Άγνωστη λέξη η «πρόληψη» στους Έλληνες – Ταμπού τα γενόσημα

Αποκαλυπτικά, για τις συνήθειες και αντιλήψεις των πολιτών της χώρας γύρω από την Υγεία, κυρίως τα χρόνια των μνημονίων, είναι τα αποτελέσματα της έρευνας Hellas Health VΙ, που θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την Κυβέρνηση στην άσκηση πολιτικής Υγείας.

Κακές συνήθειες, κακή διατροφή, κάπνισμα και αποχή από την άσκηση, αλλά και ελλιπής πρόσβαση σε θεραπείες και υπηρεσίες υγείας, περιγράφουν τον Έλληνα του 2015, ο οποίος, ταυτόχρονα, κυριαρχείται από λανθασμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις, με κυρίαρχη αυτή γύρω από τα γενόσημα.

Μάλιστα, η φετινή έρευνα εστίασε στο φάρμακο, όπως ανέφερε κατά τη συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων ο διευθυντή του ΙΚΠΙ και του Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας, Γ. Τούντας.

Φάρμακο

Η έρευνα έδειξε πως, παρά τη συζήτηση των τελευταίων χρόνων γύρω από τα γενόσημα, μόνο ένας στους τρεις γνωρίζει καλά τι είναι και, επιπλέον, μόνο ένας στους πέντε τα εμπιστεύεται.

«Η ελλιπής γνώση και η έλλειψη εμπιστοσύνης δεν είναι καλός σύμμαχος στην προσπάθεια αύξησης της διείσδυσης των γενοσήμων», σχολίασε ο Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κ. Σουλιώτης.

Εκτιμάται ότι, η χαμηλή εμπιστοσύνη αποτελεί προφανώς προϊόν στερεότυπης θέσης, καθώς το 63% των ερωτηθέντων έχουν περιορισμένη γνώση για τα γενόσημα.
Αυτό που προκαλεί, δε, ιδιαίτερη εντύπωση είναι πως το 83% δεν ζητά από τον ιατρό του να του προτείνει γενόσημο φάρμακο και από αυτούς η πλειονότητα αναφέρει ξεκάθαρα πως ο λόγος που δεν το ζητάει από το γιατρό του, είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης προς αυτά (44%).
Από την άλλη, ένας στους τρεις απλά εμπιστεύεται το γιατρό του και την επιλογή του, συμπεριφορά καθαρά ελληνική, αφού όπως σημείωσε ο κ. Σουλιώτης, στις ευρωπαϊκές χώρες οι ασθενείς συμμετέχουν περισσότερο στη λήψη των αποφάσεων.

Αντίθετα, η εμπιστοσύνη στον φαρμακοποιό ότι θα δώσει το φθηνότερο γενόσημο είναι ιδιαίτερα υψηλή (64%).

Την ίδια ώρα, το 61% δεν γνωρίζει εάν υπάρχουν φθηνότερα φάρμακα σε σύγκριση με αυτό που προτείνει ο γιατρός, αλλά και μισοί από όσους το γνωρίζουν δήλωσαν ότι το έχουν πληροφορηθεί από το φαρμακοποιό τους.

Υπηρεσίες Υγείες και Πρόληψη

Το βασικό πρόβλημα στη χώρα μας είναι πως η πρόληψη (πρωτογενής) ταυτίζεται με τις προληπτικέςεξετάσεις (δευτερογενής), όπως ανέφερε ο κ. Τούντας. «Αλλά δεν κερδίζεις αν δεν φροντίσεις τους παράγοντες που επιδρούν στην Υγεία», προσέθεσε, αναφερόμενος στην άσκηση, τη διατροφή και το κάπνισμα.
Παρόλα αυτά, ακόμη και σε ό,τι αφορά τη διενέργεια προληπτικών εξετάσεων τα ποσοστά είναι χαμηλά. 57% έκανε μαστογραφία, 67% ψηλάφηση μαστού από γιατρό. Ακόμη πιο χαμηλά είναι τα ποσοστά για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού και οι εξετάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, αιμορραγική κοπράνων (14%) και κολονοσκόπηση (15%), ενώ 2 στους 10 Έλληνες δεν έχουν μετρήσει την αρτηριακή πίεση, την χοληστερόλη, το σάκχαρο αίματος για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νόσων.

Η ατελής μεταρρύθμιση του ΠΕΔΥ κρύβεται πίσω από την αύξηση του ποσοστού των ατόμων που απευθύνονται σε ιδιώτες γιατρούς (60%), 37% σε συμβεβλημένο ιατρό και 23% σε μη συμβεβλημένο, όπως τόνισε ο κ. Σουλιώτης. Αντιθέτως, εμφανώς μειωμένο είναι το ποσοστό όσων επιλέγουν ιατρείο του ασφαλιστικού τους ταμείο (8%).

Εν τω μεταξύ, μεγάλο ποσοστό των ερωτώμενων δηλώνει ότι σε αρκετές κατηγορίες φροντίδων υγείας δεν μεταβλήθηκε η κατάσταση με την ίδρυση και λειτουργία του ΕΟΠΥΥ. Σημαντική επιδείνωση καταγράφεται όσον αφορά την πρόσβαση στα πολυϊατρεία των ασφαλιστικών ταμείων και στα φαρμακεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ (48%).

