Γενικόλογες και χιλιοειπωμένες διαπιστώσεις και προτάσεις για το σύστημα υγείας περιλαμβάνει η τελική έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη, που είναι πλέον στα χέρια του Πρωθυπουργού. Για πολλοστή φορά, καταγράφονται οι χρόνιες αδυναμίες και προτείνονται λύσεις, όπως η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας και ο ψηφιακός μετασχηματισμός.
Η τελική έκθεση περιλαμβάνει 244 σελίδες, από τις οποίες μόλις 7 αφορούν τον τομέα της υγείας (σελίδες 88-95). Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η έκθεση έχει ως αντικείμενο την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας και πως σε καμία χώρα του κόσμου δεν υφίσταται οικονομική ανάπτυξη χωρίς ενίσχυση των δαπανών υγείας, μπορούμε να πούμε ότι η επιτροπή δεν έδειξε το ενδιαφέρον που έπρεπε στην Υγεία.
Ας δούμε όμως το πλήρες κείμενο που αφορά την υγεία:
Εισαγωγή
Σκοπός ενός συστήματος υγείας είναι η αντιμετώπιση των αναγκών του πληθυσμού σε όλο το σχετικό φάσμα φροντίδας, δηλαδή προστασία-πρόληψη, θεραπεία και αποκατάσταση. Ένα ισχυρό σύστημα υγείας αποτελεί κρίσιμο παράγοντα συνολικά για την ευημερία των πολιτών.
Η σημασία του συστήματος υγείας, καθώς και του τομέα υγείας γενικότερα (περιλαμβάνοντας την παραγωγή ιατρικού και φαρμακευτικού υλικού), αυξάνεται παγκοσμίως σε συνάρτηση με την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής και την έντονη επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο. Στην πλευρά της δαπάνης, δημόσιας και ιδιωτικής, είναι κρίσιμο να υπάρχει αποτελεσματική στόχευση. Στην πλευρά της παραγωγής, ο τομέας προσφέρεται για επενδύσεις, έρευνα και καινοτομία, που οδηγούν και σε σημαντικές εξαγωγές ή υποκατάσταση εισαγωγών.
Με την πανδημία COVID-19, ο τομέας υγείας τέθηκε στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Η κρίση ανέδειξε την ανάγκη προστασίας της δημόσιας υγείας και διασφάλισης επάρκειας φαρμάκων, υλικών και υποδομών, αλλά και την ανάγκη προώθησης της έρευνας και ανάπτυξης νέων εμβολίων, διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπειών. Η κρίση δημιουργεί και σημαντικές ευκαιρίες για τον τομέα υγείας στην Ελλάδα και κυρίως τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Στο σύστημα υγείας στην Ελλάδα προσφέρει υπηρεσίες ένας ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός ιατρών, πολλοί από τους οποίους έχουν υψηλή επιστημονική κατάρτιση. Η πρόσβαση στο σύστημα είναι σχετικά ανοικτή. Όμως, το σύστημα χαρακτηρίζεται από ανομοιογενή ποιότητα και δεν δημιουργεί κατάλληλα κίνητρα σε όσους εμπλέκονται. Μεγάλο μέρος της δαπάνης γίνεται, τυπικά ή άτυπα, απευθείας από τα νοικοκυριά εκτός δημόσιας ή ιδιωτικής ασφαλιστικής κάλυψης. Αν και η συνολική δημόσια δαπάνη περιορίστηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης, μετά τη μεγάλη αύξησή της πριν την κρίση, η δομή της, όπως και αυτή του συστήματος υγείας γενικότερα, θα πρέπει να βελτιωθεί αλλιώς θα επικρατήσει η τάση για μείωση της ποιότητας των υπηρεσιών και αύξηση του κόστους.
Δημόσια και ιδιωτική δαπάνη
Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα διαφέρει από τα περισσότερα στην Ευρώπη ως προς το μείγμα της δημόσιας και ιδιωτικής δαπάνης (Διάγραμμα 4.14). Tο ποσοστό της δημόσιας δαπάνης (φορολογία και κοινωνική ασφάλιση) είναι σχετικά χαμηλό (60%), ενώ αυτό της ιδιωτικής δαπάνης είναι υψηλό (40%).
