Σε κατάσταση αναμονής οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση

Στο «επίκεντρο» ο ΗΤΑ και τα νέα δεδομένα για την αποζημίωση των νέων θεραπειών

Ανάμικτες είναι οι προσδοκίες των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) για τη νέα χρονιά, η οποία –ενώ ξεκίνησε με την ικανοποίηση (μερικώς) ενός χρόνιου αιτήματος– χαρακτηρίζεται κυρίως από την ανασφάλεια που φέρνουν οι νέες ρυθμίσεις στο φάρμακο. Η Α. Βρυεννίου, στέλεχος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΠΟΑμΣΚΠ), μιλά στο PhB για τα «ανοιχτά μέτωπα» και τους στόχους του επίσημου οργάνου θεσμικής εκπροσώπησης των πασχόντων.

ΕΡ_Κυρία Βρυεννίου, με την ΠΟΑμΣΚΠ είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε πριν από περίπου έναν χρόνο. Η πρόεδρός σας είχε εκφράσει τότε την αγωνία της για την πρόσβαση των ατόμων με ΠΣ στα νέα φάρμακα, λόγω των κυβερνητικών μέτρων που συζητούνταν. Τελικά, οι εξελίξεις επιβεβαίωσαν ή διέψευσαν τους φόβους αυτούς;

ΑΠ_Καταρχάς, να επισημάνω πως ο πολυαναμενόμενος Οργανισμός Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ) δεν έχει συσταθεί ακόμη στη χώρα μας. Ο συγκεκριμένος Οργανισμός θα είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση και έγκριση των νέων θεραπειών για εισαγωγή στην ελληνική αγορά και αποζημίωσή τους από το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτή τη στιγμή, όπως έχουμε ενημερωθεί, για να εισαχθεί ένα νέο φάρμακο θα πρέπει κατ’ αρχήν να πληροί τον κανόνα του 9-6-3, δηλαδή να κυκλοφορεί ήδη σε 9 ευρωπαϊκές χώρες, να αποζημιώνεται στις 6, εκ των οποίων οι 3 θα πρέπει να διαθέτουν «ΗΤΑ». Επιπλέον, η εταιρεία θα πρέπει να το χορηγεί με 25% έκπτωση. Ακούγεται πολύπλοκο, και στην ουσία σημαίνει πως καμία νέα θεραπεία δεν θα εισάγεται πρώτα στην Ελλάδα. Παλαιότερα, είχαμε την τύχη να είμαστε από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη όπου κυκλοφορούσαν τα νέα φάρμακα. Θυμάμαι ένα φάρμακο για την ΠΣ που είχε πάρει άδεια κυκλοφορίας στην Ελλάδα, ενώ δεν είχε ακόμα εγκριθεί στη Γαλλία.

Με τα νέα δεδομένα και με την προϋπόθεση ότι η φαρμακευτική εταιρεία θα θεωρήσει πως τη συμφέρει οικονομικά να εισαγάγει το φάρμακο στη χώρα μας, η χρονική καθυστέρηση μπορεί να κυμαίνεται από 2 έως 4 έτη, με συνέπεια πάσχοντες όπως τα Άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΑμΠΣ) να έχουν επιδείνωση στην υγεία τους, που θα μπορούσε να αποφευχθεί με τη χορηγία του νέου φαρμάκου. Το Υπουργείο Υγείας αναφέρει πως όταν ένα φάρμακο αφορά σε ακάλυπτη ιατρική ανάγκη ή νόσημα απειλητικό για τη ζωή, τότε οι διαδικασίες εισαγωγής θα επιταχύνονται, αλλά δεν έχουν δοθεί διευκρινίσεις επ’ αυτού.

Τα ΑμΠΣ συνεχίζουν να ανησυχούν για τα νέα μέτρα και περιμένουν με αγωνία να δουν εάν θα πάρουν έγκριση για εισαγωγή στην Ελλάδα οι νέες θεραπείες που αναμένονται μέσα στο 2018.

