Πιθανή βλάβη από χρήση συμπληρωμάτων βήτα καροτένιου ή βιταμίνης Ε σε καρδιακούς και καρκινοπαθείς

Νέες συστάσεις εξέδωσε η Ειδική Ομάδα Προληπτικής Ιατρικής στις ΗΠΑ για τη λήψη βιταμινούχων συμπληρωμάτων με στόχο την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων  καθώς και του καρκίνου. Όχι μόνο  ανώφελη αλλά και βλαβερή μπορεί να είναι η χρήση  συμπληρωμάτων βήτα καροτένιου ή βιταμίνης Ε.

Σε έρευνα με ερωτηματολόγια στις ΗΠΑ, καταδείχθηκε ότι το 52% των ερωτηθέντων ενηλίκων χρησιμοποίησε τουλάχιστον ένα συμπλήρωμα διατροφής τις προηγούμενες 30 ημέρες, ενώ  το 31% ανέφερε ότι χρησιμοποίησε συμπλήρωμα πολυβιταμινών. Ο πιο συχνά αναφερόμενος λόγος χρήσης συμπληρωμάτων είναι για τη συνολική υγεία και ευεξία ή για την κάλυψη θρεπτικών κενών στη διατροφή.

Με δεδομένη την ευρεία χρήση αυτών η US Preventive Services Task Force (USPSTF) αξιολόγησε τα υπάρχοντα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μεμονωμένων συμπληρωμάτων διατροφής ή πολυβιταμινών για τη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου και θνησιμότητας στον γενικό ενήλικο πληθυσμό, καθώς και με τις πιθανές βλάβες από τη λήψη τους.

Οι συστάσεις του USPSTF, δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό JAMA. Τα  κύρια σημεία των συστάσεων παρουσιάζουνν περιληπτικά καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Λίνα Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής)  και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Ειδικότερα, εκτιμάται ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο καρκίνος είναι οι δυο κύριες αιτίες θανάτου και από κοινού ευθύνονται για  το 50% των θανάτων κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Η φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες έχει αποδειχθεί ότι συντείνουν στην παθογένεια των καρδιαγγειακών παθήσεων όσο και του καρκίνου.  Τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να έχουν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση.

Μετά την ανάλυση των δεδομένων, το USPSTF  συμπεραίνει ότι:

• Οι βλάβες από τη λήψη διαφόρων συμπληρωμάτων διατροφής με βήτα καροτένιο υπερτερούν των οφελών για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου.
• Δεν υπάρχει καθαρό όφελος από τη λήψη συμπληρωμάτων με βιταμίνη Ε για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου.
• Γενικότερα, τα στοιχεία είναι ανεπαρκή για τον προσδιορισμό της ισορροπίας των οφελών και των βλαβών από τη λήψη πολυβιταμινούχων συμπληρωμάτων για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου.
• Τα στοιχεία είναι ανεπαρκή για τον προσδιορισμό της ισορροπίας των οφελών και των βλαβών από τα συμπληρώματα με μεμονωμένα ή ζεύγη θρεπτικών συστατικών (εκτός από το βήτα καροτένιο και τη βιταμίνη Ε) για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου.

Συνεπώς, το USPSTF τίθεται σαφώς κατά της χρήσης συμπληρωμάτων βήτα καροτένιου ή βιταμίνης Ε για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου. Ωστόσο, τονίζεται ότι τα τρέχοντα στοιχεία είναι ανεπαρκή για την αξιολόγηση της ισορροπίας των οφελών και βλαβών από τη χρήση άλλων συμπληρωμάτων.

Συνέπειες από χρήση άλλων βιταμινών

Για πολλές από τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά που εξετάστηκαν, υπήρχαν ελάχιστα στοιχεία για σοβαρές βλάβες. Ωστόσο, αναφέρθηκε μια σημαντική βλάβη αυξημένης συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα με τη χρήση β-καροτίνης από άτομα που καπνίζουν ή έχουν επαγγελματική έκθεση στον αμίαντο.

Οι υπερβολικές δόσεις συμπληρωμάτων βιταμινών μπορεί να προκαλέσουν αρκετές γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες- για παράδειγμα, οι μέτριες δόσεις συμπληρωμάτων βιταμίνης Α μπορεί να μειώσουν την οστική πυκνότητα και οι υψηλές δόσεις μπορεί να είναι ηπατοτοξικές ή τερατογόνες. Η βιταμίνη D έχει πιθανές βλάβες, όπως ο κίνδυνος υπερασβεστιαιμίας και πέτρας στα νεφρά, όταν χορηγείται σε υψηλές δόσεις. Το ενδεχόμενο βλάβης από άλλα συμπληρώματα σε υψηλές δόσεις θα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά.