SOS για τα ελληνικά νοσοκομεία από το ECDC: Διασπορά επικίνδυνου βακτηρίου

Σήμα κινδύνου εκπέμπεται  για την ταχεία εξάπλωση της καρβαπενεμάσης (Carbapenem), με βάση τα πορίσματα κοινής μελέτης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδα (ΕΟΔΥ) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC). Η έρευνα  διεξήχθη σε 15 ελληνικά νοσοκομεία το 2022 και ρίχνει φως στην διασπορά του εξαιρετικά ανθεκτικού στα φάρμακα βακτηρίου Klebsiella pneumoniae.

Σοβαρό ζήτημα ασφαλείας των ασθενών ανέδειξε η μελέτη που  βεβαίωσε τη συνεχιζόμενη κυκλοφορία του βακτηρίου Klebsiella pneumoniae ST39 στα συμμετέχοντα νοσοκομεία. Επιπλέον, παρόμοια εξάπλωση ενδέχεται να έχει ήδη σημειωθεί με το βακτήριο Klebsiella pneumoniae ST323, έναν άλλο κλώνο καρβαπενεμάση-παραγωγό, εξαιρετικά ανθεκτικό στα φάρμακα , ο οποίος δεν είχε εντοπιστεί σε προηγούμενες γονιδιωματικές έρευνες στην Ελλάδα, αλλά ανιχνεύθηκε σε έξι νοσοκομεία το 2022. Οι ερευνητές αναγνώρισαν τη μετάδοση που σχετίζεται με την υγειονομική περίθαλψη ως πιθανή αιτία της εξάπλωσης του βακτηρίου που παράγει καρβαπενεμάση στα συμμετέχοντα νοσοκομεία.

Τα ευρήματα αυτά παρέχουν ένα παράδειγμα για την ταχεία διάδοση των νεοεμφανιζόμενων απειλών μέσω ενός νοσοκομειακού δικτύου. Σημειώνεται πως η ταχεία ενδονοσοκομειακή και διαπεριφερειακή εξάπλωση του βακτηρίου που παράγει καρβαπενεμάση και άλλων αναδυόμενων απειλών μικροβιακής αντοχής έχει επίσης καταγραφεί σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ).

Μελέτη

Στόχος της γονιδιωματικής μελέτης ήταν  η εξέταση της εξαιρετικά ανθεκτικής στα φάρμακα Klebsiella pneumoniae (τύπος αλληλουχίας (ST) 39) στα ελληνικά νοσοκομεία το 2022. Ειδικότερα εντοπίστηκε  σε 13 από τα 15 συμμετέχοντα νοσοκομεία, παρόλο που ο συνολικός αριθμός των απομονώσεων βρέθηκε να είναι χαμηλότερος το 2022 (n=23) από ό,τι στα ίδια νοσοκομεία το 2019 (n=32). Επιπλέον, και τα 15 συμμετέχοντα νοσοκομεία είχαν συλλέξει σετουλάχιστον ένα απομονωμένο άτομο αυτής της ομάδας το 2019 ή/και το 2022, τονίζοντας έτσι ότι η παραγωγή καρβαπενεμάσης K. pneumoniae ST39 μπορεί πλέον να θεωρηθεί ενδημική στα νοσοκομεία της Ελλάδας.

Τα ευρήματα αυτά δεν έχουν σημασία μόνο λόγω του προφίλ μικροβιακής αντοχής των εν λόγω απομονώσεων, αλλά και ως δείκτης της ταχείας εξάπλωσης μιας νέας, αναδυόμενης απειλής μικροβιακής αντοχής που έχει εδραιωθεί σε ένα νοσοκομειακό σύστημα- στην προκειμένη περίπτωση, στην Ελλάδα. Η κατάσταση αυτή προκαλεί περαιτέρω ανησυχία, καθώς μπορεί να συμβεί ταχεία εξάπλωση και για άλλα αντιμικροβιακά ανθεκτικά παθογόνα (τα οποία δεν αποτελούν μέρος της παρούσας μελέτης) με παρόμοιους τρόπους μετάδοσης.

Με βάση το καθιερωμένο όριο γονιδιωματικής ομοιότητας, ανιχνεύθηκαν 44 περιστατικά ενδονοσοκομειακής μετάδοσης στα 15 συμμετέχοντα νοσοκομεία στη μελέτη παρακολούθησης του 2022. Πρόκειται για υψηλό αριθμό, εάν ληφθεί υπόψη ότι μόνο έως και 14 απομονώσεις ανά νοσοκομείο συλλέχθηκαν, γεγονός που υποδεικνύει περαιτέρω τη συνεχιζόμενη μετάδοση των παραγόντων καρβαπενεμάσης στα συμμετέχοντα ελληνικά νοσοκομεία. Αυτά τα περιστατικά μετάδοσης αφορούσαν κυρίως γνωστούς διεθνείς κλώνους Klebsiella pneumoniae, όπως είναι  οι ST258/512 και ST11, καθώς και (με βάση τις τρέχουσες γνώσεων) τους πιο ειδικούς για την Ελλάδα κλώνους υψηλού κινδύνου K. pneumoniae, ST39 και ST323.

Μέτρα

Για την πρόληψη της επαναλαμβανόμενης μετάδοσης, θα πρέπει να διατίθενται στα νοσοκομεία και άλλους χώρους υγειονομικής περίθαλψης ενισχυμένα μέτρα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων που προϋποθέτουν την επαρκή χρηματοδότηση. Οι υγειονομικές αρχές προειδοποιούν ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως, καθώς αποτελεί σοβαρό ζήτημα ασφάλειας των ασθενών στα ελληνικά νοσοκομεία.

Η ενίσχυση της εθνικής μοριακής επιτήρησης στην Ευρώπη, με χρήση της αλληλούχισης ολόκληρου του γονιδιώματος, είναι επίσης απαραίτητη για την παρακολούθηση των αναδυόμενων απειλών μικροβιακής αντοχής, καθώς και για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων για τον έλεγχο της εξάπλωσής τους.