Σχέδιο της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των «ακριβών» φαρμάκων

Τα πρώτα διστακτικά βήματα έκαναν οι υπουργοί Υγείας της Ε.Ε. την περασμένη εβδομάδα για την αντιμετώπιση της ανόδου των τιμών των φαρμάκων. Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, η γήρανση του πληθυσμού και οι νέες απειλές για την υγεία, έχουν θέσει τα δημόσια συστήματα υγείας των κρατών-μελών υπό πρωτοφανή πίεση.
Οι καταναλωτές της Ε.Ε. είναι τώρα αντιμέτωποι με μεγάλες προκλήσεις, όπως ελλείψεις φαρμάκων και προβλήματα προσβασιμότητας.
Οι υπουργοί Υγείας αναγνώρισαν ότι σε πολλές περιπτώσεις, υπήρξε αδυναμία της αγοράς, όπου η πρόσβαση των ασθενών σε αποτελεσματικά και οικονομικά προσιτά βασικά φάρμακα κινδυνεύει από πολύ υψηλά και μη βιώσιμα επίπεδα τιμών, απόσυρση από την αγορά των προϊόντων που έχει λήξει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ή όταν νέα προϊόντα δεν εισάγονται στις εθνικές αγορές λόγω επιχειρηματικών και οικονομικών στρατηγικών, επισημαίνοντας παράλληλα ότι οι μεμονωμένες κυβερνήσεις έχουν πολλές φορές περιορισμένη επιρροή σε τέτοιες περιστάσεις.
Τα κράτη-μέλη έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίσουν ποια φάρμακα αποζημιώνονται και σε ποια τιμή, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για τον ανταγωνισμό των φαρμακευτικών προϊόντων στην αγορά της ΕΕ. Όμως, οι υπουργοί της ΕΕ εξέφρασαν ανησυχίες ότι το υφιστάμενο πολύπλοκο σύστημα τιμολόγησης μπορεί να μην είναι ισορροπημένη και ότι «δεν μπορεί να προωθεί πάντοτε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τους ασθενείς και την κοινωνία».
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Καταναλωτών (BEUC), τα ακριβά φάρμακα (δηλαδή αποτελεσματικές θεραπείες για την ηπατίτιδα C, σπάνιες ασθένειες και ορισμένες μορφές καρκίνου) απειλούν να διαλύσουν τους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς για την υγεία.
Επιπλέον, η αυστηρή λιτότητα έχει μετατοπίσει το οικονομικό βάρος των φαρμάκων στους καταναλωτές. «Η κίνηση αυτή είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τα ισπανικά νοικοκυριά πληρώνουν τώρα 58% περισσότερο για τα φάρμακά τους σε σχέση με το 2010. Το 2014, το 39% των Πορτογάλων καταναλωτών δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά ένα φάρμακο», επεσήμανε πρόσφατα σε μια δήλωση.
Όπως τόνισε η Ilaria Passarani, επικεφαλής του Τμήματος Τροφίμων & Υγείας στον BEUC, στην EurActiv.com «Έχουμε ακούσει πάρα πολλές περιπτώσεις που οι τιμές των φαρμάκων έφθασαν στα ύψη μέσα σε μια νύχτα σε βάρος των καταναλωτών. Το Συμβούλιο ορθώς απαίτησε από τις αρχές ανταγωνισμού να κρατήσουν τον έλεγχο σε περιπτώσεις υπερβολικής τιμολόγησης για να εξασφαλιστεί ότι η αγορά του φαρμάκου παραμένει υγιής και ανταγωνιστική».

Εθελοντική συνεργασία
Οι υπουργοί Υγείας της Ε.Ε. κάλεσαν τα κράτη-μέλη να επιδιώξουν εθελοντική συνεργασία μεταξύ τους, προκειμένου να επιτευχθεί υψηλότερη οικονομική προσιτότητα και καλύτερη πρόσβαση στα φάρμακα.
Οι υπουργοί ανέφεραν ότι τα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να διερευνήσουν πιθανές στρατηγικές για από κοινού διαπραγματεύσεις των τιμών «σε συνασπισμούς» και τα κάλεσε να αυξήσουν την ανταλλαγή πληροφοριών.
Επιπλέον, μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη-μέλη κλήθηκαν να διερευνήσουν νέες λύσεις για την αποτυχία της αγοράς, ιδίως σε μικρές αγορές, «όταν προϊόντα που έχουν μπει στην αγορά καθίστανται μη διαθέσιμα ή νέα προϊόντα που δεν εισάγονται σε εθνικές αγορές, όπως για παράδειγμα για οικονομικούς λόγους των επιχειρήσεων» .
Αποφασίστηκε επίσης ότι σε κάθε εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, να πραγματοποιείται μια άτυπη συνάντηση των σχετικών εκπροσώπων από τα κράτη μέλη προκειμένου να συζητηθούν οι εξελίξεις στο φαρμακευτικό τομέα.

