SOS για επιδημία HIV σε χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών

Υψηλός κίνδυνος επιδημίας HIV στον πληθυσμό των χρηστών ενδοφλεβίων ναρκωτικών ακόμα και σε περιοχές με ικανοποιητικά επίπεδα κάλυψης των προγραμμάτων μείωσης της βλάβης (προγράμματα διανομής συρίγγων, προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή) διαπιστώνεται από ανασκόπηση στοιχείων προηγούμενων επιδημιών.

Συγκεκριμένα, η ανασκόπηση με θέμα τις πρόσφατες επιδημίες HIV στον πληθυσμό των χρηστών ενδοφλεβίων ναρκωτικών (“HIV outbreaks among people who inject drugs in Europe, North America, and Israel”, Des Jarlais D, Sypsa V, Feelemyer J, et al, June 2020) δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου 2020 του επιστημονικού περιοδικού Lancet.

Στη μελέτη αυτή συμμετέχουν ερευνητές από 8 περιοχές στις οποίες σημειώθηκαν επιδημίες HIV από το 2011 μέχρι σήμερα: Αθήνα, Βουκουρέστι (Ρουμανία),  Δουβλίνο (Ιρλανδία), Τελ Αβίβ (Ισραήλ), Λουξεμβούργο, Scott County (Ινδιάνα, ΗΠΑ), Γλασκόβη (Σκωτία) και Saskatchewan (Καναδάς).

Από ελληνικής πλευράς στη μελέτη συμμετείχαν η αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Βάνα Σύψα και ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Άγγελος Χατζάκης από το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδροι της Οργανωτικής Επιτροπής της 8^ης Πανελλήνιας Συνάντησης AIDS & Ηπατίτιδες, κατά τη διάρκεια της οποίας θα αναλυθούν όλα τα παρακάτω δεδομένα, από  τις 24 έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2020, στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Titania.

Οι πρώτες επιδημίες που σημειώθηκαν ήταν το 2011 στην Αθήνα και το Βουκουρέστι, καθώς ευνοήθηκε η μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων μέσω της κοινής ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών.

Ενδιαφέρον είναι πως διαπιστώθηκαν κοινά χαρακτηριστικά στις επιδημίες αυτές: οικονομικά προβλήματα καθώς και αλλαγή στις πρακτικές ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών (αύξηση χρήσης κοκαΐνης ή συνθετικών ναρκωτικών), η ευαλωτότητα των άστεγων χρηστών ναρκωτικών που ήταν και οι πρώτοι που επλήγησαν στις επιδημίες αυτές.

Ωστόσο, εφαρμόστηκαν παρεμβάσεις όπως είναι η αύξηση του ελέγχου για HIV, της διανομής συρίγγων, της πρόσβασης σε προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή και της αυξημένης σύνδεσης με προγράμματα αντιρετροϊκής θεραπείας

Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιδημική έκρηξη HIV της Αθήνας ήταν η μεγαλύτερη σε μέγεθος σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές.

Στην χώρα μας το ποσοστό των χρηστών ναρκωτικών με HIV αυξήθηκε από 0.8% το 2010 σε 16.5% στο τέλος του 2013 και στη συνέχεια διευρύνθηκαν τα προγράμματα μείωσης της βλάβης.

Επιπλέον, υλοποιήθηκε το πρόγραμμα «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» σε συνεργασία της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ με τον ΟΚΑΝΑ (πρόγραμμα ΕΣΠΑ) που είχε ως στόχο να προσελκύσει άτομα με ιστορικό ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών, να τους παρέχει έλεγχο για ΗΙV, ενημέρωση και συμβουλευτική, διασύνδεση σε αντιρετροϊκή θεραπεία, διασύνδεση με προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή και διανομή συρίγγων.

Κατόπιν αυτού, σημειώθηκε ταχύτατη μείωση της διασποράς του HIV και των συμπεριφορών υψηλού κίνδυνου καθώς και αύξηση της διάγνωσης HIV και της διασύνδεσης σε αντιρετροϊκή θεραπεία.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» συμπεριλήφθηκε στις καλές πρακτικές για την HIV λοίμωξη από τον ΠΟΥ και έχει βραβευθεί από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA). Σήμερα υλοποιούνται δύο αντίστοιχα προγράμματα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (προγράμματα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV–HIV και ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ).

Από την ανασκόπηση  καταδεικνύεται η σημασία της συνεχούς επιτήρησης των συμπεριφορών υψηλού κινδύνου και των πιθανών αλλαγών στη χρήση ουσιών στον πληθυσμό των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών, του ελέγχου και της ενημέρωσης για τα νοσήματα αυτά και της διατήρησης των προληπτικών παρεμβάσεων σε σταθερά υψηλά επίπεδα, αφού μία πιθανή χαλάρωση μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες.

Μέριμνα πρέπει να υπάρχει για τον  πληθυσμό των άστεγων χρηστών, γι’ αυτό και

η δημιουργία ξενώνα για άστεγους χρήστες στη Αθήνα κατά τη πανδημία  θεωρείται σημαντικό βήμα.

Πλέον συλλέγονται στοιχεία για την αποτίμηση της επίδρασης των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης στη διάρκεια της πανδημίας στις υπηρεσίες που παρέχονται στους χρήστες ναρκωτικών στις περιοχές αυτές και την πιθανή επίδραση της πανδημίας COVID-19 σε μία νέα επιδημία HIV.