SARS-CοV-2: Υπό έρευνα η κυτταρική ανοσία για την παραγωγή εμβολίων

Με επιδίωξη την μακροχρόνια ανοσία μέσω των εμβολίων διευρύνονται οι μηχανισμοί των Τ-κυττάρων που προκαλούν ανοσολογική απόκριση έναντι του SARS-CοV-2.

Προς το παρόν τα εμβόλια  στοχεύουν στην παραγωγή αντισωμάτων με βάση το αντιγόνο της πρωτεϊνης spike του ιού. Όμως, ο ρόλος των Τ-κυττάρων μνήμης δεν έχει διευκρινιστεί.

Υπό εξέταση τέθηκε η χυμική και η κυτταρική ανοσία, η παραγωγή αντισωμάτων και Τ-κυττάρων έναντι του SARS-CοV-2 σε πρόσφατες εργασίες στο Science, Translational Medicine και Nature, Immunology από την ερευνητική ομάδα της Juliane S. Walz.

Ο καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής Αντώνης Κολοκούρης, οι Υποψήφιες Διδάκτορες Μαργαρίτα Σταμπέλου, Ευπραξία Τζωρτζίνη, Μαριάννα Σταμπολάκη και ο Καθηγητής της  Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), αναλύουν τα βασικά σημεία της δημοσίευσης.

Σε πληθυσμό 52 εθελοντών με SARS-CοV-2 οι οποίοι τέθηκαν υπό παρακολούθηση για 6-8 μήνες μετά τη μόλυνση διαπιστώθηκε ότι 27% των εθελοντών εμφάνισε συμπτώματα που επέμεναν μετά τη λοίμωξη (64% των συμπτωμάτων αφορούσαν κόπωση και δυσλειτουργία όσφρησης και οσμής).

Επίσης, διαπιστώθηκε προοδευτική μείωση των αντισώματα έναντι της πρωτεΐνης spike, δηλαδή του αντιγόνου του ιού στο οποίο βασίζεται η παραγωγή των πιο σημαντικών σημερινών εμβολίων. Ωστόσο,  τα επίπεδα των αντισωμάτων έναντι του νουκλεοκαψιδίου παρέμειναν σταθερά.

Οι ερευνητές  διαπίστωσαν πως:

• η απόκριση των Τ-κυττάρων (και συγκεκριμένα των CD4+) παρέμεινε σταθερή και συχνά ο πληθυσμός τους βρέθηκε αυξημένος γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία της κυτταρικής ανοσίας, συγκριτικά με τη χυμική (παραγωγή αντισωμάτων).
• η ποικιλομορφία των Τ-κυττάρων, όπως έχει ανιχνευθεί και σε διάφορες άλλες ιϊκές λοιμώξεις. Δηλαδή, εντοπίστηκαν πολλαπλοί αντιγονικοί, πεπτιδικοί επίτοποι του ιού που αναγνωρίζονται ως αντιγόνα από τα Τ-κύτταρα που δείχνουν να είναι πολύ σημαντικό για την επίτευξη μακροχρόνιας κυτταρικής ανοσίας.

Με μέθοδούς απομόνωσης και χαρτογράφησης αυτών των πολυάριθμων πεπτιδίων, επιτόπων του ιού, μέσω φασματοσκοπίας μάζας, οι ερευνητές βρήκαν αμινοξικές αλληλουχίες τους.

Κατόπιν επιβεβαίωση τους σε μεγαλύτερους πληθυσμούς ασθενών, εκτιμάται πως  θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν  για την ανάπτυξη εμβολίων με σύσταση τα πολλαπλά ανιχνευθέντα πεπτίδια.

Άξιο αναφοράς είναι πως κάποια από αυτά είναι κοινά σε συνήθεις ιούς του κρυολογήματος, τον SARS-CoV-1 αλλά και στον προηγούμενο θανατηφόρο ιό MERS-CoV. Επίσης, μπορεί να εφαρμοστεί σε άλλες ασθένειες, πχ τις κακοήθειες του αίματος, όπως είναι η οξεία  μυελογενής λευχαιμία, η χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία και το πολλαπλούν μυέλωμα μέσω του προσδιορισμού της ταυτότητας τέτοιων πεπτιδίων στην επιφάνεια των κυττάρων της λευχαιμίας.

Καταλήγοντας, οι ερευνητές ότι η ανοσία μπορεί να διασφαλιστεί  με ανοσοθεραπεία μέσω πεπτιδίων εστιάζοντας την παραγωγή εμβολίων στην επίτευξη κυτταρικής ανοσίας έχει δείξει ότι προσφέρει προστασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (μέχρι και 17 χρόνια στην περίπτωση του SARS-CoV-1) σε αντίθεση με την χυμική ανοσία στην οποία βασίζονται τα τρέχοντα εμβόλια.