Εξελικτικό άλμα από τις προηγούμενες παραλλαγές έχουν εντοπιστεί στην έλευση της παραλλαγής Όμικρον. Οι ειδικοί προσπαθούν να κατανοήσουν  τον γενεσιουργό μηχανισμό των παραλλαγών ανησυχίας.

Διάφορες  υποθέσεις υπάροχυν  χωρίς κάποι να μπορεί να εξηγήσει ικανοποιητικά μέχρι στιγμής το φαινόμενο, σύμφωνα με τους καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ). Οι επιστήμονες κάνουν τις εξής υποθέσεις:

1. Εδράζεται στην λεγόμενη «κρυφή μετάδοση». Αφορά κλάδους του ιού οι οποίοι μεταδίδονται σε χαμηλούς αριθμούς στον πληθυσμό αλλά λόγω της χαμηλής τους συχνότητας δεν τυχαίνει να δειγματιστούν και να διαβαστεί το γονιδίωμά τους. Ωστόσο, έως τώρα έχουν διαβαστεί εκατομμύρια γονιδιώματα και εξακολουθούν να διαβάζονται χιλιάδες γονιδιώματα κάθε ημέρα.
2. Της «χρόνιας προσαρμογής» βασίζεται στην παρατήρηση ότι ο ιός σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα μπορεί να πολλαπλασιάζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οπότε συγκεντρώνει μεγαλύτερο αριθμό μεταλλάξεων από τις κλασικές λοιμώξεις ως αποτέλεσμα της προσαρμογής του απέναντι στις ασθενείς ανοσολογικές αποκρίσεις του ανοσοκατεσταλμένου οργανισμού. Ενδεχομένως, να παραμείνει για μήνες και να μεταλλαχθεί σε μεγάλο βαθμό πριν μεταδοθεί σε άλλα άτομα. Σημειώνεται πως η εικάζεται ότι αυτό συνέβη για το στέλεχος Άλφα καθώς παρατηρήθηκε ότι βρισκόταν σε μακρύ εξελικτικό κλάδο όπως παρατηρήσαμε και στην περίπτωση της Όμικρον.
3. Της «κυκλικής ζωονόσου» έχει διατυπωθεί με βάση τη παρατήρηση ότι ο SARS-CoV-2 μολύνει αρκετά ζώα όπως  είναι αιλουροειδή, τρωκτικά και άλλα θηλαστικά.  Στην  δε διαδικασία της μόλυνσης ο ιός αποκτάει σειρά από προσαρμοστικές μεταλλάξεις διαφορετικές από αυτές που συνήθως αναπτύσσει στις ανθρώπινες λοιμώξεις. Επίσης, όταν ο ιός μεταδίδεται μεταξύ άγριων ζώων αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην γίνεται γενωμική δειγματοληψία, οπότε η εξέλιξη του κλάδου αυτού στα ζώα παραμένει κρυφή. Κάποια χρονική στιγμή και αφού συσσωρευτούν αρκετές μεταλλάξεις ο ιός από τύχη ξαναπερνάει στον ανθρώπινο πληθυσμό πλέον ως παραλλαγή ανησυχίας.

Στόχος της κατανόησης  των μηχανισμών που δημιουργούν τις παραλλαγές ανησυχίας  είναι η ενδυνάμωση της επιδημιολογικής και μοριακής επίβλεψης της πανδημίας. Απώτρος σκοπός αποτελεί  η έγκαιρη πρόβλεψη της έλευσης πιθανών νέων κυμάτων της πανδημίας.  Ζωτικής σημασίας κρίνεται η διαρκής γενωμική επίβλεψη με δημόσια διαθέσιμα μοριακά δεδομένα  προκειμένου να λυθεί ο «γρίφος» της προέλευσης των παραλλαγών ανησυχίας, όπως είναι η Όμικρον.