Η σημασία της Ιατρικής Τεχνολογίας

Γράφει: Γεράσιμος Λειβαδάς, Πρόεδρος Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών και Βιοτεχνολογικών προϊόντων (ΣΕΙΒ)

Ως ιατρική τεχνολογία ορίζεται όποια τεχνολογία χρησιμοποιείται για τη διατήρηση της υγείας των ανθρώπων που πάσχουν από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Σε αντίθεση με τη φαρμακευτική τεχνολογία που εστιάζει κυρίως στη θεραπεία, η ιατρική τεχνολογία συμβάλει αποτελεσματικά στη διάγνωση, την παρακολούθηση και τη θεραπεία σχεδόν κάθε νόσου ή πάθησης που επηρεάζει την υγεία μας. Επειδή δε τα προϊόντα της φαρμακολογίας καταχωρίζονται στην κοινή γνώμη ως ιατροτεχνολογικά, ορθότερος διαχωρισμός είναι ότι τα φάρμακα επιδρούν χημικά ή μεταβολίζονται στον οργανισμό, ενώ τα ιατροτεχνολογικά έχουν μηχανική δράση όπως π.χ απλά επιθέματα επούλωσης ελκών, σύριγγες, θερμόμετρα ή προστατευτικά γάντια, τροχήλατα αμαξίδια, βοηθήματα ακοής. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα διαγνωστικά μηχανήματα όπως υπέρηχοι, αξονικοί και μαγνητικοί τομογράφοι, εμφυτεύσιμα υλικά όπως τεχνητές καρδιακές βαλβίδες, βηματοδότες, τα αγγειακά μοσχεύματα και είδη αρθροπλαστικής.

Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία των υπολογιστών έχει δώσει μοναδική ώθηση στην ιατρική τεχνολογία τόσο στην τήρηση, ανάλυση και άμεση επεξεργασία τεράστιου όγκου ιατρικών δεδομένων, όσο και σε λύσεις με την χρήση «έξυπνων» συσκευών με ενσωματωμένους αισθητήρες και εγκαταστημένους ολοκληρωμένους ιατρικούς αλγόριθμους, αποκαλύπτοντας εντυπωσιακές δυνατότητες με την λεγόμενη Υπολογιστική Βιοϊατρική, και εισάγοντας νέες διαστάσεις στην ιατρική με την λεγόμενη συνεργατική περίθαλψη.

Σήμερα υπάρχουν καταχωρισμένα 500.000 ιατροτεχνολογικά υλικά με σκοπό να βελτιώνουν ή να επεκτείνουν τη ζωή του ανθρώπου, με κοινό παρονομαστή την ευεργετική επίδραση στην υγεία και την ποιότητα ζωής. Συμβάλλουν λοιπόν καθοριστικά στο να ζουν οι άνθρωποι περισσότερο, καλύτερα και ενδυναμώνουν τους πολίτες ώστε να συνεισφέρουν στην κοινωνία δυναμικά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ συμβάλλουν και στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης.

Η ιατρική τεχνολογία αποτελεί σημαντικό παράγοντα της οικονομίας της Ε.Ε., απασχολώντας πάνω από 650.000 στελέχη σε θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας, ενώ το μέγεθος της αγοράς εκτιμάται σε περίπου €110 δις.

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Η αύξηση του μέσου όρου προσδόκιμου επιβίωσης του γενικού πληθυσμού κατά 10 χρόνια από το 1960, αποτελεί σημαντικότατο επίτευγμα, όμως δεν συγκρίνεται με την σημαντικά βελτιωμένη ποιότητα ζωής που επιτυγχάνεται με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Η ιατρική τεχνολογία επαινείται για την πολυσήμαντη συνεισφορά της, ανοίγοντας νέες λεωφόρους στην εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, ταυτόχρονα όμως θεωρείται υπεύθυνη για πολλά από τα τρέχοντα προβλήματα των συστημάτων υγείας όπως για την συνεχιζόμενη αύξηση του κόστους λειτουργίας των νοσοκομείων και την εκτόξευση των εξόδων των ασφαλιστικών οργανισμών. Είναι γεγονός ότι η ετήσια αύξηση στο κόστος υγείας, που οφείλεται κυρίως στις νέες καινοτόμες τεχνολογίες, είναι μεγαλύτερη από τον ρυθμό αύξησης του παγκόσμιου πλούτου, επομένως αναζητεί όλο και μεγαλύτερα κονδύλια εις βάρος άλλων πόρων, όπως στην ασφάλιση, την παιδεία και τους εξοπλισμούς. Επομένως, η απορρόφηση των εξελίξεων της καινοτομίας και η υιοθέτηση νέων τεχνολογικών προϊόντων που οδηγούν τον άνθρωπο σε καταστάσεις που παραπέμπουν μερικές φορές σε σενάρια επιστημονικής φαντασίας, επαφίεται στους πολιτικούς που τελικά αποφασίζουν την αύξηση ή όχι των κονδυλίων για την Υγεία.

