Τι είναι το Health Coaching, πώς λειτουργεί, τι αλλάζει και ποιοι το ασκούν;

Γράφει ο Χαράλαμπος Πετράς, Ιδρυτής Athens Coaching Institute.

Με την εφαρμογή του Coaching στον κλάδο της υγείας, πραγματοποιείται μια συνολική μετατόπιση του παραδοσιακού μοντέλου παροχής ιατρικής φροντίδας από την παθητική λήψη υπηρεσιών και οδηγιών, στην υιοθέτηση ενός ενεργού, υπεύθυνου και αυτόνομου ρόλου του ασθενούς. Στο νέο μοντέλο, ο ασθενής – coachee εμπλέκεται ενεργά, θέτει στόχους υγείας, κινητοποιείται, υπερβαίνει την αμφιθυμία του, αναπτύσσει συμπεριφορές αυτορρύθμισης, ενεργοποιεί τις εσωτερικές του πηγές και αναδομεί τον τρόπο ζωής του συνολικά, συμμετέχοντας στον σχεδιασμό του θεραπευτικού πλάνου (Palmeretal, 2003).

Η αλλαγή συνήθως εστιάζεται σε επιβλαβείς ή δυσλειτουργικές συμπεριφορές για την υγεία, στην διατροφή, την άσκηση και την διαχείριση ασθενειών. Όταν το Coaching εφαρμόζεται αφού έχει εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα υγείας, ονομάζεται Health Coaching ενώ όταν εφαρμόζεται προληπτικά για την ενδυνάμωση και την ενίσχυση της ευεξίας, ονομάζεται Wellness Coaching.

Ποιοι τομείς εφαρμογής υπάρχουν;

Το Health & Wellness Coaching αποτελεί μέρος του ευρύτερου πεδίου του Lifestyle Medicine, λειτουργεί συμπληρωματικά και καταλυτικά ενώ ταυτόχρονα συνενώνει επαγγελματίες από τους κλάδους της Υγείας, της Διατροφής, της Ψυχολογίας και της Φυσικής Αποκατάστασης. Εφαρμόζεται στην πρόληψη και αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, και εστιάζει την παρέμβασή του στους τομείς της κοινωνικής, προσωπικής, βιολογικής και συναισθηματικής ευεξίας.

Πιο συγκεκριμένα, έχει εφαρμογή στην διατροφή, την άσκηση, τις χρόνιες παθήσεις, τη γονιμότητα και την συνολική φροντίδα του εαυτού ψυχοκοινωνικά. Σήμερα, υπάρχουν περισσότερες από 800 μελέτες που αναδεικνύουν την αποτελεσματικότητά του σε μια σειρά από προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η κινητική αποκατάσταση και συνολικά οι χρόνιες νόσοι (Bennet et al, 2010; Wolever et al, 2013).

Ποιες ανάγκες ικανοποιεί στο σύγχρονο πλαίσιο υπηρεσιών υγείας;

Σύμφωνα με την διακήρυξη του National Consortium for Credentialing Health & Wellness Coaches των ΗΠΑ (NCCHW), το 2009, η προσωπική εμπλοκή των ανθρώπων στην φροντίδα της υγείας τους γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία. Πολλά προβλήματα υγείας οφείλονται στην έλλειψη κινήτρου για αλλαγή και στην έλλειψη δομημένης και σταθερής βοήθειας ώστε να διακοπούν επιβλαβείς συνήθειες. Ταυτόχρονα, οι υπάρχουσες μέθοδοι παροχής ιατρικών οδηγιών είναι αναποτελεσματικές.

Στη διάρκεια μιας επίσκεψης 15΄ δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν πλήρως και συνολικά οι ανάγκες ενός ασθενή με χρόνια πάθηση. Η έρευνα δείχνει ότι οι μισοί από τους ασθενείς που επισκέπτονται μια υπηρεσία πρωτοβάθμιας φροντίδας, φεύγουν χωρίς να έχουν κατανοήσει επακριβώς όσα τους είπε ο ιατρός. Μόλις το 9% των ασθενών συμμετέχουν ενεργά στην λήψη αποφάσεων που αφορούν το θεραπευτικό τους πλάνο, μόνο το 50% των ασθενών παραμένει πιστό στην φαρμακευτική του αγωγή ενώ ποσοστό μικρότερο του 10% δεσμεύεται και υλοποιεί τις αναγκαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής του (Bennet et al, 2010).