ΕΡ_Στο μεταξύ, μέσα στο 2017 είχαμε σημαντική πρόοδο στον τομέα της επιστημονικής έρευνας για την ΠΣ. Ποιες είναι οι νέες θεραπείες στις οποίες «ακουμπούν» οι ασθενείς τις ελπίδες τους;

ΑΠ_Πράγματι, έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στον τομέα της επιστημονικής έρευνας για την ΠΣ παγκοσμίως. Το 2017 ανακοινώθηκαν πολύ ευχάριστα νέα για την πολλαπλή σκλήρυνση, καθώς αρκετές κλινικές μελέτες είχαν επιτυχή αποτελέσματα και νέες φαρμακευτικές ουσίες πήραν έγκριση από διεθνείς οργανισμούς φαρμάκων.

Το πιο σημαντικό ήταν πως ανακοινώθηκε θεραπευτική αγωγή για μορφή της νόσου που έως τώρα έμενε θεραπευτικά ακάλυπτη, την πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή της ΠΣ.

ΕΡ_Οι κλινικές μελέτες αποτελούν, δυνητικά, έναν τρόπο πρώιμης πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες. Πόσοι Έλληνες ασθενείς είναι ενταγμένοι σε σχετικές έρευνες;

ΑΠ_Δυστυχώς, η Ελλάδα διεξάγει πολύ μικρό αριθμών κλινικών μελετών, λιγότερες από 150 ετησίως, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο αριθμός είναι δεκαπλάσιος. Μέσω των ερευνών που διεξάγονται στην Ελλάδα, εικάζουμε πως περίπου 5.000 ασθενείς με σοβαρές και χρόνιες παθήσεις έχουν πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα. Ιδιαίτερα όσον αφορά την ΠΣ, θα πρέπει να αναφέρουμε πως σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, λόγω των συστημάτων υγείας τους, οι πάσχοντες «αναγκάζονται» να μετέχουν σε κλινικές μελέτες προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες. Έχουμε ακούσει πάρα πολλές φορές παράπονα συνασθενών μας (ιδιαίτερα από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ), που συνήθως μετά τη λήξη του ερευνητικού πρωτοκόλλου στο τέλος της διετίας, αφήνονται χωρίς θεραπεία. Στη χώρα μας, επειδή μέχρι στιγμής κυκλοφορούν όλα τα φάρμακα υψηλού κόστους για την αντιμετώπιση της ΠΣ και παρέχονται δωρεάν στα ΑμΠΣ, δεν υπάρχει και τόσο μεγάλη ανάγκη ένταξης των πασχόντων σε ερευνητικά πρωτόκολλα.

Αυτό όμως ίσως αλλάξει στο μέλλον, λόγω των νέων μέτρων που θα ισχύσουν. Από την άλλη, βλέπουμε πως δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση, ούτε στενή συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων (φαρμακοβιομηχανία, ασθενείς, νοσοκομεία, ΕΟΦ, επιτροπή δεοντολογίας κ.ά.) για να προωθήσουν τις κλινικές μελέτες. Ας μην ξεχνάμε πως, πέρα από τα επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν, οι κλινικές έρευνες είναι και μια πηγή εσόδων για τη χώρα στην οποία διενεργούνται.

ΕΡ_Παράλληλα με τα φάρμακα, υπάρχουν άλλοι τρόποι για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου και, αν ναι, σε τι βαθμό καλύπτουν τις ανάγκες των ασθενών;

ΑΠ_Η ΠΣ είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, και τα πολλά και διαφορετικά συμπτώματα εξαιτίας της νόσου επηρεάζουν πολλές λειτουργίες του οργανισμού (κινητικές, γνωσιακές, ψυχικές κ.λπ.). Οι επιστήμονες, πλέον, συστήνουν στον κάθε ασθενή να έχει δίπλα του μια «θεραπευτική ομάδα», η οποία θα αποτελείται από νευρολόγο, ψυχολόγο, φυσίατρο, φυσικοθεραπευτή, γυμναστή, λογοθεραπευτή, διατροφολόγο και όποιον άλλο ειδικό ή λειτουργό υγείας έχει ανάγκη. Αυτή η ομάδα, με τις διαφορετικές προσεγγίσεις στη νόσο, προσπαθεί να διατηρήσει μια καλή γενική υγεία στο άτομο, να αναχαιτίσει την εξέλιξη της ΠΣ και φροντίζει να μην εγκαθίστανται μόνιμες αναπηρίες.

