Στην Ελλάδα χρειάζεται αξιοποίηση πόρων και συντονισμός ενεργειών έναντι του καρκίνου

Η Ελλάδα υστερεί στην αξιοποίηση των πόρων για τον καρκίνo αφού από την χώρα μας ήταν μόλις το 4,3% των φορέων πανευρωπαϊκά  το διάστημα 2021-2023 που άντλησαν πόρους και η Ελλάδα έλαβε 4,2% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού. Ελληνικοί φορείς έλαβαν ευρωπαϊκούς πόρους κυρίως από το Horizon.

Με στόχο την καταπολέμηση του καρκίνου διατίθενται  πόροι 4 δισ. ευρώ μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων για το διάστημα 2021 – 2027, από  την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου (EBCP). Εξ αυτών εκτιμάται ότι 3 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τον προηγούμενο Ιούλιο και μέχρι το τέλος του προγράμματος το 2027, σύμφωνα με την ελληνική μελέτη «Ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης για την υποστήριξη εθνικών δράσεων για τον καρκίνο.

Η εν λόγω μελέτη παρουσιάστηκε από την CMT Prooptiki στο 1ο Ελληνικό Φόρουμ για τον Καρκίνο που διοργάνωσε η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ) στην Αθήνα . Η ερευνητική ομάδα ( Δανάη Κτενά, Εύη Δαλακάκη, Αντώνης Καρόκης, Δέσποινα Καρασάββα , Εμμανουέλα Μπραουδάκη , Ευάγγελος Ιντζόγλου, Ηλίας Ζαμπετάκης) κατέγραψε τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία (Horizon, EU4Health, Digital Europe, κ.ά.). Ειδικότερα, μεταξύ 01/2021-06/2023, βρέθηκε ότι 365 έργα σχετίζονταν σημαντικά (>76%) με τον καρκίνο και αναλύθηκαν στη μελέτη αυτή. Το Horizon αναγνωρίστηκε ως το βασικότερο εργαλείο που χρηματοδότησε το 84% των υπό ανάλυση έργων, ενώ ευρωπαϊκή προτεραιότητα αποτελούν η «Πρώιμη ανίχνευση» και η «Διάγνωση & θεραπεία» που αφορούν 65% των εγκεκριμένων έργων και το 53% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού.

Σχεδόν 50% των οργανισμών που έλαβαν πόρους πανευρωπαϊκά ήταν ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί φορείς, οι οποίοι είχαν λάβει το μεγαλύτερο μέρος (~70%) των εγκεκριμένων πόρων μεταξύ 01/2021-06/2023. Παράλληλα, η πλειοψηφία των 365 έργων που αναλύθηκαν αφορούσαν στον καρκίνο του παχέος εντέρου (105) και του μαστού (66), ενώ ακολουθούν τα έργα για τον καρκίνο του πνεύμονα και του τραχήλου της μήτρας.

Η ελληνική αξιοποίηση

Στο διάστημα αυτό, η Ελλάδα συμμετείχε σε 44 έργα, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 4,3% των φορέων πανευρωπαϊκά και έλαβε 4,2% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού, με το Horizon να έχει χρηματοδοτήσει την πλειοψηφία (61%) των εγκεκριμένων έργων.

Όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι βασικότερες προτεραιότητες της χώρας μας αφορούσαν τον πυλώνα «Διάγνωση & θεραπεία», ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του εγκεκριμένου προϋπολογισμού κατευθύνθηκε σε δράσεις που αφορούσαν την «Πρώιμη ανίχνευση». Ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί φορείς αποτέλεσαν το ~40% των συμμετεχόντων φορέων, ενώ αντίστοιχα ποσοστά κατέγραψαν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), συμπεριλαμβανομένων Ενώσεων Ασθενών. Αξιοσημείωτο είναι πως οι δράσεις γύρω από τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του μαστού συγκέντρωσαν τα μεγαλύτερα ποσά χρηματοδότησης, ενώ ακολούθησαν ο καρκίνος του πνεύμονα και του τραχήλου της μήτρας.

Συνεντεύξεις με ειδικούς

Στο πλαίσιο της μελέτης πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με 12 ειδικούς του χώρου της υγείας και μεταξύ αυτοών εκπροσώπων του Υπουργείου Υγείας, επιστημονικών εταιρειών, ιατρών, εκπροσώπων συλλόγων ασθενών, κ.ά., αναδεικνύοντας τις προτεραιότητες στη διαχείριση των ογκολογικών ασθενών στην Ελλάδα. Κοινός τόπος ήταν η ανάγκη ύπαρξης ενός Εθνικού Σχεδίου για τον καρκίνο, με στόχους ευθυγραμμισμένους με τους πυλώνες του EBCP (πρόληψη, έγκαιρη ανίχνευση, διάγνωση & θεραπεία και βελτίωση της ποιότητας ζωής ασθενών & επιβιωσάντων), σαφείς δομές διακυβέρνησης, χρονοδιάγραμμα και εξασφάλιση χρηματοδότησης.