Η κρίση

Το ανησυχητικό δεδομένο που προκύπτει από την έρευνα είναι πως η κρίση συνεχίζει να πλήττει ουσιαστικά την πρόσβαση των πολιτών σε θεραπείες και υπηρεσίες.
Σε σχέση με το 2009 καταγράφεται σημαντική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης (80%), της διάθεσης και της ψυχικής κατάστασης (55%) και της οικονομικής επιβάρυνσης για υπηρεσίες υγείας (52%).
Το 44% διαθέτει μηνιαίως για υπηρεσίες υγείας και φάρμακα πάνω από 5% του εισοδήματος, ενώ περισσότεροι από το 15% διαθέτουν πάνω από το 10% του εισοδήματός τους.
Το 22%, δηλαδή περισσότεροι από ένας στους πέντε, δεν έλαβε τη θεραπεία ή/και τις εξετάσεις που ήθελε, ποσοστό ιδιαίτερα αυξημένο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Άλλωστε, μόνο το 41% του ενήλικου ελληνικού πληθυσμού δηλώνει ότι η υγεία του είναι «εξαιρετική» (12%) ή «πολύ καλή» (29%).

Ειδικότερα, «κακή υγεία» δηλώνουν σε υπερδιπλάσιο ποσοστό οι συνταξιούχοι (14%) και οι έχοντες βασική εκπαίδευση (17%).
«Γενικότερα τα αρνητικά αποτελέσματα αντιστοιχούν σε χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, γεγονός που καταδεικνύει την ανισότητα στην πρόσβαση», τόνισε ο κ. Τούντας.
Επιπλέον, ο δείκτης ψυχικής υγείας είναι σημαντικά μειωμένος (45,8) σε σχέση με το 2010 (49,5).

Η Εικόνα της Υγείας

Ενδεικτικό της κακής κατάστασης της υγείας, είναι πως κατά τη διάρκεια των 4 τελευταίων εβδομάδων, πριν τη διενέργεια τηςέρευνας, το 35% των ερωτώμενων κατάφεραν να κάνουν λιγότερα από όσα θα ήθελαν και 28% περιόρισαν το είδος της δουλειάς ή των καθημερινών τους δραστηριοτήτων εξαιτίας της κατάστασης της σωματικής τους υγείας.
Ωστόσο, ελάχιστα, όπως προείπαμε, κάνουν οι Έλληνες για την πρόληψη της υγείας τους. Το 39% απέχει από οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα (μέτρια φυσική άσκηση), ενώ το ποσοστό αυτό στα χαμηλότερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα κυμαίνεται γύρω στο 50%.
Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της Hellas Health VΙ (2015) με αυτά της Hellas Health V (2013), η αρτηριακή υπέρταση (15%) και η υπερχοληστερολαιμία (12%) κατέχουν και πάλι τις πρώτες θέσεις, όπως άλλωστε και στις Hellas Health Ι και ΙΙ το 2006 και το 2010.
Οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη, που κατείχαν το 2013 την 3η (12,2%) και 4η (9,4%) θέση, υποχωρούν το 2015 στην 5η (5%) και 7η (2%) θέση αντίστοιχα.
Το ποσοστό του σακχαρώδους διαβήτη δείχνει να σταθεροποιείται περίπου στο 6% το 2015, όπως και η οστεοαρθρίτιδα ισχίου ή γόνατος που δείχνει να κινείται κοντά στο 7%.

Τσιγάρο
Εξαιρετικά υψηλό, παρά τη μείωση των τελευταίων ετών, εξακολουθεί να παραμένει το ποσοστό των καπνιστών στην Ελλάδα (37%), με 40% στους άνδρες και 34% στις γυναίκες.
Σκανδαλωδώς υψηλό παραμένει το παθητικό κάπνισμα σε δημόσιους χώρους και όπως διαπίστωσε ο κ. Τούντας η κατάσταση έχει χειροτερέψει τα τελευταία χρόνια.
Στους χώρους εργασίας το ποσοστό καπνίσματος ανέρχεται στο 27%, στα εστιατόρια 78% και στις καφετέριες μπαρ 92%.

Διατροφή και Παχυσαρκία

Οι Έλληνες έχουν ξεχάσει τις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής, αφού το 9% δεν καταναλώνει καμία μερίδα λαχανικών την  ημέρα και το 15% δεν καταναλώνει κανένα φρούτο.
Μάλιστα, μόνο το 41% έχει κανονικό βάρος σώματος, ενώ το 17% είναι παχύσαρκοι και το 42% υπέρβαροι. Σύμφωνα με τον κ. Τούντα τα επίπεδα υπέρβαρων και παχύσαρκων έχουν επιδεινωθεί την περίοδο της κρισης, παρότι έχει μειωθεί η διατροφή εκτός σπιτιού.
Η εξήγηση βρίσκεται στη μείωση της φυσικής άσκησης και στην κατανάλωση και εντός σπιτιού φθηνού, ανθυγιεινού φαγητού, όπως εξήγησε ο Καθηγητής.
Hellas Health VΙ
Η πανελλαδική έρευνα Hellas Health VΙ για την υγεία των Ελλήνων πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.001 ατόμων ηλικίας άνω των 18 ετών, τον Απρίλιο του 2015, από την Metron Analysis.