Δυστυχώς, στην ελληνική πραγματικότητα της οικονομικής κρίσης, οι πάσχοντες με δυσκολία καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν στα βασικά έξοδα της ιατρικής τους περίθαλψης (συμμετοχή σε ιατρικές εξετάσεις και φάρμακα για συνοδά νοσήματα), πόσο μάλλον να πληρώσουν για άλλες υπηρεσίες.

ΕΡ_Μιλώντας για αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου και όχι για ίαση, πώς θα σχολιάζατε την εξαίρεση της ΠΣ από τον Πίνακα Μη Αναστρέψιμων Παθήσεων και τη μερική υπαναχώρηση στο θέμα, μετά από τις πιέσεις της ΠΟΑμΣΚΠ;

ΑΠ_Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΠΟΑμΣΚΠ) κινητοποιήθηκε άμεσα μετά τη δημοσίευση του διευρυμένου Πίνακα Μη Αναστρέψιμων Παθήσεων στις 8 Ιανουαρίου 2018, ο οποίος, παρά τις υποσχέσεις που μας είχαν δοθεί, δεν συμπεριλάμβανε την ΠΣ. Με τη διαμαρτυρία της –και τη μεγάλη δημοσιότητα που δόθηκε από δημοσιογράφους, πολιτικούς, πάσχοντες και συγγενείς αυτών– κατάφερε, με προσωπική παρέμβαση της υπουργού Εργασίας, η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή να συνεδριάσει εκ νέου και να αποφασίσει να ενταχθούν μορφές της ΠΣ (πρωτοπαθώς και δευτεροπαθώς προϊούσα) στον Πίνακα των Μη Αναστρέψιμων Παθήσεων. Στην ουσία, μιλάμε για μη αναστρέψιμο ποσοστό αναπηρίας.

Στις περιπτώσεις της προϊούσας μορφής της νόσου, είναι γνωστό πως η όποια αναπηρία εγκαθίσταται είναι μη αναστρέψιμη, και ο πάσχοντας δεν επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα λειτουργικότητας. Η ΠΟΑμΣΚΠ έχει ζητήσει συνάντηση με την υπουργό, ώστε να υπάρξουν διευκρινίσεις πριν την υπογραφή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης σχετικά με την αναθεώρηση. Σαφώς, η ΠΟΑμΣΚΠ υποστηρίζει πως η ΠΣ θα πρέπει να ενταχθεί ως νόσημα (χωρίς διαχωρισμό) στον Πίνακα, αφού παγκοσμίως παραμένει ανίατη, μη αναστρέψιμη νόσος, όμως αυτό το πρώτο βήμα επιτυχίας μάς ικανοποιεί και θέτει νέες βάσεις στις διεκδικήσεις μας.

ΕΡ_Η κυβέρνηση διέψευσε τις προσδοκίες των ατόμων με ΠΣ και σε ό,τι αφορά την αναθεώρηση του ελάχιστου ποσοστού αναπηρίας με τη διάγνωση. Τι συνεπάγεται αυτό;

ΑΠ_Η ΠΟΑμΣΚΠ, το προηγούμενο έτος, αγωνίστηκε με σθένος για την ένταξη της ΠΣ στις Μη Αναστρέψιμες Παθήσεις αλλά και την αναθεώρηση του ελάχιστου ποσοστού αναπηρίας από ≥35% σε ≥50%. Η συγκεκριμένη διεκδίκηση έχει επιστημονική βάση, καθώς η νόσος είναι πολυπαραγοντική, και οι πάσχοντες που ζητούν αξιολόγηση της αναπηρίας τους ήδη έχουν επιδείνωση της υγείας τους και εξέλιξη στη νόσο.

