Υπέρ και κατά του Σχεδίου της Ε.Ε. για τον Καρκίνο

Λόγω της πανδημίας, «πέρασε στα ψιλά» μία σημαντική πρωτοβουλία της Ε.Ε. κατά του Καρκίνου. Στις 3 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την καταπολέμηση της νόσου.

Το 2020, στην Ε.Ε. διαγιγνώστηκαν με καρκίνο 2,7 εκατ. άτομα, ενώ 1,3 εκατομμύρια έχασαν τη μάχη κατά της νόσου. Εάν δεν αναληφθεί αποφασιστική δράση, εκτιμάται ότι έως το 2035 τα κρούσματα του καρκίνου θα αυξηθούν κατά περίπου 25% με αποτέλεσμα ο καρκίνος να καταστεί η κύρια αιτία θανάτου στην ΕΕ.

Πέρα από τις σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή των καρκινοπαθών και των οικείων τους, ο καρκίνος έχει τεράστιο αντίκτυπο στα συστήματα περίθαλψης υγείας, στην οικονομία μας και στην κοινωνία γενικότερα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του καρκίνου στην Ευρώπη υπερβαίνει τα 100 δισ. ευρώ ετησίως.

Αναμφίβολα, είναι θετικό το γεγονός ότι έπειτα από ενάμιση χρόνο διαβουλεύσεων η Ε.Ε. αποκτά επιτέλους ένα Σχέδιο για την καταπολέμηση του Καρκίνου. Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα. Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν ότι αφενός θέτει πολύ φιλόδοξους στόχους και αφενός στερείται τόλμης και φαντασίας.

Ας ξεκινήσουμε όμως από τα θετικά. Παρά την πανδημία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε το ζήτημα και οργανώθηκαν δημόσιες διαβουλεύσεις, όπου Ευρωπαίοι πολίτες, ειδικοί επιστήμονες και μέλη του ευρωκοινοβουλίου συμμετείχαν ενεργά, καταθέτοντας τις απόψεις τους για το θέμα.

Θετικό είναι επίσης το σχέδιο επιχειρεί να παρέμβει ολιστικά από την πρόληψη (πρωτογενή και δευτερογενή), προχωρά στη διάγνωση και καταλήγει στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Και ακόμη περισσότερο θέτει μετρήσιμους στόχους για τα επόμενα χρόνια.

Όμως, ορισμένοι στόχοι είναι εξαιρετικά φιλόδοξοι. Για παράδειγμα, ένας από τους βασικούς στόχους είναι να μειωθεί κατακόρυφα το κάπνισμα από 25% (μέσος όρος), που είναι σήμερα στο 5% έως το 2040. Ενώ σε ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τα ποσοστά αγγίζουν το 40% με αυξητικές τάσεις!

Μάλιστα, όσον αφορά το κάπνισμα, που αποτελεί την υπ’ αριθμόν μία αποτρέψιμη αιτία του καρκίνου, δεν φαίνεται το θέμα να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα τόλμη. Δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιστημονικές απόψεις για τη μείωση της βλάβης, ενώ επίσης αγνοήθηκαν όλες οι σχετικές επισημάνσεις επιστημόνων και οι τοποθετήσεις ευρωβουλευτών από πολλές χώρες κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης.

Ειδικότερα, πολύ διακεκριμένοι ευρωπαίοι επιστήμονες εκφράζουν την έντονη δυσαρέσκεια τους για το γεγονός ότι οι απόψεις τους, γύρω από τη μείωση της βλάβης, όχι μόνο δεν εισακούστηκαν, αλλά δεν καταγράφηκαν καν. Αντιθέτως, μεμονωμένες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση. Οι Βρετανοί θα έχουν έναν ακόμη λόγο να λένε που έκαναν καλά που έφυγαν από την ΕΕ…

Ακόμη, ενώ για το κάπνισμα, το Σχέδιο διατηρεί μία παγιωμένα σκληρή στάση, έχει διαφορετική αντιμετώπιση για το αλκοόλ. Για παράδειγμα, η αναγραφή πληροφοριών για τις θερμίδες στις ετικέτες των προϊόντων, ενώ είχαν συμπεριληφθεί σε προηγούμενη έκδοση του Σχεδίου Δράσης, τελικά δεν συμπεριλήφθηκαν στην τελική έκδοση, κάνοντας μάλλον χαρούμενη την «spiritsEurope».

Διαφορετικός βαθμός αυστηρότητας εντοπίζεται και σε θέματα χρήσης προϊόντων καπνού και αλκοόλ από νέους, ένα θέμα εξαιρετικά κρίσιμο. Για το μεν κάπνισμα, το Σχέδιο Δράσης προβλέπει (ορθά) την αυστηρή επιβολή της νομοθεσίας για πωλήσεις καπνικών σε νέους και καμπάνιες διακοπής καπνίσματος, ενώ στο αλκοόλ παρατηρείται μια πιο «χαλαρή» μεταχείριση, αφού περιορίζεται σε μία γενική αναφορά συνεργασίας με τα κράτη στον τομέα της διαφήμισης σε οπτικοακουστικά μέσα, η οποία φυσικά ακόμη επιτρέπεται.

Κλείνω το σχολιασμό με ένα ζωτικής σημασίας ζήτημα, που αφορά εκατ. Ευρωπαίους που έχουν νικήσει το καρκίνο. Τι γίνεται με το δικαίωμα των καρκινοπαθών να μην καταγράφεται το ιστορικό τους από φορείς όπως τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες ή άλλες επιχειρήσεις;

Το αίτημα αυτό γνωστό και ως «δικαίωμα στη λήθη» των επιζώντων του καρκίνου δεν φαίνεται να αντιμετωπίζεται δραστικά από το Σχέδιο, παρά το γεγονός ότι αποτελεί πάγιο αίτημα των συλλόγων ασθενών. Το θέμα έχει «στριμωχτεί» μόνο σε μια επεξηγηματική υποσημείωση του κειμένου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Σχέδιο Δράσης για τον καρκίνο ξεκίνησε ως μια φιλόδοξη ευρωπαϊκή προσπάθεια. Ωστόσο το τελικό κείμενο που παρουσιάστηκε κάθε άλλο παρά εμπνευσμένο και προοδευτικό σε ιδέες και πρωτοβουλίες μοιάζει. Ας ελπίσουμε ότι η Επιτροπή θα κάνει έγκαιρα τις αναγκαίες παρεμβάσεις, ώστε το Σχέδιο να μην γίνει μία χαμένη ευκαιρία να νικήσει η Ευρώπη τον καρκίνο.