Ένας «μπάτσος» στην Υγεία;

Του Λυκούργου Λιαρόπουλου, Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η επιλογή του κ. Παν. Στάθη, πρώην Αστυνομικού, με ένα εντυπωσιακό βιογραφικό αλλά, εμφανώς, μηδενική εκπαίδευση και εμπειρία στα θέματα Υγείας, στη θέση του Διοικητή της Α’ ΔΥΠΕ, «σήκωσε» αρκετή φασαρία στα «μέσα». Ως «ιδρυτικός» Πρόεδρος (και Γενικός Διευθυντής, εδώ είναι το ….αστείο) του τότε Α’ ΠΕΣΥ Αττικής το 2001, με την ίδρυση του Θεσμού, από τον Αλ. Παπαδόπουλο, έχω να κάνω μερικές, ελπίζω χρήσιμες και ενδιαφέρουσες, παρατηρήσεις.

Η θέση του Διοικητή της Α’ (και όλων των) ΔΥΠΕ είναι καθαρά εκτελεστική και, συνεπώς, δεν περιλαμβάνει σχεδιασμό, προγραμματισμό και αξιολόγηση των Μέτρων Πολιτικής. Έχει σχέση με την σωστή και νόμιμη «εκτέλεση» όσων προβλέπονται από τη νομοθεσία, που, όμως, καθορίζει, αποκλειστικά, το Υπουργείο Υγείας. Κάτι σαν «Νόμος και Τάξη» στην Υγεία, όπου μάλιστα, παρατηρούνται και αρκετά …. «παρατράγουδα» οικονομικής και νομικής φύσης. Το τί προβλέπει η νομοθεσία και πώς θα επιτευχθούν οι σκοποί του Υπουργείου Υγείας είναι θέμα του Υπουργού και του Υπουργείου.

Η πολιτική ισχύς του Υπουργού (και του Υπουργείου) Υγείας, που απορρέει από την εφαρμογή της νομοθεσίας, εξαρτάται από τη διαχείριση των πόρων της υγείας (προσλήψεις, προμήθειες). Η ποσότητα και η ποιότητα της παρεχόμενης περίθαλψης και, συνεπώς, η ικανοποίηση των πολιτών και ψηφοφόρων εξαρτάται από τον τρόπο και την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης αυτών των πόρων. Αυτό που στόχευσαν και ίσως, κάπως, «πέτυχαν» οι ΔΥΠΕ είναι η μερική «Περιφερειοποίηση» της διαχείρισης. Η αλήθεια είναι, όμως, πως τα περιθώρια ανεξαρτησίας και αυτοδιαχείρισης των Περιφερειακών Διοικήσεων είναι πολύ περιορισμένα, αφού όλα αποφασίζονται άμεσα ή έμμεσα, ακόμη από την Αριστοτέλους 17.

Αυτό δεν ήταν το κλίμα στις αρχές του 2001. Όταν τότε έλαβα την εντολή να στελεχώσω το Α’ ΠΕΣΥ Αττικής, στο οποίο υπάγονταν και τα 16 μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας, ήμουν ο μόνος εν Ελλάδι Καθηγητής Οργάνωσης και Οικονομίας της Υγείας, μάλιστα στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με διδακτορικό και εργασιακή εμπειρία στην Αμερική, άλλος «ειδικός» δεν υπήρχε. Ο τότε Υπουργός «αξιοποίησε» αυτά τα προσόντα, όταν μας «παρουσίασε στον τότε Πρωθυπουργό Κ. Σημίτη αναγορεύοντάς με «πρύτανη» των ΠΕΣΥΑΡΧΩΝ, οι περισσότεροι των οποίων ήταν τόσο σχετικοί με την Υγεία όσο και ο σημερινός κ Στάθης. Η αλήθεια, βέβαια, ήταν άλλη.

