Στο ερώτημα πόσο μπορούμε να ελπίζουμε στην εξάλειψη της πανδημίας, οι περισσότεροι από 100 επιστήμονες- ερευνητές του κορονοϊού στους οποίους απευθύνθηκε το επιστημονικό περιοδικό Nature απάντησαν ότι είναι σχεδόν απίθανο.

Περίπου το 90% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι ο κορονοϊός δεν θα μας εγκαταλείψει αλλά θα γίνει «ενδημικός», δηλαδή θα συνεχίσει να κυκλοφορεί τα επόμενα χρόνια σε διαφορετικές περιοχές της υφηλίου.

H βιβλιογραφία ανασκοπείται από τους Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνο Δημόπουλο (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Η πεποίθηση των επιστημόνων που απάντησαν στο Nature (δείτε εδώ) δεν θα μεταφράζεται σε αυξημένο αριθμό θανάτων και νοσούντων ή σε μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Η εξέλιξη της διαχείρισης θα είναι ανάλογη του βαθμού  της ανοσίας που αναπτύσσεται μέσω της φυσικής μόλυνσης, ή  του  εμβολιασμού και ενδεχομένως των μεταλλάξεων.

Πορίσματα

• Περισσότεροι από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων απάντησαν ότι θα ήταν δυνατόν να εξαλειφθεί ο SARS-CoV-2 από ορισμένες περιοχές, ενώ θα συνεχίσει να κυκλοφορεί σε άλλες.
• Στις περιοχές που θα επιτευχθεί ανοσία αγέλης, θα υπάρχει κίνδυνος επιδημικών εκρήξεων, αλλά θα περιορίζονται γρήγορα λόγω του υψηλού βαθμού συλλογικής ανοσίας.
• Μπορεί ο ιός να συνεχίσει να μεταδίδεται, αλλά εφόσον έχει αναπτυχθεί κάποια ανοσία μέσω φυσικής μόλυνσης ή εμβολιασμού, δεν θα υπάρχει κίνδυνος σοβαρής νόσου.
• Ο ιός θα θυμίζει ότι συμβαίνει τώρα με τα παιδιά που συνήθως προκαλεί ήπια ή ασυμπτωματική λοίμωξη.
• Αν οι περισσότεροι άνθρωποι αναπτύξουν μακροχρόνια ανοσία στον ιό, είτε μέσω φυσικής μόλυνσης είτε μέσω εμβολιασμού, τότε δεν είναι πολύ πιθανό ο ιός να καταλήξει ενδημικός.
• Παρόλα αυτά η ανοσία φαίνεται να εξασθενεί μετά από ένα ή δύο χρόνια και ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιός μπορεί να εξελιχθεί και να διαφύγει της ανοσίας.
• Περισσότεροι από τους μισούς επιστήμονες θεωρούν ότι η εξασθένιση της ανοσίας θα είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που θα καταστήσουν τον ιό ενδημικό.

Εμβολιασμός

Με το εκτεταμένο εμβολιαστικό πρόγραμμα έναντι του COVID-19  υπολογίζεται ότι θα εξασφαλιστεί σημαντική μείωση της νόσου, αλλά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά των εμβολίων αναφορικά με τις μεταδόσεις.

Θετικά είναι τα στοιχεία από κλινικές δοκιμές υποδεικνύουν ότι τα εμβόλια μπορεί να αποτρέψουν τη συμπτωματική λοίμωξη αλλά, επίσης, θα μπορούσαν να περιορίσουν και τη μετάδοση του ιού.

Εφόσον παραμείνουν αποτελεσματικά τα εμβόλια έναντι νεότερων μεταλλαγμένων στελεχών του ιού – είναι δυνατόν να μπορεί εξαλειφθεί ο ιός σε περιοχές που θα επιτευχθεί η ανοσία αγέλης. Ωστόσο, για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης, ένα εμβόλιο με αποτελεσματικότητα 90% θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε τουλάχιστον 55% του πληθυσμού  και ταυτόχρονα ν κάποια από τα περιοριστικά μέτρα να παραμένουν σε ισχύ. Εκτιμάται ένα εμβόλιο θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σχεδόν στο 67% των ανθρώπων για την επίτευξη της ανοσίας αγέλης εφόσον αρθούν όλα τα περιοριστικά μέτρα.

Συγκρίνοντας με την πανδημία γρίπης

Η πανδημία από τον ιό γρίπης Α του 1918  στοίχισε τη ζωή σε περισσότερα από 50 εκατομμύρια άτομα, αποτελεί κριτήριο σύγκρισης για τις υπόλοιπες πανδημίες, οι οποίες προκαλούνται όταν ο πληθυσμός δεν διαθέτει ανοσία στα νέα στελέχη του ιού.

Όταν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού αναπτύξει ανοσία, ένας πανδημικός ιός θα γίνει εποχικός, γι’ αυτό και κάποιοι επιστήμονες  υποστηρίζουν ότι ο νέος κορωνοϊός θα εξελιχθεί όπως η γρίπη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η γρίπη μεταλλάσσεται με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με τον SARS-CoV-2, επιτρέποντάς να διαφεύγει από το ανοσιακό σύστημα, οπότε και τα εμβόλια γρίπης πρέπει να επικαιροποιούνται ετησίως. Ανοιχτό είναι το ενδεχόμενο και ο κορονοϊός μπορεί να διαφεύγει της ανοσίας που αναπτύσσεται από τη φυσική μόλυνση, και πιθανόν και τα εμβόλια.

Το 70% των ερωτηθέντων ερευνητών θεωρούν ότι η δυνατότητα διαφυγής της ανοσιακής απάντησης θα είναι ένας επιπλέον παράγοντας που θα καθορίσει αν θα συνεχίσει να κυκλοφορεί ο ιός.  Ακόμη, η πορεία του SARS-CoV-2 θα εξαρτηθεί από το εάν θα μπορεί να δημιουργήσει δεξαμενές σε άγρια ζώα.