Συνήθως, η εξέλιξη της τεχνολογίας ακολουθεί μία πορεία συνεχώς βελτιούμενη και αναπτυσσόμενη στον χρόνο. Τα νέα προϊόντα εισέρχονται στην αγορά με σταδιακά ανελισσόμενη εξελικτική πορεία διατηρώντας μία σταθερή θέση στην επιστημονικά καθιερωμένη τεχνολογία. Στον χώρο της ιατρικής τεχνολογίας οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι γρηγορότεροι από πολλές άλλες τεχνολογίες ενώ εμφανίζονται συχνά ιατροτεχνολογικά προϊόντα ρηξικέλευθης τεχνολογίας που ανατρέπει την φυσιολογικά εξελικτική ροή μιας υπάρχουσας τεχνολογίας. Αφορά δε στην επαναστατική εισβολή μίας καθ’ όλα νέας καινοτόμου επινόησης που δεν εμφανίζεται ως ωρίμανση ή μετεξέλιξη μίας προϋπάρχουσας ιδέας. Συχνά η καινοτομία αυτή διαφεύγει της προσοχής των μεγάλων εταιρειών, εξελίσσεται σε ερευνητικά εργαστήρια νεοφυών επιχειρήσεων και τελικά, λόγω τεράστιων οικονομικών εξόδων, εξαγοράζεται με υψηλότατο τίμημα από τους μεγάλους παράγοντες της αγοράς της ιατρικής τεχνολογίας.

Πρόσκομμα στην ταχεία πορεία της εξέλιξης αποτελεί η πολύ αυστηρή Ευρωπαϊκή νομοθεσία που προβλέπει ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές που καθορίζουν ένα άτεγκτο κανονιστικό πλαίσιο εναρμόνισης. Κύριος άξονας είναι η αντιμετώπιση κινδύνων για την ασφάλεια των ασθενών από την χρήση σύνθετων και λεπτεπίλεπτων προϊόντων ιατροτεχνολογίας και βιοτεχνολογίας. Η κατά τα άλλα θετική απαίτηση για συμμόρφωση, επιβραδύνει σημαντικά την εμφάνιση νέων προϊόντων, αφού επιβάλλει επίπονους τεχνολογικούς ελέγχους και εξαντλητικά αυστηρές κλινικές δοκιμές και μελέτες που συνοδεύονται με σχολαστική γραφειοκρατία.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο δαπανών υγείας όσον αφορά το ποσοστό επί του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος που διατίθεται για την Υγεία, εν τούτοις, επειδή το κατά κεφαλήν εισόδημα υστερεί σημαντικά έναντι των άλλων χωρών, τα διαθέσιμα κονδύλια για την υγεία είναι αναπόφευκτα λιγότερα. Αν λάβουμε υπόψη ότι η κατανάλωση φαρμάκων στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες χώρες, το μερίδιο των δαπανών υγείας που διοχετεύονται στα προϊόντα τεχνολογίας είναι αναλόγως πολύ λιγότερα. Ελλείψει δε στατιστικών στοιχείων από τα νοσοκομεία και τις σχετικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, οι ως ένα βαθμό ασαφείς και υποκειμενικές εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι η απορρόφηση και αξιοποίηση της ιατρικής τεχνολογίας είναι ελάσσονος εμβέλειας, με εξαιρέσεις τα μηχανήματα αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας όπου καταγράφεται μια αξιόλογη διεθνής παρουσία, πιθανόν όμως μόνο αριθμητικά, αφού δεν συνοδεύεται από την αντίστοιχη ποιοτική χροιά.

Επιπλέον, το Παρατηρητήριο Τιμών της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας, έχει επιφέρει σημαντικό πλήγμα στην ποιοτική ιατροτεχνολογία, επιβάλλοντας αυθαίρετα τιμές σε προϊόντα χωρίς να αξιολογήσει ούτε τεχνικές προδιαγραφές, ούτε ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η μείωση των τιμών έχει σαν αποτέλεσμα την εισροή μεγάλου αριθμού προϊόντων από χώρες όπου απουσιάζει η παράδοση της τεχνολογίας και ο σεβασμός στην ποιότητα, παραγκωνίζοντας έτσι τα καταξιωμένα ποιοτικά προϊόντα ευρωπαϊκής και αμερικανικής προέλευσης. Το χειρότερο είναι ότι η νομοθεσία επιβάλλει την αναγραφή του αριθμού μητρώου του Παρατηρητηρίου Τιμών στα εκδιδόμενα τιμολόγια όλων των προϊόντων, αποκλείει όμως παντελώς τη διάθεση προϊόντων νέας τεχνολογίας, αφού, αφ’ ενός, στο παρατηρητήριο τιμών αναρτήθηκαν μόνο τα προϊόντα που είχαν διατεθεί στο παρελθόν μέσω μειοδοτικών διαγωνισμών, αφ’ ετέρου η ΕΠΥ βρίσκεται από ετών σε πλήρη αδράνεια. Εφόσον λοιπόν δεν ολοκληρώνονται πλέον νέοι μειοδοτικοί διαγωνισμοί, δεν επικαιροποιείται το Παρατηρητήριο και η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις νέες, καινοτόμες συσκευές τίθεται σε καθεστώς απαγόρευσης αφού δεν υπάρχει μηχανισμός πληρωμής των τιμολογίων που θα συνοδεύσουν την πιθανή πώληση.

Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών προϊόντων ευελπιστεί, ο Ε.Ο.Φ., ο οποίος είναι η καθ’ ύλην αρμόδια αρχή της Πολιτείας για τα Ιατροτεχνολογικά προϊόντα, καθώς και ο νεοσυσταθείς ΕΚΑΠΥ, απόγονος του ΕΚΑΠΤΥ και της ΕΠΥ, να αξιολογήσουν θετικά την ιατρική τεχνολογία προς όφελος των ασθενών συνανθρώπων μας και να προβούν στις απαραίτητες ρυθμίσεις ώστε να επανέλθει σε υγιείς βάσεις το Σύστημα Υγείας στην Ελλάδα.