Παρά την αύξηση συμμετοχής των γυναικών στον ιατρικό κλάδο εκείνες συνεχίζουν να συναντούν εμπόδια όπως είναι οι μικρότερες και λιγότερες χρηματοδοτήσεις αλλά και τα εχθρικά εργασικά περιβάλλοντα. Οι δυσκολίες που συναντούν οι γυναίκες κατά την άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος έχουν συνέπειες και στην ίδια την κοινωνία γι’αυτό χρειάζονται παρεμβάσεις που να διασφαλίζουν την ισότητα ανδρών και γυναικών στην Ιατρική, την Επιστήμη και στην Κοινωνία εν γένει.

Από το 2000, σύμφωνα με άρθρο στο the Lancet (5 Μαρτίου 2024), η εκπροσώπηση των γυναικών στα επαγγέλματα υγείας αυξάνεται σταθερά σε όλο τον κόσμο. Η παθολόγος Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου συνοψίζει τα κύρια σημεία του άρθρου. Το 2019, σχεδόν το 50% των ιατρών σε χώρες του ΟΟΣΑ ήταν γυναίκες. Από έρευνα για το εργατικό δυναμικό σε 57 χώρες προκύπτει  ότι η πλειονότητα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας σε επαγγέλματα με υψηλότερους μισθούς ηλικίας κάτω των 40 ετών είναι γυναίκες. Εαν και η πρόοδος στην εκπροσώπηση των γυναικών αξίζει να γιορταστεί, η αριθμητική ισοτιμία διαψεύδει τις προκλήσεις που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην ιατρική.

Δυσκολίες

•  μικρότερες και λιγότερες χρηματοδοτήσεις   συγκριτικά με τους άνδρες,
• εχθρικό περιβάλλον εργασίας και διακρίσεις.
• εξωτερικές απαιτήσεις όσον αφορά τον χρόνο που πρέπει να αφιερώσουν στην  οικογένεια,
• εξουθένωση και είναι πιο πιθανό από τους άνδρες συνομηλίκους να εγκαταλείψουν οριστικά την επαγγελματική τους  ιδιότητα.
• μηνιαίο εισόδημα των γυναικών είναι κατά μέσο όρο χαμηλότερο από τους άντρες συναδέλφους τους,
•  λιγότερες ανώτερες διοικητικές θέσεις και θέσεις ευθύνης.
• Σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν το 70% του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας
• καταλαμβάνουν μόνο το 25% των παγκόσμιων ηγετικών ρόλων στον τομέα αυτόν.

Συνέπειες

Η επιμονή αυτών των φραγμών ισχύει για ολόκληρη την κοινωνία:

• ορισμένοι τομείς επιστήμης και έρευνας μπορεί να παραμεληθούν.
• είναι πιο πιθανό να εργαστούν σε μελέτες που σχετίζονται με την υγεία των γυναικών,
• έχουν λιγότερες ευκαιρίες να κάνουν αυτή τη δουλειά λόγω των περιορισμένων πόρων και των μεγαλύτερων  φραγμών στην έρευνα: βιοϊατρικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ που εφευρέθηκαν μεταξύ 1976 και 2010 είχαν παραχθεί εξίσου από άνδρες και γυναίκες, εκτιμάται ότι θα υπήρχαν 3500-6500 περισσότερες εφευρέσεις με επίκεντρο τις γυναίκες. Όταν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης αποτυγχάνουν να κρατήσουν γυναίκες ιατρούς, οι ασθενείς μπορεί να έχουν χειρότερα αποτελέσματα.

Καλοί επαγγελματίες

Έρευνα από τις ΗΠΑ δείχνει ότι οι γυναίκες ιατροί αφιερώνουν περισσότερο χρόνο κατά μέσο όρο στους ασθενείς,  με αποτέλεσμα οι ασθενείς που παρακολουθούνται από παθολόγους γυναίκες έχουν συνήθως χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας και επανεισόδου στο νοσοκομείο. Μια μελέτη πρωτοπαθούς φροντίδας στον Καναδά έδειξε ότι οι γυναίκες ιατροί επίσης τείνουν να δίνουν έμφαση στην προληπτική ιατρική περισσότερο από άνδρες, επιτρέποντας την έγκαιρη ανίχνευση και παρέμβαση, με χαμηλότερο κίνδυνο επισκέψεων στα επείγοντα και νοσηλείας. Ωστόσο, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και οι αμοιβές συνήθως δεν ανταμείβουν περισσότερο αυτές τις  πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις και να επιταχυνθεί η πρόοδος στην ισότητα των φύλων στην υγεία και την επιστήμη, απαιτούνται διαρθρωτικές παρεμβάσεις που αυξάνουν την πρόσβαση σε πόρους και αντισταθμίζουν τους υπάρχοντες περιοριστικούς κανόνες, πολιτικές και πρακτικές για το φύλο.

Για την εξάλλειψη ανισοτήτων

Πέρα από αυτές τις στοχευμένες παρεμβάσεις που χρειάζονται σε θέαμτα πόρων και ηγεσίας, υπάρχει επίσης ένα ευρύτερο κοινωνικό ζήτημα, διότι μεγάλο μέρος της εξουθένωσης και της επιθυμίας για μερική απασχόληση στον τομέα της εργασίας.

• η προώθηση της υποστήριξης γονικής άδειας για επιστήμονες όλων των φύλων μπορούν να διασφαλίσουν ότι οι ευθύνες παιδικής μέριμνας δεν προκαλούν οπισθοδρόμηση σταδιοδρομίας για οποιονδήποτε.
• σχεδιασμός πρακτικών που αποσκοπούν στην προώθηση της ισότητας των φύλων στο χώρο εργασίας: Μια πολιτική που αποσκοπεί στη μείωση του αριθμού των ωρών που χρειάζεται μια έγκυος χειρουργός θα πρέπει επίσης να εξετάσει πώς να μετριάσει τον κίνδυνο μείωσης των σχετικών οικονομικών απολαβών.
• αύξηση της επιχορήγησης σε τομείς, όπως κάλυψη για θεραπείες υπογονιμότητας και κατάψυξη ωαρίων, επιδοτούμενη, συνεχής και έκτακτη παιδική φροντίδα και υπηρεσίες καθαριότητας σπιτιού, καθώς και πολιτικές υποστήριξης για όσους βρίσκονται στην εμμηνόπαυση.

Ως προς την  ανισότητα των φύλων στην υγεία και την επιστήμη είμαστε καλύτερα από το παρελθόν και χρειάζεται συνεχής εγρήγορση για να δημιουργηθεί περιβάλλον συμπεριληπτικό στον χώρο της επιστήμης και της εργασίας. Ανεξαρτήτως φύλου, η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποτελεί πανανθρώπινη επιταγή για τη διασφάλιση των ίσων δικαιωμάτων και στην εργασία, της αξιοπρέπειας και εν τέλει της ευημερίας στον πλανήτη μας.