Θάνατοι από υπερδοσολογία ψυχοδραστικών ουσιών και ναλοξόνη

της Μένης Μαλλιώρη,

Ομότιμη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών-ΕΚΠΑ

Η υπερβολική δόση ναρκωτικών εξακολουθεί να είναι η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των προβληματικών χρηστών ναρκωτικών, κυρίως οπιοειδών, λόγω αναπνευστικής καταστολής που οδηγεί σε καρδιακή ανακοπή. Οι θάνατοι από υπερβολική δόση μπορούν όμως να προληφθούν μέσω της έγκαιρης χορήγησης ναλοξόνης, ενός ισχυρού ανταγωνιστή των οπιοειδών, που χρησιμοποιείται παγκοσμίως. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων– CDC, πάνω από 83.000 θάνατοι από υπερβολική δόση ναρκωτικών σημειώθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2020, ο υψηλότερος αριθμός που καταγράφηκε ποτέ και έλαβε χώρα στη δύσκολη περίοδο της πανδημίας.

«Οι αλλαγές στην καθημερινή ζωή λόγω της πανδημίας COVID-19 έχει πλήξει τα άτομα με διαταραχή χρήσης ουσιών, καθώς συνεχίζουμε τον αγώνα για τον τερματισμό αυτής της πανδημίας, είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε τις ευάλωτες ομάδες που επιβαρύνονται και για άλλους λόγους» δήλωσε ο διευθυντής του CDC Robert Redfield. Οι θάνατοι από υπερβολική δόση αφορούσαν κυρίως τα συνθετικά οποιοειδή (35%), τα ψυχοδιεγερτικά, όπως η μεθαμφεταμίνη (34,8%) αλλά και τη κοκαΐνη (26,5%) λόγω συγχορήγησης ή μόλυνσης της κοκαΐνης με παράνομη παρασκευή φαιντανύλης ή ηρωίνης. To CDC τονίζει την ανάγκη για πρόληψη των θανάτων λόγω υπερδοσολογίας μέσω της εκπαίδευσης και διανομής ναλοξόνης. Αν και δεν είναι ακόμα διαθέσιμα αντίστοιχα στοιχεία από το Ευρωπαικό Κέντρο για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία-EMCDDA, εκτιμάται ότι ανάλογη αύξηση θανάτων από υπερδοσολογία θα καταγραφεί και στην Ευρώπη. Μέχρι το τέλος του 2019, σε 12 κράτη μέλη της ΕΕ μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, εφαρμόζονται προγράμματα χορήγησης ναλοξόνης δεδομένου ότι η διαθεσιμότητα της αποτελεί επιστημονικά τεκμηριωμένη πρακτική για τον περιορισμό των θανάτων. Στην Ελλάδα η πρώτη επίσημη προσπάθεια για την εφαρμογή προγραμμάτων χορήγησης Ναλοξόνης κοινοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 όπου σύμφωνα με το σχετικό Δελτίο Τύπου του Δήμου Αθηναίων,

«Τη συμμετοχή του σε ένα σπουδαίο παγκόσμιο πρόγραμμα για την Υγεία, το «Partnership for Healthy Cities», αποφάσισε ο Δήμος Αθηναίων ενώ παράλληλα ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» και η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων ανακοινώνουν την από κοινού συνεργασία τους. Στόχος του μονοετούς προγράμματος που αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2020 στην Αθήνα, αποτελεί η πληροφόρηση αρμοδίων φορέων γύρω από τη χρήση της ναλοξόνης, ενός αντίδοτου που επιβραδύνει ή και αποτρέπει τις θανατηφόρες επιδράσεις που μπορεί́ να επιφέρει η υπερβολική χρίση οπιούχων ουσιών…. η ναλοξόνη χρησιμοποιείται μονό σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, καθαρά́ για την αποτροπή ενός θανατηφόρου περιστατικού́». Παρά, την εκφρασμένη βούληση όλων των φορέων που ασχολούνται στο αντικείμενο των Εξαρτήσεων στην Ελλάδα, την έκδοση κατευθυντηρίων οδηγιών για την εφαρμογή προγραμμάτων ναλοξόνης από Διεθνείς (WHO, CND, CDC) και Ευρωπαϊκούς (EMCDDA, EU) Οργανισμούς, το Υπουργείο Υγείας δεν έχει ίσως αντιληφθεί ότι η πανδημία και οι επιδράσεις της στην ομάδα των εξαρτημένων ατόμων, κάνουν το θέμα εξαιρετικά επείγον. Αν και δεν έχουμε επίσημα στοιχεία για τους θανάτους στην Ελλάδα κατά την διάρκεια της πανδημίας, είναι σίγουρο ότι θα έχουν αυξηθεί.

Η πρόταση για την έκδοση, σχετικής με την διαθεσιμότητα ναλοξόνης, Υπουργικής Απόφασης, καθυστερεί εδώ και μήνες, ενώ αφορά θέμα ζωής των συμπολιτών μας. Για ποιο λόγο άραγε ο Υπουργός της Υγείας, ιατρός και ο ίδιος, καθυστερεί την έγκριση ενός αποτελεσματικού μέσου που διαθέτει η επιστημονική κοινότητα για τον περιορισμό θανάτων από υπερδοσολογία στους χρήστες… Ελπίζω και εύχομαι η παρούσα δημοσίευση-έκκληση να θεωρηθεί απλά και μόνο σαν ένα επιπλέον μέσο υπενθύμισης μίας αδιαμφισβήτητης, ως προς την αξία της, πρακτικής.