Τι γνωρίζουμε για το σακχαρώδη διαβήτη μετά από ανοσοθεραπεία με immune checkpoint inhibitors

Ο σακχαρώδης διαβήτης μετά από ανοσοθεραπεία με immune checkpoint inhibitors είναι μια σπάνια, αλλά σοβαρή και ενδεχομένως απειλητική για τη ζωή ενδοκρινική επιπλοκή. Οι immune checkpoint inhibitors ή αναστολείς σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος είναι νέα φάρμακα τα οποία όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται στη θεραπευτική του καρκίνου.

Το θέμα σχολιάζουν οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Λίνα Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Από πρόσφατες μελέτες προκύπτει ότι η επίπτωση κυμαίνεται σε 0,9 – 2%,  σε ασθενείς κατά μέσο όρο στα 60 έτη. Η διαβητική κετοξέωση κατά εμφανίζεται σε έως και 70% των ασθενών. Συνήθως εμφανίζεται μετά από θεραπεία με αντι-PD-1 ή αντι-PD-L1. Η υπεργλυκαιμία είναι ταχείας έναρξης και παρατηρείται γρήγορη εξέλιξη σε ενδογενή ινσουλινοανεπάρκεια.

Η εμφάνιση του διαβήτη  παρατηρήθηκε μετά από μια ή μετά από 17 δόσεις και μετά από μια εβδομάδα ως 12 μήνες, με υψηλότερη αναλογία για τους άνδρες. Η ύφεση της νόσου είναι σπάνια και συνήθως απαιτείται μακροχρόνια ινσουλινοθεραπεία.

Κάποιοι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη μετά από τέτοια ανοσοθεραπεία έχουν υποτύπους HLA που αυξάνουν τη γενετική προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.  Σε ασθενείς που έκαναν υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία  για την παγκρεατική απεικόνιση  δεν διαπιστώθηκε αξιοσημείωτη ή  ατροφία ή μεγέθυνση ή άλλα ευρήματα ενδεικτικά διάχυτης φλεγμονής του παγκρέατος.

Σε ασθενείς με υπεργλυκαιμία που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία με immune checkpoint inhibitors, η κλινική υποψία για διαβητική κετοξέωση πρέπει να είναι υψηλή. Συνιστάται μέτρηση κετονών ούρων και pH αίματος για την έγκαιρη διάγνωση.

Τα δε αυτοαντισώματα, όπως τα GADA, IA2, IAA και ZnT8A, είναι ιδιαίτερα ειδικά για αυτοάνοσο διαβήτη και μπορούν να είναι χρήσιμα στη διάγνωση. Βοηθητική είναι η μέτρηση των επιπέδων ινσουλίνης και c πεπτιδίου για τηναξιολόγηση της ενδογενούς έκκρισης ινσουλίνης.

Οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με διαβητική κετοξέωση θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ενδοφλέβια χορήγηση ινσουλίνης και υγρών σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Σε περίπτωση εμμένοντος σακχαρώδους διαβήτη, συνήθως χρειάζεται καθημερινή ινσουλινοθεραπεία, σύμφωναα με τους ειδικούς.

Πολλαπλό  σχήμα ινσουλινοθεραπείας με μακράς δράσης ινσουλίνη  χρειάζεται το βράδυ και ινσουλίνη ταχείας δράσης πριν από τα γεύματα. Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να αξιολογεί  ηλικία και η συνολική πρόγνωση για τον προγραμματισμό της θεραπείας και τον καθορισμό των στόχων γλυκαιμικής ρύθμισης.