Τι είναι η Ευρωπαϊκή Ημέρα Ανεξάρτητης Διαβίωσης;

Μέλη και φίλοι του Οργανισμού Ανεξάρτητης Διαβίωσης Ελλάδος «i-living» βρέθηκαν σε κεντρικά σημεία σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, αναζητώντας από τους περαστικούς να δώσουν τη δική τους ερμηνεία για τον όρο “Ανεξάρτητη Διαβίωση”, ο οποίος αποτελεί τρόπο ζωής των ανθρώπων με σοβαρές αναπηρίες και φιλοσοφία των κοινωνιών όπου ζούνε και εφαρμόζεται με θεσμοθετημένα μέτρα.

Η φιλοσοφία του κινήματος

Η έννοια της Ανεξάρτητης Διαβίωσης είναι ευρέως διαδεδομένη από την δεκαετία του ‘70 σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Πρόκειται για ένα θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ) πρέπει να απολαμβάνουν σε ισότιμη βάση με τους άλλους. Με την Ανεξάρτητη Διαβίωση εξασφαλίζεται για τον ΑμεΑ η ίση συμμετοχή του στη ζωή, παρέχοντάς του τα μέσα ώστε να επιλέγει το που θα ζήσει και με ποιούς, να μορφώνεται, να εργάζεται, να έχει σεξουαλική ζωή, να δημιουργεί οικογένεια, να ψυχαγωγείται, να αποφασίζει για τη καθημερινότητά του αλλά και για ζητήματα που καθορίζουν το μέλλον του και τελικά να έχει την ποιότητα ζωής που συνταγματικά δικαιούται ο κάθε άνθρωπος.

Η Ανεξάρτηση Διαβίωση αναφέρεται σε διάφορες νομικές πράξεις: στο ελληνικό Σύνταγμα (άρ. 21) καθώς και στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ. Στο άρ. 19 αναφέρεται χαρακτηριστικά:

Τα άτομα με αναπηρία να ζουν ανεξάρτητα και να αποτελούν μέλη της κοινότητας. Τα Κράτη Μέρη στην παρούσα Σύμβαση αναγνωρίζουν το ισότιμο δικαίωμα όλων των ΑμεΑ να ζουν στην κοινότητα, με ίσες επιλογές με τους άλλους, και λαμβάνουν αποτελεσματικά και κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνουν την πλήρη απόλαυση αυτού του δικαιώματος των ΑμεΑ και την πλήρη ένταξη και συμμετοχή τους στην κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι:

(α) τα ΑμεΑ έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τον τόπο διαμονής και που και με ποιόν ζουν σε ίση βάση με τους άλλους και δεν υποχρεούνται να ζουν σε συγκεκριμένο καθεστώς διαμονής,

(β) τα ΑμεΑ έχουν πρόσβαση σε ένα φάσμα παροχής υπηρεσιών κατ’ οίκον, υπηρεσιών στον τόπο διαμονής τους και άλλων υπηρεσιών υποστήριξης από την κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής βοήθειας που είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της διαβίωσης και της ένταξης στην κοινότητα, και για την πρόληψη της απομόνωσης ή αποκλεισμού από την κοινότητα,

(γ) υπηρεσίες της κοινότητας και εγκαταστάσεις για τον ευρύτερο πληθυσμό είναι διαθέσιμες σε ίση βάση με τους άλλους στα ΑμεΑ και ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους).

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα και η συμμετοχή της Ελλάδας

Το 2013, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέσπισαν την 5η Μαΐου ως την Ευρωπαϊκή Ημέρα Ανεξάρτητης Διαβίωσης. Μέσα από αυτήν την Ημέρα δίνεται η ευκαιρία στα ΑμεΑ να αγωνιστούν για την αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και οι υπόλοιποι πολίτες να κατανοήσουν τα θέματα σχετικά με την Ανεξάρτητη Διαβίωση.

Πέρυσι, στο α΄ έτος εορτασμού αυτής της Ευρωπαικής Ημέρας, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις σε 14 ευρωπαϊκές χώρες. Στις φετινές εκδηλώσεις, για πρώτη φορά συμμετείχε και η Ελλάδα μέσω του Οργανισμού «i-living», ο οποίος ζήτησε από πολίτες στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο Κρήτης, στη Λάρισα, στα Ιωάννινα, στην Κομοτηνή και στη Δράμα να συμπληρώσουν σε ένα χαρτί τι είναι για τους ίδιους η «ανεξάρτητη διαβίωση». Το αποτέλεσμα των διαφορετικών απόψεων θα παρουσιαστεί σ’ ένα βίντεο που θα συνθέτει αυτό το πρωτότυπο «παζλ»… Οι συμμετέχοντες είχαν παράλληλα την ευκαιρία να λάβουν ένα φυλλάδιο, το οποίο θα εξηγούσε τη φιλοσοφία και τις διεκδικήσεις του κινήματος της Ανεξάρτητης Διαβίωσης.

Σκοπός των διοργανωτών μέσα από αυτές τα δράσεις είναι να εδραιώσουν αυτή την Ευρωπαϊκή Ημέρα και να αναδείξουν την ανάγκη για αλλαγές σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση.

Η πραγματικότητα στην Ελλάδα και οι θέσεις του αναπηρικού κινήματος

Εδώ και πάρα πολλά χρόνια η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) διεκδικεί τη θεσμοθέτηση τόσο της Ανεξάρτητης Διαβίωσης όσο και του προσωπικού βοηθού.

Ωστόσο, 20 χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος Ψυχαργώς συνεχίζουν να υπάρχουν άτομα με αναπηρία που ζουν σε κατάσταση κοινωνικού εγκλεισμού σε ιδρύματα ή στα σπίτια τους, ενώ οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, τα Κέντρα Διημέρευσης, τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με Αναπηρία και άλλες υποστηρικτικές δομές που λειτουργούν στο πλαίσιο του μη κερδοσκοπικού τομέα ή μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης, κινδυνεύουν με «λουκέτο» λόγω συνεχιζόμενης υποχρηματοδότησης.

«Η κρίση δεν μπορεί να είναι το άλλοθι για να μην προχωρήσει η Ανεξάρτητη Διαβίωση, η αποϊδρυματοποίηση, η πλήρης ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα και στην κοινωνική ζωή. Σε μια δημοκρατία δεν είναι αποδεκτή η διάκριση εναντίον των πολιτών με αναπηρία, ούτε είναι αποδεκτός ο εγκλεισμός τους σε ιδρύματα» τονίζει η ΕΣΑμεΑ στο μήνυμά της με αφορμή τον εορτασμό της Ευρωπαϊκή Ημέρας Ανεξάρτητης Διαβίωσης.

Στο πλαίσιο αυτό, ζητά επιτακτικά «τη διαμόρφωση ενός πλαισίου πολιτικών προτεραιοτήτων για την ανάπτυξη ενός συστήματος δομών και υπηρεσιών που θα βασίζεται στην κοινότητα και που τίθενται στην υπηρεσία του ίδιου του ατόμου», Ακόμη, καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να διασφαλίσει ότι η Ανεξάρτητη Διαβίωση είναι ψηλά στην ατζέντα της, όπως και η ορθότερη εφαρμογή του άρθρου 19 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη διασφάλιση υπηρεσιών υποστήριξης για τα άτομα με αναπηρία.