Η κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, επηρέασε έντονα αρνητικά τη δημόσια δαπάνη στην υγεία. Η συνολική δαπάνη (δημόσια και ιδιωτική) έχει υποχωρήσει στο 7,7% του ΑΕΠ (2018) έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην ΕΕ, ενώ η δημόσια δαπάνη έχει υποχωρήσει στο 4,5% έναντι 7,9% στην ΕΕ (Διάγραμμα 4.15). Η συνολική κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα €1.327 το 2018, έναντι €2.027 το 2009, ενώ η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα υποχώρησε κατά 43,9% μεταξύ 2009 και 2018, όπου και διαμορφώθηκε στα €779.
Μεσοπρόθεσμα, υπάρχουν για το σύστημα υγείας πρόσθετες προκλήσεις.48 Το αρνητικό πρόσημο φυσικής μεταβολής (γεννήσεις – θάνατοι), η γήρανση του πληθυσμού (από 21,9% άνω των 65 το 2018 στο 36,5% το 2050), η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης (81,4 έτη στην Ελλάδα το 2017, υψηλότερα από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ που είναι 80,9 έτη) και η αύξηση του αριθμού ασθενών με σοβαρές και χρόνιες παθήσεις, διαμορφώνουν ένα περιβάλλον με αυξανόμενες πιέσεις. Παρόμοιες πιέσεις αντιμετωπίζουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Διάγραμμα 4.16).
Κατά τη δεκαετή κρίση, ιδιαίτερα μεγάλη μείωση, κατά 62%, υπέστη και η δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη. Μεγάλο μέρος της δαπάνης αυτής μετατοπίστηκε στους ασθενείς αλλά και στον φαρμακευτικό κλάδο μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback και rebate) που αυτός καταβάλλει. Αντίστοιχες ισχυρές τάσεις μείωσης καταγράφηκαν και στη δημόσια νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη. Όπως δείχνει το Διάγραμμα 4.18, και επεξηγείται στη συνέχεια της ενότητας, το σημερινό σύστημα δεν είναι διατηρήσιμο και χρήζει άμεσης αναπροσαρμογής.
Λειτουργικά χαρακτηριστικά
Σύμφωνα με τα στοιχεία της αξιολόγησης συστημάτων υγείας 35 χωρών από το Euro Health Consumer Index (ECHI), η Ελλάδα το 2018 κατείχε την 29η θέση με 615 βαθμούς (άριστα οι 1.000 βαθμοί), ενώ το 2012 κατείχε την 22η θέση (Διάγραμμα 4.18). Στις επιμέρους επιδόσεις, υψηλή βαθμολογία επιτυγχάνεται σε πεδία όπως η άμεση πρόσβαση σε γιατρούς, η μείωση της θνησιμότητας από εγκεφαλικά, ο παιδικός εμβολιασμός, η μειωμένη συχνότητα υπερτασικών και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ.
Αντίθετα, χαμηλή επίδοση επιτυγχάνεται σε πεδία όπως η πληροφόρηση και τα δικαιώματα των ασθενών, οι οικογενειακοί γιατροί, οι λίστες αναμονής στους καρκινοπαθείς, οι μεταμοσχεύσεις, οι άτυπες πληρωμές, το κάπνισμα, η έλλειψη φυσικής άσκησης, οι θάνατοι από τροχαία, η καθυστερημένη εισαγωγή καινοτόμων φαρμάκων και η υψηλή κατανάλωση αντιβιοτικών.