Ποιο είναι το προφίλ ενός Health & Wellness Coach;

Οι Health & Wellness Coaches είναι επαγγελματίες υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, διατροφολόγοι, φυσιοθεραπευτές, φαρμακοποιοί), με πανεπιστημιακές σπουδές στον ευρύτερο κλάδο της υγείας, άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και κλινική εμπειρία, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί στο Coaching. Εναλλακτικά, εκπαιδεύονται και απόφοιτοι κοινωνικών ή άλλων επιστημών με αποδεδειγμένη κλινική εμπειρία σε σχετικές δομές τουλάχιστον 5 ετών (Wolever et al, 2013; Jordanetal, 2015).

Ο σκοπός ενός Health Coach δεν είναι να αντικαταστήσει τον ιατρό ή τον διατροφολόγο αλλά να ενισχύσει καθοριστικά το κλινικό έργο. Ο Health Coach είναι ο ειδικός στην αλλαγή συμπεριφοράς, δεν δίδει οδηγίες αλλά επιμορφώνει τον ασθενή όπου χρειάζεται, με τρόπο που τον βοηθά, χωρίς να αναιρεί την ενεργητική συμμετοχή του στην αλλαγή. Αρκετοί επαγγελματίες υγείας εκπαιδεύονται στο Coaching και το εφαρμόζουν εντός της ειδικότητάς τους αυξάνοντας τις δυνατότητες παρέμβασης που διαθέτουν και βέβαια την αποτελεσματικότητά τους.

Από το Health Coaching, αποκλείονται υποψήφιοι που δεν είναι επαγγελματίες υγείας. Αν και ήδη υπάρχουν περιπτώσεις «ειδικών» χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση στον χώρο της υγείας, είναι λίγες και όλες οι επιστημονικές εταιρείες αρθρώνουν έναν ισχυρό λόγο ενάντια σε αυτό το φαινόμενο.

Ποιες είναι οι γνώσεις και οι δεξιότητες ενός Health Coach;

Οι Health Coaches εκπαιδεύονται στην προσωπο-κεντρική προσέγγιση και την προσέγγιση με εστίαση στη λύση, ενώ το ρεπερτόριο συμπεριφορών τους εμπλουτίζεται και από το σύγχρονο πεδίο της Θετικής Ψυχολογίας και της Ψυχολογίας Υγείας. Ταυτόχρονα, επιμορφώνονται σε μοντέλα διαχείρισης υγείας και μοντέλα διαχείρισης της αλλαγής. Οι γνώσεις και οι δεξιότητές τους περιλαμβάνουν επίσης τα εξής:

• Τεχνικές οικοδόμησης σχέσης εμπιστοσύνης.
• Τεχνικές επικοινωνίας, ακρόασης και ερωτήσεων.
• Τεχνικές ενεργοποίησης εσωτερικών πηγών.
• Μοντέλα στοχοθεσίας και σχεδιασμού πλάνου αλλαγής.
• Μοντέλα εστίασης στην λύση.
• Θεωρία και μοντέλα αλλαγής συμπεριφοράς.
• Θεωρία και μοντέλα κινητοποίησης.
• Θεωρία και μοντέλα διαχείρισης ασθενειών.
• Τεχνικές αξιολόγησης και παραπομπής.

Μια δομημένη και ολοκληρωμένη εκπαίδευση στο πρώτο επίπεδο (practitioner) διαρκεί 130 ώρες περίπου (6-8 μήνες), είναι βιωματική και προβλέπει πρακτική άσκηση υπό εποπτεία σε πραγματικές συνθήκες.

Αναφορές
Bennett H., Coleman E., Parry C., Bodenheimer T., Chen E. (2010). Health Coaching for Patients. Family Practice Management, September/October 2010, American Academy of Family Physicians.

Jordan, M., Wolever, R., Lawson K., Moore, M. (2015). National Training and Education Standards for Health andWellness Coaching: The Path to National Certification. Global Advances in Health & Medicine, Volume 4, Number 3.

Palmer, S., Tubbs, I., Whybrow, A., (2003). Health coaching to facilitate the promotion of healthy behaviour and achievement of health-related goals. International Journal of Health Promotion & Education, Volume 41, Number 3.

Wolever R., Simmons, L, Sforzo, G., Dill, D., Kaye, M., Bechard, E., Elaine M., Kennedy, M., Vosloo, J., Yang, N. (2013). A Systematic Review of the Literature on Health and Wellness Coaching: defining a Key Behavioral Intervention in Healthcare. Global Advances in Health & Medicine, Volume 2, Number 4.

Πηγή: psychologynow.gr