Το φετινό κύμα καύσωνα του Ιουνίου και Ιουλίου 2025 αποδείχθηκε ένα από τα πιο πρόωρα και σφοδρά στην ιστορία της Ευρώπης, με θερμοκρασίες-ρεκόρ σε μεγάλες πόλεις και χιλιάδες θανάτους που δεν καταγράφηκαν επίσημα. Νέα επιστημονικά δεδομένα από το Imperial College και το περιοδικό JAMA αποκαλύπτουν την υποεκτίμηση των επιπτώσεων της ζέστης στην υγεία και την ανάγκη για θεσμική αναγνώριση της θερμικής έκθεσης ως υγειονομική κρίση.

Σύμφωνα με ανάλυση του Imperial College, σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις καταγράφηκαν 2305 πλεονάζοντες θάνατοι λόγω υψηλών θερμοκρασιών μέσα σε μόλις δέκα ημέρες, εκ των οποίων οι 1504 αποδόθηκαν αποκλειστικά στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Η Μαδρίτη παρουσίασε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη (90%), ενώ το Μιλάνο είχε τον μεγαλύτερο απόλυτο αριθμό (317 θάνατοι). Πάνω από το 80% των θυμάτων ήταν άτομα άνω των 65 ετών. Η καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα), αναφέρουν ότι μια πρόσφατη ανάλυση του Imperial College του Λονδίνου κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο ανθρώπινος παράγοντας της κλιματικής αλλαγής σχεδόν τριπλασίασε τους θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη στο φετινό κύμα καύσωνα.

Η ζέστη δεν καταγράφεται ως αιτία – Το κενό στην ιατρική τεκμηρίωση

Παρά την έκταση του φαινομένου, οι θάνατοι από θερμική καταπόνηση σπανίως καταγράφονται στα ιατρικά αρχεία. Όπως επισημαίνει η Ashley Ward από το Duke University, η χρόνια έκθεση σε ζέστη επιδεινώνει παθήσεις όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη και ψυχικές διαταραχές, αλλά δεν αποτυπώνεται συστηματικά. Το περιοδικό JAMA καταγράφει τις δυσκολίες των γιατρών στις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τον κωδικό X30 του ICD-10 για «έκθεση σε υπερβολική φυσική θερμότητα», ακόμη και όταν η ζέστη είναι εμφανής αιτία επιδείνωσης.

Όπως τονίζει ο Jason Adler, πρόεδρος της επιτροπής κωδικοποίησης του American College of Emergency Physicians: «Δεν μπορούμε να λύσουμε ένα πρόβλημα που δεν το βλέπουμε». Όπως καταγράφεται στην πρόσφατη έρευνα του επιστημονικού περιοδικού JAMA (Ιούλιος 2025), τα προβλήματα στην αναγνώριση και καταγραφή των επιπτώσεων της θερμικής καταπόνησης παραμένουν έντονα και στις ΗΠΑ. Παρότι υπάρχει κωδικός στο ICD-10 για «έκθεση σε υπερβολική φυσική θερμότητα» (Χ30), οι γιατροί δεν τον χρησιμοποιούν συστηματικά, ούτε όταν είναι φανερό ότι η ζέστη έχει επιδεινώσει την κατάσταση του ασθενούς.
Προτάσεις για ενίσχυση της καταγραφής και εκπαίδευση των γιατρών

Η πίεση χρόνου, η πολυπλοκότητα της αιτιακής σχέσης και η απουσία κατάλληλης εκπαίδευσης στους υγειονομικούς αποτελούν εμπόδια. Οι ειδικοί προτείνουν την ενσωμάτωση ειδοποιήσεων στα ηλεκτρονικά συστήματα των νοσοκομείων, ώστε να ερωτώνται οι γιατροί αν ο ασθενής έχει εκτεθεί σε ζέστη ή εργάζεται σε εξωτερικούς χώρους. Παράλληλα, ζητούν την ένταξη της κλιματικής αλλαγής στην ιατρική εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση γύρω από τις χρόνιες επιπτώσεις της θερμότητας. Η ενίσχυση της ιατρικής εκπαίδευσης με θέματα κλιματικής αλλαγής και η αναγνώριση ότι η θερμότητα επιδρά όχι μόνο άμεσα (θερμοπληξία), αλλά και μακροχρόνια, επιβαρύνοντας τις ήδη υπάρχουσες παθήσεις όπωςείναι  καρδιοπάθειες, διαβήτης ή ψυχικές διαταραχές.