Σημαντικά συμπεράσματα εξάγονται και από έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Connect) το 2018, που εξετάζει την υιοθέτηση και χρήση ψηφιακής τεχνολογίας (e-Health) από τους γενικούς γιατρούς (GPs) στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (Δείκτης eHealth adoption). Στην έρευνα εξετάζονται τέσσερις διακριτές περιοχές:
α) χρήση Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, (Electronic Health Records – EΗR),
β) υιοθέτηση της ανταλλαγής πληροφοριών για την υγεία (Health Information Exchange),
γ) υιοθέτηση Τηλεϊατρικής και
δ) υιοθέτηση Προσωπικού Φακέλου Υγείας (Personal Health Record Adoption).
Στη βάση των αποτελεσμάτων σε κάθε περιοχή, δημιουργείται ένας συνολικός δείκτης για την υιοθέτηση της ψηφιακής υγείας. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 23η θέση μεταξύ 27 χωρών της ΕΕ με 1.785 μονάδες (Διάγραμμα 4.19).
Η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της ελληνικής οικονομίας. Έχει αξιόλογη παραγωγή, κυρίως γενόσημων φαρμάκων (περίπου €1 δισεκ. για το 2018), με προστιθέμενη αξία των φαρμακευτικών προϊόντων στα €560 εκατ. ή στο 3,4% της μεταποίησης (2017), και ανοδική πορεία των εξαγωγών φαρμακευτικών προϊόντων (€1,9 δισεκ. το 2019). Απασχολεί σημαντικό αριθμό εργαζομένων (περίπου 21.200 το 2019) με υψηλή εκπαιδευτική κατάρτιση (60,6% των εργαζομένων έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση και περίπου 800 επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης εργάζονται σε τμήματα Ε&Α).
Οι δαπάνες της για Ε&Α για το 2017 (€51 εκατ.) αντιστοιχούσαν στο 5% της συνολικής δαπάνης Ε&Α στην Ελλάδα, ενώ το μερίδιο πατεντών φαρμάκου στην Ελλάδα είναι υψηλότερο σε σχέση με την ΕΕ.51 Ο φαρμακευτικός κλάδος στη χώρα αντιμετωπίζει επιπλέον προκλήσεις που σχετίζονται με την αναπροσαρμογή των δικτύων διανομής και παραγωγής και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Αγκυλώσεις
Το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει σημαντικές παθογένειες, προβλήματα υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης σε τμήματά του, αλλά κυρίως ανορθολογικής κατανομής των υλικών και ανθρώπινων πόρων. Τα κυριότερα προβλήματα είναι τα εξής:
Προτάσεις πολιτικής
Για την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών του τομέα υγείας, αλλά και για αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του κοινωνικού του ρόλου, απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος. Προτείνεται να δοθεί άμεση προτεραιότητα στο σύστημα πληροφόρησης και παρακολούθησης των ιατρικών πράξεων και δαπανών, όπου η υστέρηση είναι μεγάλη.
Τα δημόσια νοσοκομεία δεν λειτουργούν αποτελεσματικά και, εκτός των άλλων, υποφέρουν από βάρος που δεν θα έπρεπε να τους αναλογεί, λόγω μεγάλης ανεπάρκειας στο σύστημα πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας. Είναι σημαντικό να λειτουργούν με πολύ περισσότερους βαθμούς αυτονομίας και διαφάνειας.
Η φαρμακευτική δαπάνη έχει περιοριστεί, αλλά με τρόπο που δεν είναι διατηρήσιμος και οι σχετικοί κανόνες χρήζουν άμεσων προσαρμογών. Ταυτόχρονα, υπάρχουν περιθώρια στον κλάδο για προσέλκυση σε μεγάλη κλίμακα δραστηριοτήτων σε Ε&Α όπως και σε κλινικές μελέτες. Ειδικότερες προτεραιότητες για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος αποτελούν:
Εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση του νοσοκομειακού τομέα
Ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ)
Ψηφιοποίηση του τομέα υγείας
Φαρμακευτική πολιτική – κίνητρα για επενδύσεις και Ε&Α
Η πλήρης έκθεση είναι εδώ: Εκθεση επιτροπής Πισσαρίδη
Δευθυντής Σύνταξης, virus.com.gr & Pharma Health Business magazine
Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *
Δ
