Πως η πανδημία επηρέασε την κλινική έρευνα στην ογκολογία

Ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 στην κλινική έρευνα στον τομέα της ογκολογίας ανησυχεί επιστήμονες, αν και υπάρχουν σημάδια προσαρμογής στα νέα δεδομένα και είναι πιθανόν να βελτιωθεί η διεξαγωγή τους.

Δραματική μείωση σε σύγκριση με τα προηγούμενα πέντε χρόνια διαπιστώνεται  σε μια σύγκριση των κλινικών δοκιμών που άρχισαν μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2020, σύμφωνα με στοιχεία από το την βάση δεδομένων Medidata Enterprise Data Store.

Αναλυτικότερα, υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου παρατήρησης 40 μηνών, άρχισαν 1440 κλινικές δοκιμές φάσης 1-4 στο πεδίο της ογκολογίας,  σε 91 χώρες. Εξ αυτών, οι 1249 άρχισαν τα χρόνια πριν από την πανδημία, αλλά μόλις 191 από τότε άρχισε η πανδημία. Οι αναλύσεις από μήνα σε μήνα έδειξαν 60% μείωση σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Τα αποτελέσματα αυτά δημοσιεύθηκαν στο JAMA Network Open.

Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) (https://mdimop.gr/covid19/).

Τα ανησυχητικά στοιχεία

Εκτιμάται ότι το 29% των παρεμβατικών κλινικών σε παγκόσμιο επίπεδο που χρηματοδοτούνται από τη φαρμακευτική βιομηχανία και αφορούν ογκολογικά φάρμακα ή βιολογικούς παράγοντες βρίσκονται στην πλατφόρμα που χρησιμοποίησαν για την ανάλυση.

Σε ότι αφορά στις νέες θεραπείες για τον καρκίνο παρατηρείται ελάττωση στους ρυθμούς ένταξης  ασθενών, που «ερμηνεύεται» σε συνέπειες στις νέες κλινικές δοκιμές αλλά και οι κλινικές δοκιμές που ήδη διεξάγονταν όταν άρχισε η πανδημία.

Ενδεικτικό  είναι  ότι τον Ιούλιο του 2020, μια έρευνα της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) διαπίστωσε ότι οι κλινικές δοκιμές είχαν σταματήσει ή έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες.

Σε έκθεση της με τίτλο «Road to Recovery», τέθηκαν πέντε στόχοι για την επανέναρξη της κλινικής έρευνας, μεταξύ αυτών του σχεδιασμού πιο ρεαλιστικών και αποτελεσματικών κλινικών δοκιμών, τη μείωση του κανονιστικού και γραφειοκρατικού φόρτου και τη βελτίωση της προσβασιμότητας στις κλινικές δοκιμές.

Σύμφωνα με τους επικεφαλής της ASCO διαπιστώνεται μείωση κατά 50% στην ένταξη ασθενών στις κλινικές δοκιμές  κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, αλλά πλέον έχει αρχίσει να ανακάμπτει, καθώς τα κέντρα στα οποία διεξάγονται προσαρμόζονται σε νέους τρόπους εργασίας.

Κατά την επικεφαλής της κλινικής έρευνας στο Cancer Research UK (στο Ηνωμένο Βασίλειο), στην αρχή της πανδημίας, το 95% των κλινικών δοκιμών για καρκίνο σταμάτησαν. Παρά την συντονισμένη προσπάθεια για την επανεκκίνηση των κλινικών μελετών, πάλι υπάρχει περιορισμένη δυνατότητα για έναρξη νέων. Εκτιμάται ότι θα χρειαστεί λίγος καιρός ακόμα πριν ξεκινήσουν νέες μελέτες με τους προ-πανδημίας ρυθμούς.

Οι πόροι

Ένα ακόμη πρόβλημα αποτελεί η ελάττωση των εσόδων σε οργανισμούς όπως το Cancer Research UK οπότε μειώνονται οι δαπάνες για έρευνα από 400 εκατομμύρια σε 250 εκατομμύρια λίρες.  Επίσης θεωρείται ότι μερικές μελέτες ίσως χρειαστούν περισσότερο χρόνο ή χρήματα για να ολοκληρωθούν, ενώ άλλες δεν θα τα καταφέρουν.

Σε κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας, ο οργανισμός Cancer Research UK συνεχίζει να χρηματοδοτεί κλινικές έρευνες και γίνεται προσπάθεια για την καλύτερη ενσωμάτωση των κλινικών μελετών στο  δίκτυο του Εθνικού Συστήματος Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου.