Ο καρκίνος φεύγει. Το χαμόγελο μένει

“Λύση” σε ένα σοβαρό αλλά υποτιμημένο πρόβλημα υγείας που “βασανίζει” τους ασθενείς με καρκίνο έρχεται να δώσει ένα μια νέα πρωτοβουλία που αναλαμβάνει ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Πειραιώς σε συνεργασία με το Ειδικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιά Μεταξά. Όπως ανακοίνωσαν στο πλαίσιο του 9ου Πειραϊκού Ογκολογικού Συνεδρίου (5-6 Οκτωβρίου 2018), συμφώνησαν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν Πρόγραμμα πρόληψης και προαγωγής της στοματικής υγείας των ασθενών με καρκίνο. 

Η χημειοθεραπεία για  την αντιμετώπιση κακοήθων όγκων σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος και η ακτινοθεραπεία κεφαλής και τραχήλου μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο βλεννογόνο του στόματος, τα δόντια, τους σιαλογόνους αδένες και τα οστά των γνάθων. Επιπλέον, 9 στους 10 ασθενείς με χημειοακτινοθεραπεία στη στοματική κοιλότητα θα εμφανίσουν κάποιου βαθμού επιπλοκές.

Οι επιπλοκές της στοματικής κοιλότητας διακρίνονται σε οξείες και χρόνιες. Οι οξείες, όπως βλεννογονίτιδα, λοιμώξεις (μυκητιάσεις, βακτηριακές, ιϊκές) και ξηροστομία, εμφανίζονται κατά την έναρξη της θεραπείας και διαρκούν μέχρι και 2-3 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, ενώ στις χρόνιες επιπλοκές συμπεριλαμβάνονται η ίνωση και ατροφία βλενογόννου και μυών, η ξηροστομία, οι άτυπες τερηδόνες δοντιών, η νέκρωση μαλθακών ιστών, η οστεοακτινονέκρωση, η ελάττωση ως και απώλεια γεύση και οι χρόνιες λοιμώξεις. Οι χρόνιες επιπλοκές μπορεί να ταλαιπωρούν τους ασθενείς μετά το πέρας της θεραπείας για αρκετές εβδομάδες έως και χρόνια.

Σύμφωνα με την Οδοντίατρο και μέλος του ΔΣ του ΟΣΠ, Χαρά Χατζηχαλεπλή, οι επιπλοκές που προκαλούν στο στόμα οι αντινεοπλασματικές θεραπείες τις περισσότερες φορές  δεν αναφέρονται από τον ασθενή. Έτσι “υποεκτιμώνται από το γιατρό κι εντέλει να υποθεραπεύονται”. Την ίδια στιγμή, τα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία της χώρας έχουν σημαντικές ελλείψεις οδοντιάτρων. Κατά συνέπεια, “δεν μπορούν να σχεδιάσουν ανάλογα προγράμματα” ανέφερε από την πλευρά του ο Συντονιστής Διευθυντής στο Παθολογικό-Ογκολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου «Μεταξά», Νικόλαος Ζήρας.

Όπως επισήμαναν οι ειδικοί, οι επιπλοκές που προκαλούν στο στόμα οι αντινεοπλασματικές θεραπείες προκαλούν άγχος, κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση των ασθενών. Ειδικά οι επιβιώσαντες με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου διατρέχουν, σύμφωνα με μελέτες, 4πλάσιο κίνδυνο κίνδυνο αυτοκτονιών σε σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό και 2πλάσιο σε σύγκριση με τους υπόλοιπους ασθενείς με καρκίνο.

Σύμφωνα με την Αγγελική Σεληνίδου, Δ/ντρια Δημόσιας Υγείας ΕΣΥ και πρόεδρο της Προληπτικής Επιτροπής του ΟΣΠ, το καινοτόμο Πρόγραμμα με τίτλο “Ο καρκίνος φεύγει. Το χαμόγελο μένει” αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των γιατρών και των οδοντιάτρων καθώς και των ίδιων των ασθενών για τις επιπτώσεις των θεραπειών στη στοματική κοιλότητα, με στόχο την πρόληψη και τη σωστή διαχείριση των επιπλοκών. “Οι βλάβες αυτές ταλαιπωρούν τους ασθενείς και κάνουν ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή τους. Σήμερα όμως μπορούμε να τους βοηθήσουμε με το σχεδιασμό κατάλληλων προγραμμάτων και τη συνεχή επικοινωνία οδοντιάτρων και παθολόγων ογκολόγων, ενώ πρέπει να ενημερώνουμε τους ασθενείς ότι πρέπει να φροντίζουν τα δόντια τους κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους” ανέφερε από την πλευρά της η πρόεδρος του ΟΣΠ, Μαρία Μενενάκου.

Βασικές οδηγίες σε ογκολογικούς ασθενείς

Οι ασθενείς με καρκίνο πρέπει να εφαρμόζουν εντατική στοματική υγιεινή και να βουρτσίζουν τα δόντια τους δύο φορές την ημέρα με μαλακή οδοντόβουρτσα. Δεν πρέπει να παραλείπουν το νήμα και πρέπει να αποφεύγουν τις πλύσεις με αλκοολούχα στοματικά διαλύματα.

Κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν όξινες, καυτερές, καυτές και σκληρές τροφές και φυσικά όπως όλοι οι ιατροί συστήνουν, οι ασθενείς πρέπει να διακόψουν το κάπνισμα και να αποφεύγουν την κατανάλωση αλκοόλ. Σε ασθενείς υπό ακτινοθεραπεία κεφαλής και τραχήλου συνιστάται η συχνή ενυδάτωση του στόματος και οι πολλαπλές πλύσεις με χαμομήλι.

Παράλληλα, είναι απαραίτητη η στοματική εξέταση από οδοντίατρο πριν από την έναρξη των αντινεοπλασματικών θεραπειών για την κατάλληλη προετοιμασία του στόματος, ενώ τακτικές επανεξετάσεις κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το πέρας της θεραπείας είναι απαραίτητες για την άμεση παρέμβαση όπου κρίνεται αναγκαία. Τέλος σημαίνουσα είναι η επικοινωνία με τον ογκολόγο ώστε να επιτευχθεί η πολυδιάστατη διαχείριση του ασθενούς με άριστο τρόπο.