Το στήσιμο του Α’ΠΕΣΥ ξεκίνησε με τον κλασσικό ελληνικό τρόπο, δηλαδή εκ των ενόντων, με … εθελοντική προσφορά εργασίας μελών του Εργαστηρίου μου στο Τμήμα Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σιγά σιγά, με γνωριμίες μου εδώ και εκεί εντόπισα μερικούς αξιόλογους πιθανούς συνεργάτες σε νοσοκομεία «μου». Το τρικ, όμως, ήταν να τους «αποσπάσω» από το Υπ. Υγείας και τον Γενικό Γραμματέα. Αυτός, ως πολιτικό ον, είχε πολύ περισσότερο «ανάγκη» (για τη δική του πολιτική καριέρα), τους Διοικητές των Νοσοκομείων, συνήθως κομματικά στελέχη, στα οποία εργάζονταν οι άξιοι αυτοί υπάλληλοι, παρά σε εμένα. Το αποτέλεσμα το φαντάζεται κανείς. Το ίδιο ίσχυε και για τις σχέσεις της πολιτικής ηγεσίας με τους ….συνδικαλιστές. Η δική τους γνώμη στην επιλογή διοικητικών στελεχών στα νοσοκομεία, αν και προνόμιο δικό μου, (Γενικός Διευθυντής, ήμουν, διάολε), «ανήκε» στους συνδικαλιστές, που ήταν πολύ πιο χρήσιμοι στον Υπουργό, το Γεν. Γραμματέα και το Υπουργείο. Φυσικά, το τελευταίο που ενδιέφερε ήταν η στελέχωση των ΠΕΣΥ. Όταν παραιτήθηκα μετά από δυόμιση χρόνια μόλις γίνονταν οι πρώτες «προσλήψεις» υπαλλήλων.

Ο θεσμός των ΔΥΠΕ δεν έχει αξιολογηθεί και δεν νομίζω πως πέτυχε όσα, ίσως, στόχευσε ο εμπνευστής του. Δεν παρακολούθησα την «εξέλιξη» μετά την παραίτησή μου το 2003, αλλά η αίσθηση που αποκόμισα είναι ότι οι ΔΥΠΕ είναι απλώς ευκαιρίες διορισμών και πρόσθετη, έστω και λίγο «αποκεντρωμένη», γραφειοκρατία σε αυτήν του Υπουργείου Υγείας. Αν ορισμένες διαχειριστικής φύσης αποφάσεις έχουν πάει λίγο «πιο κοντά» στις Περιφέρειες, αυτό δεν σημαίνει πως οι ΔΥΠΕ έχουν την οποιαδήποτε συμβολή στη χάραξη «Πολιτικής Υγείας». Όλα αρχίζουν και τελειώνουν με κάποιον κ. Πολάκη.

Διάβασα πως ο κ. Παναγιώτης Στάθης είναι Αντιστράτηγος ε.α της Ελληνικής Αστυνομίας, με υψηλού επιπέδου σπουδές τόσο διδακτορικές όσο και μεταδιδακτορικές. Είναι γνωστός στο ευρύ κοινό, καθώς έχει υπάρξει εκπρόσωπος Τύπου του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, αλλά και Διοικητής της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής μέχρι το 2015. Μάλιστα, είχε αφήσει πολύ καλές εντυπώσεις τόσο ως εκπρόσωπος Τύπου όσο και ως Διοικητής, κυρίως λόγω του χαμηλού του προφίλ και των ήπιων τόνων που χρησιμοποιούσε. Αν έχει διοικητικές ικανότητες θα μπορέσει ίσως να αντιληφθεί το «κλίμα» μέσα στο οποίο κινείται. Αυτό αρκεί με τα σημερινά δεδομένα. Εγώ, άλλωστε, δεν ωφελήθηκα από τις όποιες «εξειδικευμένες» γνώσεις μου. Άλλοι, τότε ΠΕΣΥάρχες, με μηδενική σχέση με την Υγεία «τα πήγαν» καλύτερα με τους συνδικαλιστές και το Υπουργείο. Όσο η Υγεία αρχίζει και τελειώνει στην Αριστοτέλους 17, τα υπόλοιπα είναι «άνευ σημασίας».