Τα συμπτώματα της ΣΚΠ-ΠΣ μπορεί να είναι εμφανή (όπως η παραπληγία-τετραπληγία, η αστάθεια, ο τρόμος) ή αφανή (όπως τα ορθοκυστικά προβλήματα, ο χρόνιος πόνος, οι οπτικές διαταραχές, η κόπωση, οι ίλιγγοι, οι ψυχολογικές διαταραχές-κατάθλιψη κ.λπ.) Η Πολιτεία, με τον ν. 4440 (ΦΕΚ 224 Α’ 02-12-2016), θέσπισε την κάλυψη ποσοστού 10% των προσλήψεων αορίστου χρόνου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα από άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Εκεί εμπίπτουν και τα ΑμΠΣ με ποσοστό αναπηρίας ≥50%, και αυτός είναι κι ένας βασικός λόγος που η ΠΟΑμΣΚΠ διεκδικεί την αναθεώρηση του ελάχιστου ποσοστού αναπηρίας.

Αυτή τη στιγμή, το αίτημά μας δεν έχει γίνει δεκτό, αλλά η ομοσπονδία θα αγωνιστεί έως ότου επιτύχει τον στόχο της.

ΕΡ_Με την εμπειρία της συμμετοχής σας στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την ΠΣ, θα θέλαμε να μας πείτε τι σημαίνει για μια χώρα η ανάπτυξη Μητρώου Ασθενών, που στην Ελλάδα ακόμη παραμένει ζητούμενο.

ΑΠ_Το Μητρώο Ασθενών είναι ένα πολύτιμο «εργαλείο» για όλους. Η συγκέντρωση και καταγραφή στοιχείων σε μια βάση δεδομένων μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα για τους πάσχοντες. Προσφέρει επιδημιολογικά δεδομένα, τα οποία θα συμβάλουν σημαντικά στην καλύτερη διαχείριση της νόσου, στην ανάδειξη των παραγόντων κινδύνου, στην υλοποίηση δράσεων πρόληψης και την πορεία κάθε ασθενή.

Τα στοιχεία από το Μητρώο θα βοηθήσουν στη δημιουργία πρωτοκόλλων θεραπείας, ώστε κάθε ασθενής να έχει πρόσβαση σε αναγκαίες ενδεδειγμένες θεραπείες, θα βοηθήσουν στην ορθή χρήση των φαρμακευτικών σκευασμάτων αλλά παράλληλα θα διασφαλίσουν την πρόσβαση των ασθενών σε νέες, καινοτόμες θεραπείες. Ένα ακόμη σημαντικό προτέρημα του Μητρώου Ασθενών είναι πως θα υπάρξει πληροφόρηση για τον αριθμό των ασθενών, για το κόστος της θεραπείας και, συνεπώς, το Υπουργείο Υγείας θα έχει σαφή στοιχεία για την κατάρτιση του προϋπολογισμού του.

Η ομοσπονδία μας, σε συνεργασία με την Ελληνική Ακαδημία Νευροανοσολογίας (ΕΛΛΑΝΑ) και την Ελληνική Νευρολογική Εταιρεία (ΕΝΕ), εργάζονται εντατικά προς την κατεύθυνση της δημιουργίας του Μητρώου Ασθενών.

Who is who

Η Αλίκη Βρυεννίου γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου 1962 στην Κωνσταντινούπολη και ζει στην Αθήνα από το 1980. Διαγνώστηκε με σκλήρυνση κατά πλάκας το 1996. Διετέλεσε μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας για τη ΣΚΠ (European Multiple Sclerosis Platform-EMSP) την περίοδο 2004-2008.

Προσφέρει εθελοντικά στην ομοσπονδία, στηρίζοντας τα άτομα με ΣΚΠ με κάθε δυνατό μέσο. Πιστεύει πως η ΣΚΠ την έκανε πιο δυνατή.

Είναι απόφοιτος των Τουριστικών Επιχειρήσεων από τα ΤΕΙ Αθηνών και απόφοιτος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Από τα τέλη του 2004 υπηρετεί στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Αντιμετωπίζει τη ζωή με ρεαλισμό και θετική προσέγγιση. Με τον τρόπο ζωής της θέλει να δώσει το παράδειγμα του ενεργού πολίτη προς τους συνασθενείς που βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση μαζί της και να αποδείξει πως η ζωή συνεχίζεται, παρά τη ΣΚΠ.

Πηγή: Ph.B