 Οι ειδικοί πρότειναν τη δημιουργία:

α) ενός Εθνικού Ινστιτούτου για τον καρκίνο που θα παρακολουθεί την πρόοδο των ογκολογικών ασθενών
β) μίας Γενικής Διεύθυνσης για τον καρκίνο εντός του Υπουργείου Υγείας που θα διευκολύνει τη συνεργασία με όλους τους φορείς και
γ) κόμβων επικοινωνίας με συγκεκριμένα πρόσωπα-αναφοράς εντός του Υπουργείου Υγείας, στα οποία θα απευθύνονται όσοι φορείς ενδιαφέρονται να λάβουν πληροφορίες για εθνικές & ευρωπαϊκές ευκαιρίες χρηματοδότησης -μοντέλο που έχει εφαρμοστεί πρόσφατα και στην Πορτογαλία-.

Προτεραιότητες

Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη να ενδυναμωθούν οι εκστρατείες ενημέρωσης για τον εμβολιασμό (HPV, ηπατίτιδα Β) και δράσεις αναφορικά με την πρόληψη του καρκίνου. Αναγνώρισαν ως εξαιρετικά σημαντική την εφαρμογή του πρόσφατα νομοθετημένου Μητρώου για τον Καρκίνο.

Προβάδισμα θα πρέπει να δοθεί στην αξιοποίηση των ψηφιακών εφαρμογών & της ΑΙ στο κομμάτι της διάγνωσης & θεραπείας, και η αναβάθμιση των υπηρεσιών που αφορούν την παρηγορητική φροντίδα, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των επιβιωσάντων (ιατρεία ποιότητας ζωής) και τους παιδιατρικούς καρκίνους.

Σημαντική είναι η συνεργασία για την υποστήριξη της έρευνας,  η ενδυνάμωση του ρόλου των συλλόγων ασθενών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αλλά και των ογκολογικών νοσηλευτών & των παθολόγων, ως μία σημαντική ειδικότητα για την πρώιμη ανίχνευση και θεραπεία της νόσου. Αναγκαία ακόμη είναι η συνεχής εκπαίδευση και ενημέρωση του κοινού (εγγραματοσύνης υγείας) αναφορικά με την συμπτωματολογία του καρκίνου, με στόχο την ταχύτερη ανίχνευση και αντιμετώπιση της νόσου.

Άλλες ενέργειες

Το Πρόγραμμα έγκαιρης ανίχνευσης «Προλαμβάνω» υλοποιείται μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το ΕΠΑ και περιλαμβάνει τα τρία προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου. Εκτιμάται ότι θα βοηθήσουν ακόμη  το Ψηφιακό Πρόγραμμα για τον καρκίνο, η ολοκλήρωση του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, η ενδυνάμωση του δικτύου τηλεϊατρικής, το πρόγραμμα ΝΟΣΠΙ, η ενίσχυση των ακτινοθεραπευτικών μονάδων (όπως στο νοσοκομείο Σωτηρία).

Αξιοσημείωτη είναι η καταγραφή των κενών στην ογκολογική φροντίδα  και η απεικόνιση των ελλείψεων ανά πυλώνα του Σχεδίου, θα μπορούν να επιτρέψουν τον στρατηγικό σχεδιασμό που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες του συστήματος και θα καθοδηγεί την κατανομή των διαθέσιμων πόρων εκεί που υπάρχει ανάγκη στα πλαίσια ενός ολιστικού Πλάνου για τον καρκίνο.Μέσα από τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία μέχρι το 2027, δίνεται μία μοναδική ευκαιρία στο Υπουργείο Υγείας και σε ένα εύρος φορέων στη χώρα μας να διεκδικήσουν επιπλέον χρηματοδότηση για σημαντικά έργα που θα καλύψουν τα κενά της ογκολογικής φροντίδας στην Ελλάδα. Εκτιμάται πως τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής αποτελούν ένα «εργαλείο» για την εκτίμηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων και αποτυπώνουν τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει ένας φορέας στη χώρα μας, προκειμένου να έχει πρόσβαση σε αυτούς.