Ανακάλυψη Ελλήνων ερευνητών για τον καρκίνο του εντέρου

Σημαντική ανακάλυψη έκαναν πρόσφατα Έλληνες επιστήμονες για ένα νέο μοριακό μονοπάτι, που συμβάλει στην ανάπτυξη καρκίνου του εντέρου. Είναι η πρώτη μελέτη, που αποκαλύπτει in vivo, με ποιο τρόπο «επικοινωνούν» τα εντερικά βλαστοκύτταρα με τα γειτονικά τους κύτταρα, γεγονός που δρα καθοριστικά στην ογκογένεση.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες και τον τρίτο πιο συχνό στους άντρες παγκοσμίως. Στην Ευρώπη αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο, ενώ δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαγιγνώσκονται καθημερινά με αυτόν.

Ο Γιώργος Κόλλιας είναι βιολόγος, τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Καθηγητής Φυσιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Τομέα Ανοσολογίας στο Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών “Αλέξανδρος Φλέμιγκ”

Η μελέτη δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στο περιοδικό Nature. Εκπονήθηκε από ερευνητές του Ερευνητικού Κέντρου Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ», με επικεφαλής το Δρ. Γιώργο Κόλλια, της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Yale και του Εργαστηρίου Φυσιολογίας, “Φυσιολογείον” του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στις ερευνητικές ομάδες από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν ο Μανώλης Ρούλης και ο Αιμίλιος Κακλαμάνος (οι δύο πρώτοι συγγραφείς στη δημοσίευση), η Ελεάννα Καφφέ, η Νίκη Χαλκίδη, και οι ερευνητές του Φλέμιγκ, Βασιλική Κολιαράκη και Βασίλης Αϊδίνης.

Για χρόνια, οι μελέτες για την κατανόηση των παθογενετικών μηχανισμών του καρκίνου εστίαζαν στα καρκινικά κύτταρα και τον καρκινικό όγκο. Τα τελευταία χρόνια, μελέτες δείχνουν ότι απαιτείται μια πιο συνθετική προσέγγιση, αφού συνειδητοποιούμε ότι πέρα από τα ίδια τα καρκινικά κύτταρα, εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και το μικροπεριβάλλον των κυττάρων αυτών, το οποίο αποτελείται από διάφορα κύτταρα όπως τα μεσεγχυματικά, τα ενδοθηλιακά και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μελέτη λοιπόν εστίασε στον εν δυνάμει ρόλο των μεσεγχυματικών κυττάρων στην ανάπτυξη καρκίνου του εντέρου.

Oι ερευνητές ταυτοποίησαν ένα σπάνιο πληθυσμό ινοβλαστών (είδος μεσεγχυματικού κυττάρου) που βρίσκεται στις κρύπτες του εντέρου, σε στενή γειτνίαση με τη ζώνη των βλαστοκυττάρων. Ακολούθως, με σειρά πειραμάτων αποκάλυψαν ότι ο πληθυσμός αυτός επικοινωνεί με τα γειτονικά βλαστικά κύτταρα μέσω ενός μοριακού μηχανισμού που περιλαμβάνει την κυκλοοξυγενάση-2 (Cox-2) και την προσταγλανδίνη Ε2 (PGE2).

Τόσο η κυκλοοξυγενάση-2 όσο και η προσταγλανδίνη Ε2 έχουν συνδεθεί στο παρελθόν με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, εντούτοις οι κυτταρικοί και οι μοριακοί μηχανισμοί μέσω των οποίων δρουν δεν ήταν ξεκάθαροι. Μάλιστα, είναι γνωστό ότι η φαρμακευτική αναστολή της κυκλοοξυγενάσης-2 (μέσω της ασπιρίνης και άλλων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων) στους ανθρώπους έχει σημαντική προστατευτική δράση έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Παρόλα αυτά, λόγω ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών ενεργειών, οι αναστολείς αυτοί δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θεραπεία. Διακόπτοντας την επικοινωνία μεταξύ των δύο τύπων κυττάρων, οι ερευνητές κατάφεραν να μειώσουν δραματικά τον αριθμό των όγκων σε ποντικούς που αναπτύσσουν καρκίνο εντέρου.

Το νέο μοριακό μονοπάτι, που αποκάλυψε η εν λόγω μελέτη, είναι ένα πολύ σημαντικό εύρημα, γιατί εξηγεί τον μηχανισμό πίσω από τον προστατευτικό ρόλο της ασπιρίνης και άλλων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Ταυτόχρονα ανοίγει νέους θεραπευτικούς δρόμους για το μέλλον, προσφέροντας εναλλακτικούς φαρμακευτικούς στόχους, που θα μπορούσαν να δοκιμασθούν αντί της κυκλοοξυγενάσης-2 και που πιθανόν να είναι πιο ειδικοί και να παρουσιάσουν λιγότερες παρενέργειες.