Πληρώνοντας δυο φορές για το ίδιο φάρμακο
Ωστόσο, η EurActiv πληροφορήθηκε ότι το αρχικό σχέδιο συμπερασμάτων προέβλεπε ότι το μερίδιο της απόδοσης της επένδυσης της δημόσιας χρηματοδοτούμενης έρευνας σε καινοτόμα φάρμακα “θα πρέπει να συνυπολογίζεται και να επιστρέφεται στο σύστημα δημόσιας υγείας για να αποφευχθεί οι φορολογούμενοι πληρώνουν δύο φορές για το ίδιο φαρμακευτικό προϊόν. Εν ολίγοις, μέσω αυτού τα φάρμακα που ήταν αποτέλεσμα έρευνας που χρηματοδοτήθηκε με δημόσιο χρήματα θα είχαν μειωμένες τιμές.
Αλλά οι υπουργοί Υγείας της Ε.Ε. τροποποίησαν τη διατύπωση στα τελικά συμπεράσματα, λέγοντας ότι το ποσοστό αυτό θα πρέπει αντίθετα να επανεπενδύεται σε περαιτέρω έρευνα.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου οι δημόσιες επενδύσεις έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ορισμένων καινοτόμων φαρμάκων, ένα δίκαιο μερίδιο της απόδοσης της επένδυσης σε τέτοια προϊόντα θα πρέπει κατά προτίμηση να χρησιμοποιηθεί για περαιτέρω καινοτόμο έρευνα προς το συμφέρον της δημόσιας υγείας”.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση Καταναλωτών ισχυρίζεται ότι, όταν πίσω από την έρευνα και την ανάπτυξη φαρμάκων υπάρχει δημόσιο χρήμα, και οι καταναλωτές πρέπει επίσης να έχουν κάποιο κέρδος, όπως χαμηλότερες τιμές φαρμάκων, και να μην επωφελούνται μόνο οι εταιρείες.
Η Passarani τόνισε ότι οι δημόσιες και ιδιωτικές ερευνητικές προτεραιότητες θα πρέπει να καθορίζονται σύμφωνα με τις ανάγκες της δημόσιας υγείας.
«Ανησυχούμε ότι οι κυβερνήσεις και οι καταναλωτές θα πρέπει να πληρώσουν δύο φορές για να αποκτήσουν πρόσβαση στο ίδιο προϊόν: την πρώτη φορά με τη συμβολή του κοινού στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πάλι μέσω του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, προκειμένου να αγοράσουν το φάρμακο,» σημείωσε .

Η Κομισιόν εστιάζει στον ανταγωνισμό
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Κομισιόν να δημοσιεύσει έκθεση σχετικά με τις πρόσφατες υποθέσεις ανταγωνισμού μετά την έρευνα στον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας του 2008/2009.
Οι υπουργοί κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί στενά με τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού για τον εντοπισμό πιθανών περιπτώσεων κατάχρησης της αγοράς, υπερβολικής τιμολόγησης, καθώς και άλλους περιορισμούς της αγοράς που αφορούν ειδικά στις φαρμακευτικές εταιρείες που λειτουργούν εντός της Ε.Ε.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα πρέπει να επανεξετάσει τις τρέχουσες νομοθετικές πράξεις της Ε.Ε. και των σχετικών κινήτρων που αποσκοπούν στη διευκόλυνση των επενδύσεων για την ανάπτυξη φαρμάκων και την άδεια κυκλοφορίας των φαρμακευτικών προϊόντων, καθώς και τον αντίκτυπο των νομοθετικών πράξεων της Ε.Ε. σχετικά με την καινοτομία και τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων.

Ικανοποίηση στη βιομηχανία
Ο Richard Bergström, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA), εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, ειδικά για το σημείο που αναφέρει ότι είναι αρμοδιότητα και ευθύνη των κρατών μελών να αποφασίσουν ποια φάρμακα αποζημιώνονται και σε ποια τιμή.
Αναγνώρισε επίσης ότι τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης της Ευρώπης αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς προκλήσεις.
«Στο πλαίσιο αυτό, καταλαβαίνουμε την επιθυμία των κρατών μελών να μάθουν το ένα από το άλλο, να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να συνεργάζονται σε θέματα που αφορούν στην μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης».

Η μελλοντική τιμολόγηση
Αναφερόμενος στο μέλλον, ο ίδιος σημείωσε ότι η βιομηχανία θα μπορούσε να συμβάλει σε πιο βιώσιμα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης με την ανάπτυξη νέων μοντέλων τιμολόγησης, όπως με συμβάσεις που βασίζονται στα αποτελέσματα ή στην τελική αξία του προϊόντος.
«Αυτό έχει αρχίσει σε ορισμένες χώρες και απαιτεί συνεργασία με τους ασθενείς, τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, τους πληρωτές και τη βιομηχανία, προκειμένου να δημιουργήσει μια πραγματική εξέλιξη», είπε, δίνοντας έμφαση στη σημασία του συνεχούς, ανοικτού και εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ της φαρμακευτικής βιομηχανίας, των οργανώσεων των ασθενών και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων.