟΜΠΟΤΙΚΟ σύστημα RO.S.A (RObotized Surgery Assisting)

O χειρουργός είναι υπεύθυνος, το ρομπότ είναι για ό,τι δεν μπορεί να κάνει ο χειρουργός

Tουλάχιστον 800.000 αρθροπλαστικές γόνατος  πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ κάθε χρόνο και με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό.  Με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης αλλά ταυτόχρονα και με τις αυξημένες λειτουργικές απαιτήσεις, ολοένα και περισσότεροι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος.

Οι ασθενείς αυτοί ,  απαιτούν πλέον,  μετά την αρθροπλαστική να μην εγκαταλείπουν τον αθλητισμό, το χορό, την κολύμβηση και ειδικότερα τις ασχολίες και τις δραστηριότητές που είχαν πριν από την οστεοαρθρίτιδα. Συνεπώς στις μέρες μας αυξάνουν οι απαιτήσεις για μία αρθροπλαστική που να ομοιάζει στη λειτουργία της φυσιολογικής άρθρωσης. Την απάντηση πιστεύουμε τη δίνει η ρομποτική τεχνολογία, η οποία έχει εισαχθεί στην Ορθοπαιδική. Το νέο ρομποτικό σύστημα χρησιμοποιεί, βασίζεται και αξιοποιεί την εμπειρία του χειρουργού και δίνει ακρίβεια, αποτελεσματικότητα επαναληψιμότητα, και αποτελέσματα που βασίζονται σε δεδομένα. Το ρομποτικό σύστημα ROSA πήρε έγκριση λειτουργίας από τον Αμερικανικό οργανισμό F.D.A (food and drug administration) τελευταία, τον Ιανουάριο του 2019. Είναι η εξέλιξη των προηγούμενων ρομποτικών συστημάτων.

Το ρομπότ στην κλινική του Mediterraneo Ηospital χρησιμοποιείται από τον Διευθυντή Ορθοπαδικό κ. Δαρμανή (πιστοποιημένος στο εξωτερικό στη χρήση του), σε ειδικά οργανωμένο τμήμα με ειδικά εξειδικευμένο προσωπικό χειρουργείου και ειδικούς τεχνολόγους.

Τι προσφέρει η ρομποτική τεχνολογία:

• Ακριβέστερη τοποθέτηση των εμφυτευμάτων το οποίο συνεπάγεται  φυσιολογικότερη  αίσθηση του γόνατος μετά τη χειρουργική επέμβαση.
• Επαναληψιμότητα, δηλαδή ό,σες φορές και να κάνουμε την επέμβαση να πετυχαίνουμε το ίδιο άριστο αποτέλεσμα (Accuracy- precision)
• Βελτιωμένη ασφάλεια και ελαττωμένο ρίσκο για κάκωση στα παρακείμενα μόρια (αγγεία , νεύρα, μύες , δέρμα)
• Μικρότερες τομές που σημαίνουν συντομότερη αποθεραπεία , και λιγότερο πόνο.
• Μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο.
• Αποφυγή επιπλοκών όπως πνευμονική εμβολή  και μικρότερη απώλεια αίματος από το ό,τι έχουν οι συμβατικές τεχνικές που χρησιμοποιούν τους ενδομυελικούς οδηγούς για να «μετρήσουμε» το γόνατο.
• Πραγματοποίηση αρθροπλαστικής και τοποθέτηση εμφυτεύματος σε ειδικές περιπτώσεις (με παραμορφώσεις ή και  με συνυπάρχοντα εμφυτεύματα), όπου δεν θα μπορούσε να τοποθετηθεί η πρόθεση με την κλασσική τεχνική
• Βελτιωμένη συνολική ικανοποίηση ασθενούς και πιθανώς μεγαλύτερη διάρκεια του εμφυτεύματος

Πως λειτουργεί

Ο ασθενής τοποθετείται κανονικά όπως σε κάθε άλλη χειρουργική διαδικασία στη χειρουργική τράπεζα. Η συσκευή που αποτελείται από την οθόνη παρακολούθησης, τη συσκευή πλοήγησης και το ρομπότ, αρχικώς έρχεται τοποθετείται σε ειδικό σημείο πλάι στον χειρουργό.

Υπάρχουν δυο τεχνικές. Η τεχνική που βασίζεται σε ακτινογραφίες (image based)   και η τεχνική χωρίς ακτινογραφίες (imageless)  οπού ο ασθενής βγάζει πριν τη χειρουργική επέμβαση μία ειδική ακτινογραφία αξονομετρική (δηλαδή μηριαίο και κνήμη στο ίδιο φιλμ) . Τα στοιχεία αυτά στέλνονται στο εξωτερικό και οι βασικές μετρήσεις έρχονται έτοιμες ενσωματωμένες στο software.  Αρχικώς το ρομπότ κάνει κάποιες κινήσεις στο χώρο για να προσανατολιστεί και στη συνέχεια τοποθετούνται λίγο πιο πάνω από την τομή και λίγο πιο κάτω από το τέλος της τομής δύο δέκτες (trackers)  τα οποία βοηθούν να γνωρίζει η συσκευή πλοήγησης και το ρομπότ, πού βρίσκεται κάθε φορά ο μηρός και η κνήμη. Κατόπιν γίνεται η διαδικασία καταγραφής δηλαδή ο χειρουργός κουνάει το γόνατο στο χώρο σε έξι σημεία για να γνωρίζει το ρομπότ επακριβώς όλες τις κινήσεις του γόνατος σε σχέση με το ισχίο και τέλος επίσης με ένα ειδικό δέκτη ο χειρουργός πάλι ακουμπά συγκεκριμένα στοιχεία στο γόνατο που του λέει το ρομπότ για να γνωρίζει επακριβώς τη θέση τους. Υπάρχει σε όλη αυτή τη διαδικασία μεγάλο ποσοστό «επικάλυψης» δηλαδή το ρομπότ ελέγχει και διασταυρώνει με 2-3 διαφορετικούς τρόπους τα στοιχεία που του δίνουμε για να ελαχιστοποιηθεί η υποκειμενικότητα του ανθρωπίνου παράγοντά που εισάγει τα στοιχεία. Στη συνέχεια εκκινείται η διαδικασία και βλέπουμε τα  στοιχεία του γόνατος στην οθόνη δηλαδή την αρχική παραμόρφωση που έχει το γόνατο και την τελική εικόνα μετά την διόρθωση. Μετά τον έλεγχο των στοιχείων ενεργοποιούμε τον ρομποτικό  βραχίονας στη συγκεκριμένη θέση όπου θα γίνουν οι παρεμβάσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο βραχίονας του ρομπότ ακολουθεί συνεχώς το γόνατο. Αφού ολοκληρωθεί η προετοιμασία του οστού και των συνδέσμων γίνεται η τοποθέτηση του εμφυτεύματος και η τελική καταγραφή της νέας θέσης του γόνατος και του νέου εύρους κίνησης που έχει.

Ποιοι Ορθοπαιδικοί μπορούν και πρέπει να χρησιμοποιήσουν την ρομποτική τεχνολογία ?

• Απαιτείται καταρχάς εξειδίκευση τουλάχιστον ενός έτους σε κέντρο του εξωτερικού σε οργανική θέση, δηλαδή να έχει αντιμετωπίσει χειρουργικώς ασθενείς στο κέντρο αυτό .  Πριν την επέκταση στη ρομποτική αρθροπλαστική να έχει μελετήσει και εξειδικευτεί στην κλασσική  αρθροπλαστική. Σε περίπτωση που οτιδήποτε συμβεί στο χειρουργείο να μπορεί να χρησιμοποιήσει με άριστο τρόπο τις συμβατικές χειρουργικές μεθόδους.
• Απαιτείται ειδική εκπαίδευση στη ρομποτική τεχνολογία
• Απαιτείται ..ρομπότ. Πολλοί ιατροί στις ημέρες μας διαφημίζουν απλές τεχνικές, ψηφιακά υποβοηθούμενη πλοήγηση, παθητική ρομποτική κ.λ.π.,  σαν ….ρομποτικές. Είναι λάθος. Χρειάζεται προσοχή από μέρους του ασθενούς για την επιλογή του ειδικού κέντρου.

Η αρθροπλαστική γόνατος εξελίχθηκε την τελευταία 15 ετία , αρχικά με τις τεχνικές M.I.S (minimal invasive techniques) , στη συνέχεια με την ψηφιακά υποβοηθούμενη αρθροπλαστική που χρησιμοποιήσαμε από το 2007  και τέλος φθάνουμε στην ρομποτική αρθροπλαστική. Η τεχνολογία αιχμής του συστήματος RO.S.A, μας επιτρέπει να εξατομικεύουμε το χειρουργικό πλάνο βασιζόμενοι στις ανατομικές παραλλαγές των οστών και των μαλακών μορίων  κάθε ασθενούς πριν την αρθροπλαστική γόνατος,  γεγονότα που επιτρέπουν αυξημένη αποτελεσματικότητα και ακρίβεια κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Διεγχειρητικά, μπορούμε να αλλάξουμε ή να τροποποιήσουμε το χειρουργικό πλάνο, βασιζόμενοι στα ευρήματα του χειρουργείου σε πραγματικό χρόνο. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουμε την ακριβή οστεοτομία (με ακρίβεια χιλιοστού), την εξισορρόπηση των μαλακών μορίων και τελικά την ευθυγράμμιση των εμφυτευμάτων με βάση την κινηματική τρισδιάστατη ευθυγράμμιση και όχι την στατική ευθυγράμμιση που γόνατος που πραγματοποιούνταν  στις αρθροπλαστικές γόνατος μέχρις σήμερα.

Το ρομποτικό σύστημα ROSA, πιστεύουμε βοηθά να πραγματοποιηθεί η αρθροπλαστική με τέτοιο τρόπο ώστε να ομοιάζει ό,σο το δυνατόν περισσότερο με την φυσιολογική άρθρωση, και όπως βλέπουμε και στην διεθνή βιβλιογραφία, οι περισσότεροι ασθενείς με τη χρήση της ρομποτικής τεχνολογίας αναφέρουν ότι το γόνατο το αισθάνονται περισσότερο «δικό τους», περίπου σαν το φυσιολογικό.